Η ακμή αποτελεί μία δερματική κατάσταση, που εμφανίζεται κυρίως σε εφήβους και σπανιότερα σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Το πιθανότερο είναι πως μέχρι τη στιγμή, που κάποιος θα φτάσει στο γιατρό θα έχει δοκιμάσει πολλές διαφορετικές λύσεις. Ανάμεσα σε αυτές βρίσκονται τα δεκάδες προϊόντα εξωτερικής χρήσης, αλλά και οι αλλαγές στη διατροφή.
Πως εμφανίζεται η ακμή;
Η ακμή εκδηλώνεται με αυξημένη παραγωγή σμήγματος από τους αδένες, που βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια του δέρματος. Συνοδεύεται από κλείσιμο των πόρων της τρίχας και καθοριστικές ορμονικές αλλαγές. Όλα μαζί δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του βακτηρίου Propionibacterium acnes, αλλά και την έξαρση των επιπέδων φλεγμονής.
“Ανδρικές” ορμόνες και ο ινσουλινόμορφος αυξητικός παράγοντας (IGF-1, Insulin Like Growth-1) επηρεάζουν την παραγωγή σμήγματος. Αρκετές ακόμη ορμόνικές και άλλες πρωτεϊνικές ουσίες, που παράγει το σώμα, όπως η ινσουλίνη, φαίνεται πως κρατούν ρόλο κλειδί. Την ίδια στιγμή, η διατροφή επηρεάζει τους παραπάνω παράγοντες, και κάπως έτσι εντοπίζεται ο συνδετικός κρίκος μεταξύ ακμής και διατροφής.
Ακμή και χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης
Ο γλυκαιμικός δείκτης αποτελεί έναν τρόπο μέτρησης της ποιότητας των υδατανθράκων. Για παράδειγμα ένα μπισκότο ενδέχεται να περιέχει την ίδια ποσότητα υδατανθράκων με ένα μήλο. Η απορρόφηση όμως του πρώτου από το σώμα είναι σχεδόν αστραπιαία! Ως αποτέλεσμα, μία διατροφή πλούσια σε γλυκίσματα ή άλλους επεξεργασμένους υδατάνθρακες αυξάνει τις πιθανότητες ορμονικών διαταραχών, που σχετίζονται με το μεταβολισμό.
Οι ειδικοί πιστεύουν πως όταν οι διατροφικές επιλογές ενός ατόμου περιλαμβάνουν κυρίως τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, η παραγωγή σμήγματος και οι λοιπές ορμονικές αλλαγές, που σχετίζονται με την ακμή εμφανίζονται πιο ήπιες. Οι αντίστοιχες επιστημονικές μελέτες είναι αρκετές. Μάλιστα, παρά την αμφισβήτηση, που δέχονται για τη μεθοδολογία τους, οι περισσότερες φαίνεται να συγκλίνουν στην ύπαρξη σχέσης μεταξύ της ποιότητας των υδατανθράκων και της έξαρσης των συμπτωμάτων ακμής.
Για παράδειγμα, σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 32 συμμετέχοντες, ηλικίας 20 έως 27 ετών, φάνηκε πως όσοι ακολούθησαν μία διατροφή με χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο ωφελήθηκαν σημαντικά. Πιο συγκεκριμένα, εμφάνισαν χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής στους πόρους του δέρματος, καθώς και ελεγχόμενα επίπεδα ορμονών σχετιζόμενων με την ακμή. Η σύγκριση έγινε με άτομα, που δεν είχαν κάποιο περιορισμό στην ποιότητα των υδατανθράκων, που κατανάλωναν.
Πρακτικά, αυτό μεταφράζεται στην κατανάλωση περισσότερων τροφίμων με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, όπως για παράδειγμα τα λαχανικά, τα φρούτα, τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα όσπρια, τα γαλακτομικά, οι ξηροί καρποί, το κρέας, τα πουλερικά και τα θαλασσινά. Προσπαθήστε να περιορίσετε τις επεξεργασμένες τροφές. Δηλαδή εκείνες που περιέχουν πολλά πρόσθετα συστατικά και έχουν περάσει από πολλά στάδια επεξεργασίας μέχρι να φτάσουν στο πιάτο σας.
Ακμή και γάλα
Ένα μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας πιστεύει πως υπάρχει συσχέτιση μεταξύ γάλακτος και ακμής. Μάλιστα, το ανώτατο όριο φαίνεται πως είναι το ένα ποτήρι άπαχο γάλα την ημέρα! Εάν καταναλώνετε δύο ή και περισσότερα ποτήρια, οι πιθανότητες έξαρσης των συμπτωμάτων ακμής μπορεί να αυξηθεί ακόμη και κατά 20%. Βέβαια, η υπόθεση αυτή δεν επιβεβαιώνεται από όλους τους ερευνητές. Επιπλέον, υπάρχουν πολλά ακόμη αναπάντητα ερωτήματα, που καθιστούν καχύποπτους τους πιο ορθολογιστές επιστήμονες. Για παράδειγμα, ποιο συστατικό του γάλακτος οδηγεί σε αυξημένη παραγωγή σμήγματος; Γιατί το φαινόμενο παρατηρείται μόνο με το άπαχο γάλα; Ποιος είναι ο λόγος που η συσχέτιση εμφανίζεται με τα υπόλοιπα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το τυρί;
Μέχρι να βρεθούν οι απαντήσεις στις παραπάνω απορίες, μην αποκλείσετε το γάλα από τη διατροφή σας. Δοκιμάστε να καταναλώσετε το αγαπημένο σας ρόφημα, και κρατήστε ένα ημερολόγιο με την ένταση των συμπτωμάτων. Στη συνέχεια, διακόψτε το γάλα για μερικές εβδομάδες, χωρίς όμως να αλλάξετε κάτι άλλο στις διατροφικές σας συνήθειες. Μόνο εάν παρατηρήσετε ουσιαστική βελτίωση, συνίσταται ο αποκλεισμός του γάλακτος από το διαιτολόγιό σας.
Ακμή και αντιοξειδωτική διατροφή
Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, μεγάλο κομμάτι της αιτιολογίας της ακμής βρίσκεται στα υψηλά επίπεδα φλεγμονών, που εντοπίζονται στους θύλακες του προσώπου. Μία αντιοξειδωτική και ταυτόχρονα αντιφλεγμονώδης διατροφή, είναι πλούσια σε πολλά χρωματιστά λαχανικά και φρούτα, και φυσικά στα καλά ωμέγα 3 λιπαρά των ψαριών και των ξηρών καρπών.
Ταυτόχρονα, παράγοντες που ενισχύουν την υγεία του ανοσοποιητικού και του δέρματος είναι:
- Βιταμίνη Α: Σπανάκι, καρότο, μπρόκολο, ντομάτες, τυρί, γιαούρτι, συκώτι
- Βιταμίνη D: Σολομός, εμπλουτισμένα τρόφιμα (γάλα, γαιούρτι, χυμοί, αυγά)
- Ψευδάργυρος: Οστρακοειδή, κόκκινο κρέας, ξηροί καρποί, βρώμη
Μην δοκιμάσετε να ελέγξετε μόνοι σας την ακμή, καθώς απαιτείται η λήψη φαρμακευτικής αγωγής με την προσεκτική καθοδήγηση του γιατρού σας. Σε ό,τι αφορά τις διατροφικές σας συνήθειες δοκιμάστε να κάνετε μικρές αλλαγές, χωρίς να καταφεύγετε σε λύσεις ακραίες, που επηρεάζουν την κοινωνικότητα και τη διάθεσή σας.
Ήβη Παπαϊωάννου, RDN, MS, MBA Διαιτολόγος, Διατροφολόγος Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ [email protected]
Βιβλιογραφία Burris J, Rietkerk W, Woolf K. Acne: the role of medical nutrition therapy. J Acad Nutr Diet. 2013 Mar;113(3):416-30. Pappas A. The relationship of diet and acne: A review. Dermatoendocrinol. 2009;1(5):262–267. doi:10.4161/derm.1.5.10192
