Βιταμίνη D: γιατί τόσος ντόρος;

Οι βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία αποτελούν συστατικά της διατροφής με καταλυτικό ρόλο για το σώμα. Παρότι ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελεί ένα ακούραστο εργοστάσιο «παραγωγής», δεν μπορεί να δημιουργήσει τα συστατικά που μόλις αναφέραμε. Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα αποτελεί η βιταμίνη D, η οπoία μπορεί να παραχθεί στα κύτταρα του δέρματος κατά την έκθεση στον ήλιο.

Οι δύο μορφές της βιταμίνης D

Η βιταμίνη D έρχεται σε 2 μορφές. Η πρώτη μορφή, και η πιο διαθέσιμη στη φύση, είναι η βιταμίνη D3 (χοληκαλσιφερόλη). Όπως είδαμε και προηγουμένως, αυτή συντίθεται κατά την «ηλιοθεραπεία» στο δέρμα και στη συνέχεια αποθηκεύεται στο συκώτι. Μικρές ποσότητες τόσο της βιταμίνης D3, όσο και της δεύτερης μορφής της D2 (εργοκαλσιφερόλη) θα βρείτε σε τρόφιμα όπως τα μανιτάρια, το συκώτι, τον κρόκο των αυγών, τα λιπαρά ψάρια, τις σαρδέλες και τα εμπλουτισμένα μαργαρίνη και γάλα.

Βιταμίνη ή ορμόνη;

Καθώς η βιταμίνη D αποθηκεύεται παροδικά στο συκώτι, μετατρέπεται βάση των επιπέδων του οργανισμού στην ενεργή μορφή της. Η τελευταία φαίνεται πως έχει όμοια δράση με στεροειδείς ορμόνες, ρυθμίζοντας πολλά διαφορετικά μονοπάτια στο σώμα όπως αυτά της ομοιόστασης των οστών και την υγείας του θυρεοειδούς αδένα. Επιπλέον τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες ανακαλύπτουν πως σχεδόν κάθε κύτταρο του σώματος έχει στην επιφάνειά του έναν υποδοχέα της βιταμίνης D. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η βιταμίνη αυτή «προσδένεται» σε διάφορα σημεία του σώματος, από τα μάτια μέχρι τα αιμοφόρα αγγεία, και προγραμματίζει τη δράση τους. Οι βασικότερες λειτουργίες της είναι:

Η απορρόφηση του ασβεστίου.
Η διατήρηση της υγείας των οστών και το δοντιών.
Η θωράκιση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η «φροντίδα» του δέρματος.
Η λειτουργία των μυών.

Βιταμίνη D ή η ¨βασίλισσα¨ των βιταμινών

Κάθε περίπου 10 χρόνια ένα νέο θρεπτικό συστατικό έρχεται στο προσκήνιο με στόχο να ανοίξει το δρόμο για την πρόληψη και τη θεραπεία χρόνιων καταστάσεων, όπως τα καρδιαγγειακά ή ο καρκίνος. Αρχικά ήταν το β- καροτένιο, για να ακολουθήσει η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C και τώρα η βιταμίνη D. H έλλειψη αυτής φαίνεται πως συσχετίζεται με πολλές διαφορετικές καταστάσεις όπως είναι:

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ο καρκίνος, κυρίως του παχέως εντέρου, του μαστού και του προστάτη.
Η νόσος Alzheimer’s.
O διαβήτης τύπου 2.
To άσθμα.
Τα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η νόσος του Crohn και το διαβήτης τύπου 1.

Εύκολα λοιπόν μπορεί κανείς να σκεφτεί, πως εάν πράγματι η έλλειψη βιταμίνης D σχετίζεται με όλες τις προαναφερθείσες καταστάσεις, τότε πρόκειται πράγματι για τη βασίλισσα των βιταμινών. Οι μελέτες οι οποίες αναμένεται να δημοσιευθούν τα επόμενα χρόνια αναμένεται να ξεκαθαρίσουν το τοπίο.

Γιατί υπάρχει έλλειψη βιταμίνης D;

Υπολογίζεται πως περίπου 1 δισεκατομμύριο κάτοικοι ανά τον κόσμο εμφανίζουν έλλειψη σε βιταμίνη D. Κανείς θα ανέμενε πως τα ποσοστά είναι υψηλότερα σε χώρες χωρίς αρκετή ηλιοφάνεια, ενώ σε ηλιόλουστες περιοχές όπως η Ελλάδα θα μαντεύατε πως κανένας δεν θα έχει χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης. Στην πραγματικότητα όμως συμβαίνει ακριβώς αντίθετο! Το παράδοξο με τη βιταμίνη D είναι πως Βόρειες χώρες, όπου οι κάτοικοι δεν απολαμβάνουν τον ήλιο έχουν υψηλότερα επίπεδα της βιταμίνης. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Εάν δεχθούμε πως η διατροφή δεν αποτελεί ικανοποιητική πηγή του συστατικού, και ο μόνος τρόπος για να εξασφαλισθεί η επάρκεια είναι η έκθεση στον ήλιο, τότε θα έπρεπε η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία να:

Διαρκούσε τουλάχιστον 15 λεπτά την ημέρα.
Να ήταν ακάλυπτα το πρόσωπο και τα χέρια.
Να μην φορούσατε αντιηλιακό.
Να μην είχε καμία ημέρα συννεφιά.

Φυσικά όλα τα παραπάνω είναι εξαιρετικά δύσκολο, έως και ακατόρθωτο, να επιτευχθούν όταν κανείς περνά τις περισσότερες ώρες της ημέρας του σε ένα γραφείο ή μπροστά από την τηλεόραση. Επιπλέον, η χρήση αντιηλιακού θεωρείται επιβεβλημένη για την προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία, η οποία όμως προκαλεί και στη σύνθεση της βιταμίνης D. Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής και ο εμπλουτισμός των τροφίμων είναι οι πρακτικές που εφαρμόζονται στις βόρειες χώρες και φαίνεται πως κάνουν τη διαφορά.

Οι διεθνείς οργανισμοί είναι ακόμη διστακτική για την ιδανική ποσότητα βιταμίνης D που πρέπει να καταναλώνεται σε ημερήσια βάση. Εάν ανήκετε σε μία από τις ευπαθείς ομάδες που ακολουθούν σκεφτείτε τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής με βιταμίνη D: