Για πολλούς γονείς θεωρείται δεδομένο πως η ζάχαρη κάνει τα παιδιά να χάνουν τη συγκέντρωσή τους, γιατί αυξάνει την ενέργειά και την κινητικότητά τους. Τι λένε όμως οι ειδικοί της διατροφής για αυτό;
Όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά
Δύο είναι τα πιθανά βιολογικά μονοπάτια που ακολουθεί η ζάχαρη στο σώμα, κάνοντας μικρούς και μεγάλους υπερκινητικούς:
- Πρώτον, μέσα από τους μηχανισμούς παραγωγής ενέργειας στον οργανισμό. Η ζάχαρη μπορεί πολύ εύκολα και γρήγορα να χρησιμοποιηθεί από τα κύτταρα, καθώς αποτελεί το πλέον αποδοτικό «καύσιμο»! Κάποια παιδιά, όπως και ενήλικες, είναι περισσότερο ευαίσθητα στην επίδραση της ζάχαρης, ή όπως θα το περιέγραφε κανείς επιστημονικά η απόκριση της καμπύλης ζαχάρου είναι πιο απότομη.
- Δεύτερον, όταν ένα παιδί έχει περισσότερη ενέργεια λόγω της κατανάλωσης ζάχαρης, συνήθως μεταφράζεται σε μεγαλύτερη όρεξη για παιχνίδι! Κάπως έτσι το σώμα εκκρίνει την ορμόνη αδρεναλίνη. Η τελευταία βάζει τον οργανισμό σε επιφυλακή, εντείνοντας τον ενθουσιασμό και την υπερδιέγερση.
Θεωρία χωρία αποδείξεις
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι ειδικοί έχουν αποδείξει πως η ζάχαρη δεν κάνει τα παιδιά υπερκινητικά. Η τεκμηρίωση ήρθε μέσα από ένα «πείραμα», κατά τη διάρκεια του οποίου παιδιά ηλικίας 5 έως 7 ετών κατανάλωσαν αναψυκτικά με ασπαρτάμη. Το ιδιαίτερο στη μελέτη αυτή ήταν πως μόνο οι μισές μητέρες γνώριζαν πως τα παιδιά τους λάμβαναν κάποιο ρόφημα χωρίς ζάχαρη, ενώ οι άλλες μισές είχαν ενημερωθεί πως πίνουν ένα συνηθισμένο γλυκό αναψυκτικό. Στη συνέχεια οι επιστήμονες ζήτησαν και από τις δύο ομάδες να καταγράψουν τα επίπεδα ενέργειας των παιδιών. Προς έκπληξη όλων, το γκρουπ των μαμάδων που δεν γνώριζε την αλήθεια δήλωσε πως τα παιδιά τους ήταν υπερβολικά δραστήρια! Αντιθέτως, οι μητέρες του άλλου γκρουπ δεν παρατήρησαν κάποια ιδιαίτερη συμπεριφορά. Κάπως έτσι ο μύθος αυτός καταρρίπτεται, καθώς η ζάχαρη κάνει υπερκινητικά τα παιδιά μόνο στο μυαλό των γονιών τους!
Έκτοτε αρκετές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τα παραπάνω αποτελέσματα. Έτσι, το ενδιαφέρον πλέον έχει στραφεί σε παιδιά με Ελλειμματική Προσοχή, τα οποία εμφανίζονται να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες ζάχαρης σε σύγκριση με παιδιά χωρίς τη διάγνωση. Το βιολογικό μονοπάτι της σχέσης αυτής δεν είναι ακόμα επιβεβαιωμένο. Υπάρχουν όμως ενδείξεις πως παιδιά με Ελλειματική Προσοχή ωφελούνται από τη Μεσογειακή Διατροφή, και την απουσία πρόσθετης ζάχαρης στο διαιτολόγιό τους.
Τι να θυμούνται οι γονείς
Εκείνο που θα πρέπει οι γονείς να κρατήσουν στο μυαλό τους είναι πως η ζάχαρη μπορεί να μην κάνει τα παιδιά υπερκινητικά, δεν αποτελεί όμως διατροφική προτεραιότητα. Οι ειδικοί της διατροφής υποστηρίζουν πως η κατανάλωση ζάχαρης σε μικρή ηλικία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 24 γραμμάρια (g) ή 6 κουταλάκια του γλυκού ημερησίως. Για παράδειγμα ένα μεγάλο μπολ δημητριακών (60g) μπορεί να έχει 15g ζάχαρης, ένας έτοιμος χυμός 25g και ένα αναψυκτικό 30g! Τέλος, είναι σίγουρο πως δεν μπορείτε να «αποκλείσετε» από τη διατροφή του παιδιού σας από τη ζάχαρη. Μπορείτε όμως να την περιορίσετε με έξυπνους τρόπους:
- Αποφύγετε τα συχνά γεύματα εκτός σπιτιού.
- Ετοιμάστε τα δικά σας μπισκότα ή μπάρες δημητριακών.
- Αποφύγετε «κρυφές πηγές» ζάχαρης όπως το ψωμί του τοστ και τα δημητριακά πρωινού.
- Δώστε του τη μισή ποσότητα σοκολάτας απ’ ότι συνήθως, μαζί με μερικούς ξηρούς καρπούς.
Ήβη Παπαϊωάννου, RDN, MS, MBA Διαιτολόγος, Διατροφολόγος Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ ivipapai@gmail.com
Βιβλιογραφία Hoover DW, Milich R Effects of sugar ingestion expectancies on mother-child interactions. J Abnorm Child Psychol. 1994 Aug;22(4):501-15. Ríos-Hernández A, Alda JA, Farran-Codina A, Ferreira-García E, Izquierdo-Pulido M. The Mediterranean Diet and ADHD in Children and Adolescents. Pediatrics. 2017 Feb;139(2). pii: e20162027. Yu CJ, Du JC, Chiou HC, Feng CC, Chung MY, Yang W, Chen YS, Chien LC, Hwang B, Chen ML. Sugar-Sweetened Beverage Consumption Is Adversely Associated with Childhood Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. Int J Environ Res Public Health. 2016 Jul 4;13(7). pii: E678. Wolraich ML, Wilson DB, White JW. The Effect of Sugar on Behavior or Cognition in Children: A Meta-analysis. JAMA. 1995;274(20):1617–1621.
