Η ουρική αρθρίτιδα είναι μία μορφή αρθρίτιδας η οποία ήταν αρχικά γνωστή ως η «πάθηση των βασιλιάδων». Η φήμη αυτή έχει τις ρίζες της στα αρχαία χρόνια, όταν μονάχα οι πλούσιοι εμφάνιζαν τη λεγόμενη ποδάγρα. Ήδη από τότε η ουρική αρθρίτιδα είχε συσχετιστεί με την αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Σήμερα η αντιμετώπιση, της όχι και τόσο σπάνιας πάθησης, πραγματοποιείται κυρίως μέσω φαρμακευτικής αγωγής. Ένα ασθενής όμως δεν θα πρέπει να ξεχνά πως ό,τι επιλέγει να βάλει στο πιάτο του μπορεί να έχει ακόμα και «θεραπευτικές» για την ουρική αρθρίτιδα ιδιότητες.
Λίγα λόγια για το ουρικό οξύ στο σώμα
Στη διατροφή του ανθρώπου υπάρχει μία ομάδα πρωτεϊνών που ονομάζονται πουρίνες. Οι πουρίνες βρίσκονται σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ποσότητες σχεδόν σε όλα τα τρόφιμα. Από τα φρούτα και τα λαχανικά, μέχρι το πλουσιότερο κόκκινο κρέας και τα οστρακοειδή. Το σώμα χρησιμοποιεί τις πουρίνες για την παραγωγή ενέργειας, την ρυθμική λειτουργία της καρδιάς και άλλες σημαντικές διεργασίες. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες το σώμα διασπά την περισσευούμενη ποσότητα των πρωτεϊνών αυτών σε ουρικό οξύ, το οποίο τελικά αποβάλλεται μέσω των νεφρών και των ούρων. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου το σώμα δεν μπορεί να διαχειριστεί τις πουρίνες, οδηγώντας σε υπερβολική συγκέντρωση ουρικού οξέως στο αίμα. Τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέως για μεγάλο χρονικό διάστημα ενδέχεται να οδηγήσουν σε διαφορετικές καταστάσεις, όπως οι πέτρες στα νεφρά, και φυσικά η ουρική αρθρίτιδα. Στην τελευταία περίπτωση πολλοί μικροί κρύσταλλοι συγκεντρώνονται στις αρθρώσεις, δίνοντας την αίσθηση πως μικροσκοπικές καρφίτσες έχουν «τρυπώσει» στα γόνατα, στους αγκώνες και συνηθέστερα στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού.
Ποιές τροφές περιέχουν πουρίνες;
Η πρώτη λογική διατροφική αντίδραση είναι να περιορίσει κανείς από τη διατροφή του τα τρόφιμα που περιέχουν πουρίνες. Σε αυτά ανήκουν το κόκκινο κρέας, το συκώτι, οι σαρδέλες, οι αντζούγιες, το σκουμπρί, τα οστρακοειδή και η πάπια. Την ίδια στιγμή οι ομάδα αυτή των πρωτεΐνών βρίσκεται σχεδόν σε όλα τα τρόφιμα, ακόμα και στα λαχανικά, συνεπώς είναι αδύνατον να την αποκλείσει κανείς από την καθημερινότητά του. Μάλιστα, πρόσφατες μελέτες έχουν καταλήξει πως η κατανάλωση πουρινών παίζει πολύ μικρότερο ρόλο στην έξαρση της ουρικής αρθρίτιδας σε σχέση τον έλεγχο του βάρους, του ζαχάρου και των τριγλυκεριδίων. Ακολουθεί ένα πίνακας με τις τροφές τις οποίες ένα άτομο με ουρική αρθρίτιδα θα ήταν καλό να προτιμά ή να αποφεύγει αντίστοιχα.
|
|
Προτιμήστε |
Ελαττώστε |
|
Κρέας, πουλερικά, αυγά, θαλασσινά |
Πουλερικά, αυγά, μη λιπαρά ψάρια όπως τσιπούρα, λαβράκι, μπαρμπούνια κλπ. |
Κόκκινο κρέας, το συκώτι, οι σαρδέλες, οι αντζούγιες, το σκουμπρί, τα οστρακοειδή και η πάπια |
|
Σιτηρά, ψωμί, αμυλούχες τροφές |
Ρύζι, μακαρόνια, ψωμί, δημητριακά κατά προτίμηση ολικής άλεσης, κινόα |
Αρτοσκευάσματα πλούσια σε ζάχαρη και λιπαρά |
|
Γαλακτοκομικά |
Χαμηλά σε λιπαρά |
Πλήρη σε λιπαρά |
|
Φρούτα |
Όλα τα φρούτα και τους χυμούς τους |
Κανένα |
|
Λαχανικά και όσπρια |
Τα περισσότερα λαχανικά, φακές, ρεβύθια, σόγια |
Μανιτάρια, σπαράγγια, αρακάς, φασόλια ξερά, κουνουπίδι, σπανάκι, σπαράγγια |
Κάθε άνθρωπος χρειάζεται περίπου 1 γραμμάριο πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους. Εάν δηλαδή έχει βάρος 70 κιλά, του αντιστοιχούν περίπου 70 γραμμάρια πρωτεΐνης ημερησίως. Να θυμάστε πως εκτός από το κόκκινο κρέας, που είναι αδιαμφισβήτητα καλή πηγή πουρινών, μπορείτε να καλύψετε τις ανάγκες σας μέσα από πληθώρα άλλων επιλογών όπως τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, η σόγια και τα σιτηρά.
Μπορεί η απώλεια βάρους να σας ανακουφίσει;
Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον στην αντιμετώπιση της ουρική αρθρίτιδας έχει μετατοπιστεί από τον αυστηρό αποκλεισμό των πουριών από τη διατροφή, στον έλεγχο του βάρους, του ζαχάρου και των τριγλυκεριδίων. Για του λόγου του αληθές μία ομάδα ερευνητών υποστηρίζει πως ένα υπέρβαρος άνδρας εμφανίζει 16 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για ουρική αρθρίτιδα σε σχέση με κάποιον φυσιολογικού βάρους. Επιπλέον παθήσεις όπως ο ζαχαρώδης διαβήτης και η αυξημένη χοληστερόλη είναι συνηθέστερες σε άτομα με υψηλά επίπεδα ουρικού οξέως στο αίμα. Ο συνδυασμός μίας ισορροπημένης διατροφής και φυσικής δραστηριότητας είναι ο ιδανικότερος τρόπος για να φτάσετε το στόχο σας.
Ποιός είναι ο ρόλος του αλκοόλ στην ουρική αρθρίτιδα;
Ο τρόπος που το σώμα «επεξεργάζεται» το αλκοόλ φαίνεται πως επιδρά στο μεταβολισμό του ουρικού οξέος και αυξάνει τις πιθανότητες για έξαρση των συμπτωμάτων της ουρικής αρθρίτιδας. Μάλιστα, η κατανάλωση 3 ποτηριών αλκοόλ ημερησίως διπλασιάζει τον κίνδυνο, σε σχέση με το 1 ποτήρι. Προτιμήστε λοιπόν να μείνετε στο 1 ποτό την ημέρα, εάν είστε «οπαδοί» του αλκοόλ. Προσοχή γιατί εάν δεν καταναλώνετε αλκοολούχα ποτά μέσα στην εβδομάδα, αυτό δεν σας δίνει το ελεύθερο να το παρακάνετε το σαββατοκύριακο!
Υπάρχουν συγκεκριμένα συστατικά της διατροφής που ωφελούν;
Στην προσπάθεια ανεύρεσης φυσικών λύσεων στην αντιμετώπισης της ουρικής αρθρίτιδας ορισμένες επιστημονικές ομάδες μελέτησαν την προστατευτική δράση της βιταμίνης C και του εκχυλίσματος κερασιών. Παρότι τα αρχικά δεδομένα ήταν ενθαρρυντικά, η ποιότητα των κλινικών μελετών δεν επιτρέπουν τη σύσταση των θρεπτικών αυτών ουσιών ως ασφαλές μέσο θεραπείας.
Η ουρική αρθρίτιδα είναι μία επώδυνη κατάσταση η οποία απαιτεί πολύπλευρη αντιμετώπιση τόσο μέσω της φαρμακευτικής αγωγής, όσο και μέσω καθημερινών σκεπτόμενων διατροφικών επιλογών.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Βιβλιογραφία:
Kolasinski SL. Food, drink, and herbs: alternative therapies and gout. Curr Rheumatol Rep. 2014 Apr;16(4):409.
Beyl RN Jr, Hughes L, Morgan S. Update on Importance of Diet in Gout. Am J Med. 2016 Jul 22. pii: S0002-9343(16)30723-9.
