Σπαστική ή ελκώδης κολίτιδα: Υπάρχει διαφορά;

12-02-2017

To γαστρεντερικό σύστημα αποτελεί τη βασική οδό που χρησιμοποιεί η τροφή για να φτάσει από το πιάτο σε κάθε κύτταρο του σώματος. Αποτελείται από τον οισοφάγο, το στομάχι, το λεπτό και το παχύ έντερο. Πολλές διαφορετικές παθήσεις εκδηλώνονται στη γαστρεντερική οδό, με ορισμένες να παρουσιάζουν σημαντική αύξηση την τελευταία δεκαετία.

Πολλές γαστρεντερικές καταστάσεις ενδέχεται να εμφανίσουν κοινά συμπτώματα, αλλά πολύ διαφορετική αιτία και τρόπο αντιμετώπισης. Η αφθονία της πληροφορίας που κατακλύζει το διαδίκτυο οδηγεί συχνά σε σύγχυση και λανθασμένη προσέγγιση τους ασθενείς, οι οποίοι δεν καταφέρνουν να ξεχωρίσουν σύνθετες ιατρικές ορολογίες. Στην περίπτωση αυτή ανήκουν τα:

  • Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), γνωστό και ως Σπαστική Κολίτιδα
  • Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ), στις οποίες ανήκουν η Ελκώδης Κολίτιδα και η Νόσος Crohn.

Σημείο επαφής

Το μπέρδεμα ξεκινά από τη λέξη «κολίτιδα» που περιέχεται και στους δύο όρους. Στην ουσία με τον τρόπο αυτό υπονοείται πως οι παθήσεις αγγίζουν το τελευταίο κομμάτι του παχέος εντέρου ή αλλιώς κόλον. Ένα ακόμη κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η διατροφικές συνήθειες που προτείνεται να ακολουθούν οι ασθενείς, και τις οποίες θα εξετάσουμε παρακάτω.

Διαφορετική ρίζα

Παρά τα κοινά τους σημεία, θα παρομοιάζαμε το ΣΕΕ και τις ΙΦΝΕ σαν δύο μονοπάτια που καταλήγουν στον ίδιο προορισμό, που δεν είναι άλλο από το έντερο.

  • ΣΕΕ: Δεν πρόκειται για μία πάθηση, αλλά για μία συνολικότερη κατάσταση που επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου. Το παχύ έντερο είναι ένας μεγάλος μυς ο οποίος συσπάται προκειμένου να απομακρυνθούν τα κόπρανα από τον οργανισμό. Σε ένα άτομο με ΣΕΕ αυτή η «συμπεριφορά» του εντέρου διαταράσσεται.
  • ΙΦΝΕ: Πρόκειται για μία ομάδα φλεγμονωδών καταστάσεων που εμφανίζονται σε διάφορα σημεία, κυρίως του παχέος εντέρου. Για να κατανοήσετε καλύτερα τι ακριβώς συμβαίνει στο εσωτερικό του σώματός σας, αναλογιστείτε πως όπως ακριβώς ο ήλιος καίει το δέρμα σας τους καλοκαιρινούς μήνες, έτσι και διάφοροι παράγοντες «καίνε» το εσωτερικό τοίχωμα του παχέος εντέρου. Ακόμη ανάμεσα στην ελκώδη κολίτιδα και στη νόσο του Crohn, παρατηρούνται επιπλέον διαφοροποιήσεις στη φυσιολογία των παθήσεων.

Στον πίνακα που ακολουθεί μπορείτε να δείτε επιγραμματικά τις σημαντικότερες διαφορές ανάμεσα στο ΣΕΕ και στις ΙΦΝΕ:

ΣΕΕ                          ΙΦΝΕ
Ποια είναι τα κυριότερα συμπτώματα; Κοιλιακό πόνος, μετεωρισμός, φούσκωμα, διάρροια, δυσκοιλιότητα Κοιλιακός πόνος, διάρροια, επείγουσα ανάγκη για κένωση, αίμα στα κόπρανα, κόπωση, απώλεια βάρους, επιπλοκές στο δέρμα, στις αρθρώσεις και στα μάτια.
Ποιες είναι υ συχνότερες αιτίες; Έλλειψη ισορροπίας των ωφέλιμων προβιοτικών μικροοργανισμών στο έντερο, κληρονομικότητα, λοίμωξη του γαστρεντερικού, ορμονικές αλλαγές, άγχος Γενετική προδιάθεση, περιβαλλοντικό ερέθισμα όπως η διατροφή και το αλκοόλ, κάπνισμα, ιοί, βακτήρια
Ποιες ομάδες παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης; Άτομα ηλικίας κάτω των 45 ετών, γυναίκες, κληρονομικότητα συγγενή πρώτου βαθμού, έλλειψη ψυχολογικής ισορροπίας. Άτομα ηλικίας 15 έως 35, κληρονομικότητα συγγενή πρώτου βαθμού, καπνιστές.
Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης; Φαρμακευτική αγωγή, διατροφή, φυσική δραστηριότητα, ψυχολογική υποστήριξη. Φαρμακευτική αγωγή, διατροφή, συντηρητικός τρόπος ζωής, αποφυγή καταχρήσεων
Παρουσιάζει επιπλοκές; Ήπιες επιπλοκές Αυξημένος κίνδυνος για καρκίνο του παχέος εντέρου

Διατροφή ή καθημερινή «θεραπεία»

Τόσο στην περίπτωση του ΣΕΕ, όσο και των ΙΦΝΕ, υπάρχει μεγάλη ανάγκη για πρόληψη των εξάρσεων. Αυτό προϋποθέτει καθημερινή προσπάθεια και την υιοθέτηση των κατάλληλων διατροφικών επιλογών. Κάθε ενδιαφερόμενος όμως θα πρέπει να γνωρίζει πως δεν υπάρχει μία δίαιτα που να ταιριάζει σε όλους. Έτσι οι υιοθέτηση ακραίων, στερητικών διατροφικών προγραμμάτων που υπόσχονται ως δια μαγείας θεραπεία των συμπτωμάτων, καλό θα ήταν να αποφεύγεται. Συμβουλευτείτε τον προσωπικό σας ιατρό ή διαιτολόγο για μία απολύτως εξατομικευμένη προσέγγιση.

Πέντε γενικές συμβουλές που μπορούν όλοι να έχουν στο μυαλό τους είναι:

  • Κρατήστε ένα διατροφικό ημερολόγιο, καταγράφοντας ποιες τροφές προκαλούν έξαρση των συμπτωμάτων.
  • Επιλέξτε την κατάλληλη ομάδα φυτικών ινών. Αδιάλυτες για τη δυσκοιλιότητα και διαλυτές στη διάρροια.
  • Αποφύγετε κοινά ερεθίσματα όπως: καφές, αλκοόλ, βούτυρο, μαργαρίνη, μαγιονέζα, ολόπαχα γαλακτοκομικά, λιπαρά κομμάτια κρέατος, τηγανητά, Μπρόκολο, κρεμμύδι, κουνουπίδι, πράσο, λάχανο, πιπεριές, σπόρους.
  • Αποφύγετε τις έτοιμες επεξεργασμένες τροφές.
  • Ισορροπήστε τη λειτουργία του ενέρου, εμπλουτίζοντας τους καλούς προβιοτικούς μικροοργανισμούς που ζουν σε αυτό. Θα τους βρείτε στο κεφίρ, σε ορισμένους τύπους γιαουρτιών και στα συμπληρώματα διατροφής.

Οι παθήσεις του εντέρου, ΣΕΕ και ΙΦΝΕ, είναι πολυπαραγοντικές όπως άλλωστε απαιτείται να είναι και η θεραπευτική προσέγγιση αυτών. Αλλάξτε τις καθημερινές σας συνήθειες και αλλάξτε ζωή! 

Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN

Διαιτολόγος, Διατροφολόγος

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

[email protected]

Βιβλιογραφία:

Shah SL et al. Dietary Interventions and Irritable Bowel Syndrome: A Review of the Evidence. Curr Gastroenterol Rep. (2016)

Guandalini S et al. Are probiotics or prebiotics useful in pediatric irritable bowel syndrome or inflammatory bowel disease? Front Med (Lausanne). (2014)

Mukherjee K, Kavalukas SL, Barbul A. Nutritional Aspects of Gastrointestinal Wound Healing. Adv Wound Care (New Rochelle). 2016

Nguyen DL, Limketkai B, Medici V, Saire Mendoza M, Palmer L, Bechtold M. Nutritional Strategies in the Management of Adult Patients with Inflammatory Bowel Disease: Dietary Considerations from Active Disease to Disease Remission. Curr Gastroenterol Rep. 2016 Oct;18(10):55.