5 διατροφικές συνήθειες για να προλάβετε τις πέτρες στα νεφρά

17-05-2019

Οι πέτρες στα νεφρά δημιουργούνται όταν τα ούρα «συμπυκνώνονται» και περιέχουν μεγάλη ποσότητα παραπροϊόντων του μεταβολισμού, όπως το ασβέστιο, τα οξαλικά ή τα φωσφορικά άλατα. Παγκοσμίως η πάθηση εμφανίζεται στο 12% και 7% των ανδρών και των γυναικών αντίστοιχα, διότι οι άνδρες διαθέτουν μεγαλύτερη αναλογίου μυϊκού ιστού στο σώμα. Παρότι υπάρχει γενετικό υπόβαθρο, δηλαδή κληρονομικότητα, οι διατροφικές συνήθειες φαίνεται να καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο εμφάνισης πέτρας στα νεφρά. Όταν οι κρύσταλλοι, ή πέτρες, μεγαλώσουν αρκετά εμποδίζουν την ουρήθρα, προκαλούν φλεγμονή και οξύ πόνο, που δύσκολα ξεχνά κανείς! Για το λόγο αυτό, η πρόληψη επανεμφάνισης των συμπτωμάτων έχει μεγάλη αξία για τους πάσχοντες, αλλά και για όσους έχουν κάποιο οικογενειακό ιστορικό.

Υπάρχουν διαφορετικά είδη λιθίασης στα νεφρά, όπως ονομάζεται επιστημονικά η πάθηση. Σε χώρες όπου επικρατεί το Δυτικό διατροφικό πρότυπο, συνήθως το ασβέστιο σχηματίζει κρυστάλλους είτε με οξαλικό, είτε με φωσφορικά άλατα. Επιπλέον, η υπερβολική κατανάλωση πρωτεΐνης δημιουργεί πέτρες ουρικού οξέως. Κάθε μορφή λιθίασης απαιτεί διαφορετική διατροφική προσέγγιση, και εξατομικευμένες συμβουλές από διαιτολόγο. Οι συμβουλές που ακολουθούν είναι γενικές και απευθύνονται σε όσους θέλουν να θωρακίσουν την υγεία των νεφρών και του ουροποιητικού τους συστήματος.

Πίνετε αρκετά υγρά

Στόχος είναι να «αραιώσετε» τη συγκέντρωση των ούρων, πίνοντας περίπου τρία λίτρα υγρών την ημέρα. Θυμηθείτε πως η ποσότητα αυτή δεν έρχεται μόνο από το νερό. Για να φτάσετε το στόχο σας θα χρειαστεί να συμπληρώσετε με άλλα ροφήματα, όπως ο καφές και το γάλα. Αποφύγετε το τσάι, ή συνδυάστε το με λίγο γάλα, καθώς είναι πλουσιότερο σε οξαλικά στοιχεία απ’ ότι ο καφές. Επιπλέον, αποφύγετε την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας χυμών φρούτων και αλκοόλ.

Εξασφαλίστε το απαραίτητο ασβέστιο

Το ασβέστιο δεν είναι ο «εχθρός» όσων έχουν πέτρες στα νεφρά. Η μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνη με την υπερβολική κατανάλωσή του. Στοχεύστε σε περίπου 1000mg (μιλιγραμμάρια) ασβεστίου ημερησίως, που αντιστοιχεί στη προτεινόμενη κατανάλωση. Δώστε έμφαση σε τρόφιμα όπως τα αμύγδαλα και τα γαλακτοκομικά, και αποφύγετε εάν δεν υπάρχει λόγο τις μεγάλες δόσεις συμπληρωμάτων διατροφής ασβεστίου.

Μετρημένη πρωτεΐνη

Η κατανάλωση πρωτεΐνης σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την εμφάνιση λίθων οξαλικού οξέως. Προσπαθήστε να περιορίσετε τη συχνή πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων πρωτεΐνης ζωϊκής προέλευσης. Για να καλύψετε τις ημερήσιες ανάγκες σας, που φτάνουν κατά μέσο όρο τα 0.8g (γραμμάρια) ανά κιλό σωματικού βάρους, στραφείτε σε «εναλλακτικές» πρωτεϊνικές λύσεις. Σε αυτές ανήκουν τα όσπρια, η σόγια, οι ξηροί καρποί και δημητριακά όπως η κινόα.

Τροφές προς αποφυγή

Εάν ο γιατρός σας έχει ενημερώσει πως οι πέτρες στα νεφρά σας προέρχονται από οξαλικά άλατα, αποφύγετε την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε αυτά. Μερικά παραδείγματα είναι τα παντζάρια, το σπανάκι, η σοκολάτα και το τσάι. Επιπλέον, καλό θα ήταν να περιορίσετε τη πρόσληψη αλμυρών φαγητών. Το αλάτι έχει την ιδιότητα να «τραβάει» περισσότερο ασβέστιο στα νεφρά, ευνοώντας το σχηματισμό κρυστάλλων.

Προσοχή στα συμπληρώματα βιταμίνης C

Μεγάλες δόσεις, της τάξεως των 2000mg, συμπληρωμάτων διατροφής με βιταμίνη C φαίνεται πως αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού κρυστάλλων. Αυτό συμβαίνει διότι το μεγαλύτερο ποσοστό της βιταμίνης αυτής, μεταβολίζεται στον οργανισμό προς οξαλικά παραπροϊόντα. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως δεν θα πρέπει να καταναλώνεται αρκετά λαχανικά και φρούτα, που περιέχουν βιταμίνη C. Στόχος είναι να καλύψετε μεν τις ανάγκες σας, περίπου 80mg ημερησίως, αλλά να αποφύγετε δόσεις μεγαλύτερες των 1000mg που θα βρείτε στα συμπληρώματα διατροφής.

Θυμηθείτε λοιπόν πως με απλές, αλλά ριζικές διατροφικές αλλαγές μπορείτε να αποφύγετε τον οξύ πόνο και την ταλαιπωρία που προκαλούν οι πέτρες στα νεφρά.

Ήβη Παπαϊωάννου, RDN, MS, MBA
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
[email protected]

Βιβλιογραφία
Massini, Lisa A. MS, RD; Han, Haewook PhD, RD; Seifter, Julian MD; Dwyer, Johanna T. DSc, RD. Diet and Kidney Stones: Myths and Realities. Nutrition Today: January/February 2014 - Volume 49 - Issue 1 - p 32–38.
Haewook Han, Adam M. Segal Julian L. Seifter and Johanna T. Dwyer . Nutritional Management of Kidney Stones (Nephrolithiasis). Clin Nutr Res. 2015 Jul; 4(3): 137–152.
Harvard Health Blog. Daniel Pendick. 5 steps for preventing kidney stones. POSTED OCTOBER 04, 2013. UPDATED OCTOBER 26, 2018. Accessed 15/5/2019.
https://www.health.harvard.edu/blog/5-steps-for-preventing-kidney-stones-201310046721
National Kidney Foundation. Diet and Kidney Stones. Accessed 15/5/2019.
https://www.kidney.org/atoz/content/diet