Η θνησιμότητα, ο φόβος, η πραγματικότητα και τα ΜΜΕ

06-09-2021

Το 2018 δημοσιεύτηκε μια έρευνα με τίτλο Death: Reality vs. Reported, από το Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας. Οι ερευνητές προσπάθησαν να διερευνήσουν αν υπάρχουν διαφορές, στην αντίληψη των ανθρώπων, για τα ποσοστά στις αιτίες των θανάτων. Από τι πιστεύουν δηλαδή, δηλ. οι άνθρωποι ότι πεθαίνουν σε σχέση με από τι πραγματικά πεθαίνουν.

Εξέτασαν τέσσερις πηγές: Αρχικά, τα πραγματικά στοιχεία θνησιμότητας από το CDC (το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ). Κατόπιν, τις αναζητήσεις στο διαδίκτυο με βάση το Google Trends. Τέλος, τις βάσεις δεδομένων των άρθρων των εφημερίδων «The Guardian» και «New York Times». Τα αποτελέσματα προξενούν έκπληξη, όπως φαίνεται και στον πίνακα. Καταρχάς είναι εντυπωσιακό ότι η πρώτη αιτία θανάτου, που είναι τα καρδιαγγειακά (30,2%) απασχολεί μόνο το 2% των αναζητήσεων στο διαδίκτυο, ενώ και το ενδιαφέρον των ΜΜΕ που εξετάστηκαν ήταν αντίστοιχα πολύ μικρό (2,1-2,5%). Μεγάλη διαφορά και στις ασθένειες του κατώτερου αναπνευστικού (δεν είχαμε και κορωνοϊό τότε) που ευθύνονται για το 7,4% των θανάτων, αλλά κερδίζουν μόνο το 2,1% των αναζητήσεών, και από 1,2 έως 1,6% το ενδιαφέρον των ΜΜΕ. Από την άλλη για τον καρκίνο υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον στις αναζητήσεις -στο 37%- ενώ οι καταγεγραμμένοι θάνατοι αφορούν το 29,5%. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το διαβήτη, με μάλιστα υπερδιπλάσιο ποσοστό αναζητήσεων σε σχέση με το ποσοστό θανάτων.

Στοιχείο προς παρατήρηση είναι όμως ότι σε αυτές τις περιπτώσεις τα ΜΜΕ δεν φαίνεται να «υποδαυλίζουν» το ενδιαφέρον μας. Ο καρκίνος ας πούμε «υπολείπεται» στη θεματολογία  της δημοσιότητας (12,7-13,5%) σε σχέση με τα πραγματικά δεδομένα. Και κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το διαβήτη, απαλλάσσοντας (ίσως;) τα ΜΜΕ από το ρόλο του …συνήθη  υπόπτου!

Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν το 2019 ο Bill Gates τουίταρε την συγκεκριμένη έρευνα, το σχόλιό του αφορούσε ακριβώς στα ΜΜΕ.  Εστίαζε δηλ. στην διαφορά μεταξύ του ότι καταγράφεται στα ΜΜΕ και την πραγματικότητα γύρο μας. Φαίνεται όμως ότι δεν πρέπει  να «χρεώνουμε» αποκλειστικά στα ΜΜΕ, αυτή την ανισορροπία όπως φάνηκε και στην περίπτωση του καρκίνου και του διαβήτη.

Επιστρέφοντας στα ευρήματα της έρευνας, το βασικό συμπέρασμα είναι ότι φοβόμαστε περισσότερο τον καρκίνο, το διαβήτη, τα ατυχήματα, τις υπερβολικές δόσεις, τις ανθρωποκτονίες, την τρομοκρατία… Πρόκειται ουσιαστικά για το προαιώνιο αίσθημα του φόβου που αυτό ευθύνεται κυρίως για την παραμόρφωση της πραγματικότητας. Τα ΜΜΕ ουσιαστικά έπονται και απλώς αξιοποιούν το φόβο.

Και όντως τα πράγματα …ξεφεύγουν με τα ΜΜΕ, όταν μιλάμε για αυτοκτονίες, ανθρωποκτονίες και την τρομοκρατία. Ενώ οι πραγματικοί θάνατοι είναι συνολικά κάτω από 3% (από την τρομοκρατία δεν καταγράφονται καν ως ποσοστό) τα ΜΜΕ τους; αφιερώνουν  το 70% από τις αναφορές τους σε αιτίες θανάτων. Φυσικά είναι και άλλοι λόγοι που αυτά τα θέματα απασχολούν τα ΜΜΕ, αλλά οι ερευνητές μέτρησαν μόνο τις αναφορές που σχετίζονταν με θανάτους, οπότε παίρνουμε μια ιδέα.

Από την πλευρά μας στο healthview και με ευκαιρία την ανανέωση του με νέα εμφάνιση και λειτουργικότητα, δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε να μην χρησιμοποιούμε τον γνωστό «παραμορφωτικό» βαθμό των πολλών ΜΜΕ, ειδικά σε θέματα που άπτονται της υγείας.

Βάννα Κεκάτου