Σκοτώνουν τα φάρμακα όταν γεράσουν; Του Δημήτρη Τρυφωνόπουλου*

04-02-2018

Ίσως δεν είναι τόσο γνωστό ότι τα φάρμακα, αλλά και οι πρώτες ύλες από τις οποίες παράγονται, έχουν συγκεκριμένη διάρκεια χρήσιμης ζωής και όταν έρθει η ημερομηνία “θανάτου” τους αποσύρονται και πρέπει να οδηγούνται προς ελεγχόμενη και ασφαλή καταστροφή.

Στη χώρα μας, όπου η βιομηχανία παραγωγής φαρμάκων αποτελεί ισχυρό κλάδο της οικονομίας, με εξαγωγικό μάλιστα χαρακτήρα, το πρόβλημα της ασφαλούς και ελεγχόμενης καταστροφής είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Λόγω της φύσης τους, αλλά και λόγω της ανάγκης της ελεγχόμενης διακίνησης και τελικής διάθεσής τους, τα υλικά προς καταστροφή αντιμετωπίζονται ως επικίνδυνα απόβλητα και συνεπώς ό χειρισμός τους γίνεται βάσει της ισχύουσας Ευρωπαϊκής και Ελληνικής νομοθεσίας για τα απόβλητα αυτά. Στις διαδικασίες εμπλέκεται ο ΕΟΦ, μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα σκευάσματα υπόκεινται στον έλεγχό του και απαιτείται διαγραφή του σήματος που φέρουν. Την υψηλή εποπτεία έχει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, οι αρμόδιες υπηρεσίες του οποίου αδειοδοτούν ιδιωτικές εταιρείες διαχείρισης με συγκεκριμένες προδιαγραφές.

Η διακίνηση και τελική καταστροφή γίνεται με ευθύνη αυτών των ειδικά αδειοδοτημένων για το σκοπό αυτό εταιρειών και η νόμιμη τελική διάθεση (καταστροφή) γίνεται προς το παρόν μόνο  στο εξωτερικό, σε εγκεκριμένες και πιστοποιημένες εγκαταστάσεις, με την πλήρως ελεγχόμενη διαδικασία διασυνοριακής μεταφοράς αποβλήτων. Η πλέον συνηθισμένη και ασφαλής μέθοδος καταστροφής είναι η θερμοκαταστροφή σε incinerators, οπότε και εξασφαλίζεται με πλήρη περιβαλλοντική ασφάλεια η σχεδόν ολοσχερής μείωση του όγκου τους και φυσικά η πλήρης αδρανοποίηση των ουσιών που περιέχουν. Για όσους θέλουν να γνωρίζουν περισσότερα για τη διαδικασία, αυτή ολοκληρώνεται και τυπικά με την έκδοση του επίσημου εγγράφου νόμιμης τελικής διάθεσης (καταστροφής). Σημειώνεται ότι το σημαντικό αυτό έγγραφο είναι τυποποιημένο έντυπο, βάσει της Ευρωπαϊκής και Ελληνικής Νομοθεσίας, το οποίο παραδίδεται κατάλληλα συμπληρωμένο στην εκάστοτε ενδιαφερόμενη φαρμακοβιομηχανία και κοινοποιείται στις αρμόδιες Αρχές Περιβάλλοντος της χώρας μας, αλλά και της χώρας στην οποία έγινε η καταστροφή. Μόνο με το έντυπο αυτό πιστοποιείται η περιβαλλοντικά ορθή και σύννομη καταστροφή.

Η όλη διαδιακασία συνεπώς των καταστροφών αποτελεί ιδιαίτερη μέριμνα για τις Ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες, καθώς εμπεριέχει πολυπεπίπεδη εμπλοκή στελεχών της και αντίστοιχων ευθυνών, αλλά και φυσικά σημαντική δαπάνη, η οποία αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα εφόσον επηρεάζει το τελικό κόστος παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων που εξάγονται στην ανταγωνιστική διεθνή αγορά.

Στη χώρα μας όπου κάθε έτος οδηγούνται προς καταστροφή αρκετές εκατοντάδες τόνοι φαρμάκων και πρώτων υλών, είναι αυτονόητα επιβεβλημένη η πλήρης καταγραφή και επίβλεψη τόσο των διαδικασιών παραλαβής, διακίνησης, μεταφοράς, όσο φυσικά και της τελικής καταστροφής και ορθής πιστοποίησης αυτής.  Οι υπηρεσίες του ΕΟΦ, αλλά και του Υπουργείου Περιβάλλοντος, έχουν μερική μόνο και αποσπασματική εικόνα καθόσον, ο μεν ΕΟΦ εμπλέκεται σε μέρος μόνο των περιπτώσεων καταστροφής, οι δε υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος έχουν την εποπτεία και καταγραφή του συνόλου των διακινούμενων προς καταστροφή αποβλήτων της Ελληνικής επικράτειας και δεν είναι δυνατόν να επιμερίσουν τις περιπτώσεις των καταστροφών φαρμάκων.

Με αυτές τις σκέψεις, ίσως θα ήταν χρήσιμη η ίδρυση ενός φορέα πχ. ένα «παρατηρητήριο καταστροφής φαρμάκων», το οποίο θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας με σκοπό κυρίως την διασφάλιση του ελέγχου ποιότητας και της νομιμότητας των διαδικασιών, αλλά θα ήταν χρήσιμο και σε θέματα εξορθολογισμού του κόστους και συνεργειών στον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας, αλλά ίσως είναι ακόμα νωρίς…

 

*Δημήτρης Τρυφωνόπουλος

Δρ Μηχ/γος Μηχ/κος

CINAR AE, Εταιρεία Διαχείρισης Αποβλήτων