H Δημόσια Υγεία από το μεσοπόλεμο στα μεταπολεμικά χρόνια

18-03-2017

Αλήθεια ποιο είναι το αποτύπωμα που άφησε το σχέδιο Μάρσαλ στην υγειονομική ιστορία της χώρας; Ποιες ήταν οι πρώτες δομές πρωτοβάθμιας υγείας, πότε και που, ήταν η πρώτη φορά που ασκήθηκε  νοσοκομειακό management στην Ελλάδα, εντέλει, ποιες είναι οι μεγάλες ιστορικές στιγμές στην Υγεία; Και ποιοι ήταν αυτοί που τις προετοίμασαν,  τι τις υπονόμευσε και πως τελικώς ακυρώθηκαν μεγάλες τομές στην Υγεία και στην Πρόνοια από τις γνωστές ελληνικές παθογένειες που εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να ταλανίζουν το Δημόσιο Σύστημα Υγείας;

Αυτά είναι μερικά εκ των θεμάτων που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια ημερίδας με θέμα, “Δημόσια υγεία στον αγροτικό χώρο: παρεμβατικές πολιτικές στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων”,  που συνδιοργανώθηκε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ και το Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς την Δευτέρα 13 Μαρτίου.

Αφορμή ήταν το μεταπτυχιακό σεμινάριο για την “Κοινωνική Ιστορία της Υγείας”, της αναπληρώτριας καθηγήτριας Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, Κατερίνας Γαρδίκα  και του  επίκουρου καθηγητή  Θεωρίας και Ιστορίας της Ιστοριογραφίας ΕΚΠΑ, Βαγγέλη Καραμανωλάκη. Τον συντονισμό  της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας ημερίδας, έκανε ο ομότιμος καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Γιάννης Κυριόπουλος, ο οποίος αποδίδοντας τα  εύσημα στους ερευνητές για τα ευρήματα των εργασιών που ανέλυσαν και παρουσίασαν, ανέφερε: «Η ιστορία, είναι χρήσιμη για να μπορείς να αντιλαμβάνεσαι πως διαμορφώθηκαν τα πράγματα στο σήμερα και πως αυτά, ενδεχομένως θα μπορούσαν να διορθωθούν»,

Και μπορεί το αποτύπωμα του σχεδίου Μάρσαλ στην Υγεία να μην ήταν τόσο ευμέγεθες όσο ίσως οι περισσότεροι θα περίμεναν, αφού περιορίστηκε, στην εκπαίδευση των νοσοκόμων, στη διενέργεια συσσιτίων και στη συμμετοχή σχεδίων αποξήρανσης για την καταπολέμηση των ασθενειών, με περίπου γύρω στο 10% των χρημάτων να πηγαίνει σε υπηρεσίες υγείας, όμως από την άλλη οι υγειονομικοί συνεταιρισμοί (οι «παππούδες» του ΠΕΔΥ!) θεωρούνται – για την εποχή τους – αρκετά καλά σχεδιασμένοι, αφού ήταν οι πρώτες οργανωμένες  δομές που προσέφεραν ιατρική και φαρμακευτική κάλυψη στον αγροτικό πληθυσμό της χώρας.

Όσο για τον περίφημο ιατρικό τουρισμό, ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ήταν και ακόμη παραμένει, ένα ζητούμενο για τη χώρα μας. Ως απάντηση μάλιστα στα γραφικά χωριά των Άλπεων, της Χάϊντι και της ασθενικής φίλης της Κλάρας, που είχαν θεωρηθεί ιδεώδη για τη θεραπεία της Φυματίωσης, είχε προκριθεί η Κέρκυρα, γνωστό από τότε ” hot spot”, κυρίως  βασιλικών οικογενειών, γιατί όχι και τόπος ίασης…, σχέδιο όμως που δεν κατάφερε να προχωρήσει. Από την άλλη το …ορεινό Μαρούσι διέπρεψε ως τόπος θεραπευτικού τουρισμού και εκεί έκαναν την εμφάνισή τους, τα πρώτα ιδιωτικά θεραπευτήρια  που στην πραγματικότητα ήταν αγροτόσπιτα που φιλοξενούσαν με το ανάλογο αντίτιμο φυματικούς Αθηναίους. Εντυπωσιακό και αβίαστο το συμπέρασμα από τις παρουσιάσεις των ομιλητών αλλά και γενεσιουργός αιτία πολλών στρεβλώσεων και προβλημάτων του συστήματος Υγείας από τότε μέχρι  και σήμερα η μη συστηματική καταγραφή των περιστατικών και η μη τήρηση στοιχείων.

Στην ημερίδα εργασίες τους παρουσίασαν οι:

Κατερίνα Γαρδίκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και     Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ, “Το διεθνές πλαίσιο της πολιτικής δημόσιας υγείας κατά τον Μεσοπόλεμο”.

Σταυρούλα Σταματελοπούλου, μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ:«Το θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο των υγειονομικών συνεταιρισμών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου».

Κωνσταντίνος Στράτος, μεταπτυχιακός φοιτητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ:«Υγειονομικοί οργανισμοί: πολιτικές στοχεύσεις και κοινωνικές παράμετροι».

Έλσα Κοντογιώργη, Διευθύντρια Ερευνών, Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού, Ακαδημία Αθηνών:«Οι παρατηρήσεις των γιατρών της Οργάνωσης Υγείας της Κοινωνίας των Εθνών για την κατάσταση της Δημόσιας Υγείας στις αγροτικές περιοχές της Μακεδονίας και της Δυτικής Θράκης. Τεχνική βοήθεια και προτάσεις για ένα εθνικό πρόγραμμα υγείας».

Γιάννης Στογιαννίδης, δρ. Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: «Μορφές περίθαλψης στον ορεινό ελληνικό χώρο. Κρατική πολιτική, σανατόρια και φυματικοί στη διάρκεια του ελληνικού Μεσοπολέμου»

Σέργιος Παναγής, μεταπτυχιακός φοιτητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ: «Πολιτικές της Δύσης για την υγεία και την πρόνοια στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια».

Γιάννης Χάλκος, μεταπτυχιακός φοιτητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ:«Tο κράτος ως διανομέας και πάροχος: το σύστημα διανομών Εφοδίων Εξωτερικού στον αγροτικό χώρο και η πολιτική σημασία του (1945-1952)».

Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, δρ. Πολιτικής Επιστήμης, διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης:«Ο ρόλος της Αμερικανικής Αποστολής στην ανασυγκρότηση της Κοινωνικής Ασφάλισης και της Υγειονομικής Περίθαλψης (1947-1951)».

Χρυσούλα Δαβίλλα, μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ:«Υγειονομική ασφάλιση και αγρότες».

Κωνσταντίνος Τσιάμης, Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ: «Υγειονομική αναδιοργάνωση και προβλήματα δημόσιας υγείας στη μεταπολεμική Αθήνα (1945-1950)».

Το Healthview θα παρουσιάσει αναλυτικά τις εργασίες των συμμετεχόντων με άρθρα συνεντεύξεις και σχόλια επί των ευρημάτων τους, τις επόμενες εβδομάδες.