Αλλεργία, δυσανεξία ή απλή τροφική ευαισθησία;

25-09-2017

Η αλλεργία, η δυσανεξία στη γλουτένη και στη λακτόζη αποτελούν όρους οι οποίοι εντάσσονται στο καθημερινό λεξιλόγιο πολλών ‘διατροφικά συνειδητοποιημένων’ καταναλωτών. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Αλλεργία και την Κλινική Ανοσολογία (EAACI), περίπου 17 εκατομμύρια Ευρωπαίοι υποφέρουν από κάποιου τύπου διατροφική αλλεργία, ενώ επηρεάζεται ένα στα τέσσερα παιδιά. Λόγω της πληθώρας των πληροφοριών που κατακλύζουν το διαδίκτυο, πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν τη «διάγνωση» για αλλεργία ή δυσανεξία σε κάποιο τρόφιμο χωρίς την καθοδήγηση του γιατρού. Οι ειδικοί της διατροφής όμως αποθαρρύνουν τον αποκλεισμό τροφών από το διαιτολόγιο χωρίς την έγκυρη ιατρική γνωμάτευση.

Με στόχο την καλύτερη αντιμετώπιση της αλλεργίας, της δυσανεξία και της ευαισθησίας είναι σημαντικό να γνωρίζεται τις ειδοποιούς διαφορές ανάμεσα στις τρεις αυτές καταστάσεις.

Τροφική αλλεργία

Αποτελεί την πλέον «ξεκάθαρη» από τις τρεις προαναφερθείσες καταστάσεις. Αυτό συμβαίνει διότι προκαλεί μία χαρακτηριστική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Συγκεκριμένα πρωτεΐνες ή πρωτεϊνικές ουσίες που περιέχονται στα τρόφιμα αναγνωρίζονται ως «εισβολείς» από το ανοσοποιητικό σύστημα. Ως αποτέλεσμα παράγονται αντισώματα (ανοσογλοβουλίνες Ε, ΙgE), τα οποία δρουν κυρίως στο δέρμα, στο αναπνευστικό και στο γαστρεντερικό σύστημα. Τα συμπτώματα της αλλεργίας ενδέχεται να είναι απλά, όπως οι δερματικοί ερεθισμοί και οι γαστρεντερικές διαταραχές, αλλά και σοβαρότερα με πιο γνωστό την αναφυλαξία. Τα παραπάνω «σημάδια» εμφανίζονται άμεσα μετά την κατανάλωση ακόμη και μικρής ποσότητας των τροφών και ο αποκλεισμός του διατροφικού «ερεθίσματος» από τα γεύματα, αποτελεί το μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης. Ανάμεσα στις πλέον κοινές αλλεργιογόνες τροφές είναι: τα ψάρια, τα οστρακοειδή, οι ξηροί καρποί, η σόγια, το γάλα, το σιτάρι και τα αυγά. Άλλες μορφές αλλεργίας περιλαμβάνουν την ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα και την τροφοεξαρτώμενη εντεροκολίτιδα (FPIES).

Τροφική δυσανεξία

Η λέξη «δυσανεξία» θα σας φέρνει στο μυαλό τη γλουτένη! Ενδέχεται όμως να αποδοθεί στη λακτόζη των γαλακτοκομικών προϊόντων, σε πρόσθετα συστατικά της βιομηχανίας των τροφίμων και άλλα. Τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται άμεσα, όπως συμβαίνει με την αλλεργία, και συνήθως είναι εντονότερα στην περίπτωση που ο «ερεθιστικός» παράγοντας καταναλωθεί σε μεγαλύτερη ποσότητα. Κατά κύριο λόγο αγγίζει το γαστρεντερικό σύστημα, προκαλώντας ναυτία, πόνο στο στομάχι, διάρροια και έμετο. Η αιτία της δυσανεξίας βρίσκεται στη δυσκολία του γαστρεντερικού συστήματος να διασπάσει και να απορροφήσει με επιτυχία τα θρεπτικά συστατικά της τροφής. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της δυσανεξίας στη λακτόζη το ένζυμο που διασπά τον πολύπλοκο αυτόν υδατάνθρακα δεν είναι αρκετά δραστικό, προξενώντας τα συμπτώματα που προαναφέραμε. Η αντιμετώπιση της δυσανεξίας γίνεται με το μερικό ή ολικό αποκλεισμό τροφίμων από τη διατροφή, ενώ η διάγνωσή της μέσω απλών τεστ όπως αυτό της αναπνοής.

Τροφική ευαισθησία

Η τροφική ευαισθησία αποτελεί την λιγότερο «χαρτογραφημένη» ομάδα διατροφικών αντιδράσεων. Εδώ συνήθως κατατάσσονται οι περιπτώσεις που δεν μπορούν να καταταχθούν βάση της κλινικής εικόνας στις αλλεργίες, είναι όμως σοβαρότερες από τις απλές περιπτώσεις δυσανεξίας. Ενδέχεται να προκαλούνται λόγω ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού ή του γαστρεντερικού συστήματος, με συμπτώματα που εκτείνονται από τη ναυτία μέχρι τον πόνο των αρθρώσεων. Τη διάγνωση δυσχεραίνει το γεγονός πως η ευαισθησία δεν εμφανίζεται κάθε φορά που καταναλώνεται το «ύποπτο» διατροφικό συστατικό. Καθώς οι αιτίες της τροφικής ευαισθησίας είναι ακόμη υπό διερεύνηση, δεν έχει καθιερωθεί ο ιδανικός τρόπος διάγνωσης. Η ύπαρξη ανοσοποιητικών κυττάρων της μορφής IgG (ανοσογλοβουλίνες G), ενδέχεται αν αποτελεί μία πρώτη ένδειξη. Μέχρι να γίνει το επόμενο βήμα από τους ειδικούς, ζητείστε τη βοήθεια ενός διαιτολόγου για να διαχειριστείτε με ασφάλεια τις περιπτώσεις ευαισθησίας.

Η γραμμή που χωρίζει την αλλεργία, τη δυσανεξία και την ευαισθησία σε διατροφικούς παράγοντες είναι πολλή λεπτή. Πριν προχωρήσετε σε αυθαίρετες αλλαγές στις διατροφικές σας συνήθειες, επισκεφθείτε έναν εξειδικευμένο ιατρό. Ο τελευταίος ακολουθώντας τις σύγχρονες κλινικές οδηγίες θα προχωρήσει στη διάγνωση, ενώ σε συνεργασία με τον διαιτολόγο θα σας βοηθήσουν να ισορροπήσετε την καθημερινή σας διατροφή χωρίς να σας λείψει κανένα θρεπτικό συστατικό.

Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN

Διαιτολόγος, Διατροφολόγος

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

ivipapai@gmail.com
Βιβλιογραφία

EAACI. Food Allergy & Anaphylaxis Public Declaration. Accessed 24/09/2017.

http://www.eaaci.org/attachments/FoodAllergy&AnaphylaxisPublicDeclarationCombined.pdf

Food & Nutrition Magazine. Taylor Wolfram. The Controversial Conundrum of Food Sensitivities. June 30th. Accessed 24/09/2017.

https://foodandnutrition.org/july-august-2017/the-controversial-conundrum-of-food-sensitivities/

Elana Lavine, MD. Blood testing for sensitivity, allergy or intolerance to food. CMAJ. 2012 Apr 3; 184(6): 666–668.