ΚΕΕΛΠΝΟ: Υπαρκτός ο κίνδυνος επανεμφάνισης της Ελονοσίας στην Ελλάδα

22-05-2018

Υπαρκτό παραμένει το ενδεχόμενο επανεμφάνισης της ελονοσίας σε συγκεκριμένες περιοχές της  Ελλάδας, όπου συνδυάζεται η παρουσία ικανού πληθυσμού του κατάλληλου διαβιβαστή (ανωφελούς κουνουπιού) με την παρουσία ασθενών με ελονοσία που έρχονται από ενδημικές για την ελονοσία χώρες.

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, μετά την πρόσφατη κορύφωση εγχώριας μετάδοσης της ελονοσίας το 2011-2012, ο αριθμός των καταγεγραμμένων κρουσμάτων με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης ακολούθησε πτωτική πορεία τα επόμενα έτη μέχρι και σήμερα, με την καταγραφή μόνο σποραδικών εγχώριων κρουσμάτων.

Σε αυτό συνέβαλε μία σειρά επίπονων και δαπανηρών δράσεων δημόσιας υγείας και πρόληψης, τα οποία εφαρμόσθηκαν με τη συνεργασία πολλών φορέων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, που συνεισέφεραν στην επιτυχή πρόληψη της επανεγκατάστασης της ελονοσίας στη χώρα.

Ωστόσο, σποραδικά εγχώρια κρούσματα ελονοσίας εξακολούθησαν να καταγράφονται μέχρι και το 2017 σε διάφορες περιοχές της χώρας, επισημαίνοντας την ανάγκη για συνεχιζόμενες δράσεις πρόληψης της νόσου, ως βασικής προτεραιότητας των αρχών δημόσιας υγείας.

Η έγκαιρη ανίχνευση και κατάλληλη θεραπεία των κρουσμάτων ελονοσίας σε συνδυασμό με την προστασία από τα κουνούπια και την έγκαιρη εφαρμογή κατάλληλων ολοκληρωμένων προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της στρατηγικής της Δημόσιας Υγείας για την αντιμετώπιση της ελονοσίας και την αποτροπή της περαιτέρω διασποράς και επανεγκατάστασης της νόσου στην Ελλάδα.

Επιδημιολογικά δεδομένα ελονοσίας στην Ελλάδα

Η Ελλάδα θεωρείται «χώρα ελεύθερη ελονοσίας» από το 1974. Έκτοτε και μέχρι και το 2017 καταγράφονται πανελλαδικά ετησίως 20-110 εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας στην Ελλάδα, δηλαδή κρούσματα που προσβλήθηκαν/ εκτέθηκαν σε χώρα του εξωτερικού (επιστρέφοντες ταξιδιώτες ή μετανάστες από ενδημικές χώρες).

Η καταγραφή εισαγόμενων κρουσμάτων ελονοσίας, δηλαδή κρουσμάτων που προσβλήθηκαν/ εκτέθηκαν σε χώρα του εξωτερικού, είναι απολύτως αναμενόμενη, με την αύξηση των ταξιδιών και μετακινήσεων πληθυσμών παγκοσμίως, και παρατηρείται σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι στην ετήσια επιδημιολογική έκθεση του έτους 2015 του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), αναφέρεται ότι το 2015 καταγράφηκαν πάνω από 6.000 κρούσματα ελονοσίας σε ευρωπαϊκές χώρες EU/EEA (https://ecdc.europa.eu/sites/portal/files/documents/AER_for_2015-malaria.pdf).

Επιπρόσθετα, την περίοδο 2009-2017 καταγράφηκαν κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης (δηλαδή περιστατικά που δεν ανέφεραν ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές χώρες), σε διάφορες περιοχές της χώρας, τόσο σποραδικά όσο και σε συρροές. Οι περισσότερες περιοχές όπου καταγράφηκαν τα τελευταία έτη εγχώρια κρούσματα ελονοσίας είναι αγροτικές περιοχές, κοντά σε υγροτόπους, με μεγάλους πληθυσμούς ατόμων από ενδημικές χώρες.

Η ελονοσία με αριθμούς: Το παγκόσμιο και ανά περιοχή φορτίο της ελονοσίας

Το 2016, υπήρξαν 216 εκατομμύρια κρούσματα ελονοσίας σε 91 χώρες, 5 εκατομμύρια περισσότερα από τα 211 εκατομμύρια κρούσματα που καταγράφηκαν το 2015. Αυτό σηματοδοτεί μια επιστροφή στα επίπεδα του 2012.Η ελονοσία είναι μία νόσος που προλαμβάνεται και θεραπεύεται. Ωστόσο, η ελονοσία εξακολουθεί να προκαλεί σημαντικό αριθμό θανάτων: το 2016, 445.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από ελονοσία παγκοσμίως, σε σύγκριση με 446.000 εκτιμώμενους θανάτους το 2015.Τα παιδιά κάτω των 5 ετών είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην ελονοσία. Κάθε 2 λεπτά ένα παιδί πεθαίνει από ελονοσία.Δεκαπέντε χώρες -όλες στην υποσαχάρια Αφρική εκτός από μία- φέρουν το 80% του παγκόσμιου φορτίου της ελονοσίας.

Τα μέτρα πρόληψης της ελονοσίας περιλαμβάνουν (επιγραμματικά):

  1. Μέτρα προστασίας από τα κουνούπια:

Σχετικά με τα μέτρα προστασίας από τα κουνούπια, θα πρέπει να λαμβάνουμε όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα, σε όλες τις περιοχές της χώρας, δηλαδή μέτρα:

    για να αποφεύγουμε τα τσιμπήματα των κουνουπιών, και

    για να μειώνουμε τις εστίες που αποθέτουν τα αβγά τους γύρω μας (στο σπίτι και στην αυλή μας), απομακρύνοντας τα στάσιμα νερά (ακόμη και μικρές συλλογές νερού) και καλύπτοντας όσες συλλογές νερού δεν μπορούμε να απομακρύνουμε.

Επιπρόσθετα, είναι καθοριστικής σημασίας η έγκαιρη και συστηματική εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών από τις τοπικές αρχές (Περιφέρειες, Δήμους), στην αρμοδιότητα των οποίων υπάγεται η υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών.

  1. Μέτρα πρόληψης που πρέπει να λαμβάνουμε ως ταξιδιώτες σε ενδημικές για την ελονοσία χώρες.

Όσοι σκοπεύουν να ταξιδέψουν σε οποιαδήποτε χώρα του εξωτερικού θα πρέπει εγκαίρως να ενημερώνονται για τα νοσήματα που ενδημούν στη χώρα αυτή και να λαμβάνουν εγκαίρως τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα (π.χ. για την προφύλαξη από την ελονοσία σε ταξίδι σε ενδημική χώρα: μέτρα ατομικής προστασίας από κουνούπια, χημειοπροφύλαξη).

Πληροφορίες σχετικές με θέματα ταξιδιωτικής ιατρικής μπορείτε να βρείτε στο πεδίο της Ταξιδιωτικής Υγείας.

  1. Εγρήγορσή μας για ύποπτα συμπτώματα (π.χ. πυρετό, συνήθως με ρίγος, χωρίς σαφή εστία) και έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής εκτίμησης, ιδίως -αλλά όχι μόνο- εάν διαμένουμε ή έχουμε επισκεφθεί περιοχές όπου έχουν καταγραφεί τα τελευταία έτη κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης ή εάν έχουμε ταξιδέψει σε ενδημική για την ελονοσία χώρα.