Η πιο γνωστή προσέγγιση στην απώλεια βάρους εστιάζει στις διατροφικές συνήθειες του ενδιαφερόμενου και στην αλλαγή της συμπεριφοράς του. Καθώς όμως η παχυσαρκία αναδεικνύεται σε ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα υγείας, η ανάγκη για την ανεύρεση των αιτιών αλλά και αποτελεσματικών τρόπων αντιμετώπισης γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη.
Τι επηρεάζει το σωματικό βάρος;
- Παράγοντες οι οποίοι φαίνεται να επηρεάζουν τις διατροφικές επιλογές και το σωματικό βάρος είναι:
- το περιβάλλον που ζει κανείς, το marketing των προϊόντων τροφίμων
- οι συνήθειες της οικογένειάς και των φίλων
- ο χαρακτήρας και η ικανότητα αυτό- ελέγχου
- γενετικοί και μεταβολικοί παράγοντες.
Σύμφωνα με το κοινωνικό- οικολογικό μοντέλο, η υγεία ενός ατόμου επηρεάζεται άμεσα από το περιβάλλον στο οποίο ζει. Το σπίτι αποτελεί ένα τέτοιο μικροπεριβάλλον, και σε αυτό δεν περιλαμβάνεται μόνο ο φυσικός χώρος του σπιτιού, αλλά και εκείνοι με τους οποίους το μοιράζεστε.
Πως η οργάνωση του σπιτιού επηρεάζει τι τρώμε;
Το σπίτι είναι το μέρος στο οποίο καταναλώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό των θερμίδων στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως οι περισσότεροι δεν τρέφονται με βάση το βιολογικό ερέθισμα της πείνας, αλλά με κίνητρο τα οπτικά ερεθίσματα. Συνεπώς τα σνακ που έχει κανείς σε εμφανή σημεία, στο τραπέζι της κουζίνας ή στο ντουλάπι με τον καφέ, πιθανότατα βάζουν το δικό τους λιθαράκι στα κιλά της ζυγαριάς.
Ολλανδοί ερευνητές έχουν παρατηρήσει πως η αυξημένη κατανάλωση θερμίδων συσχετίζεται με τις ακόλουθες συνήθειες στο σπίτι:
- Τη διαθεσιμότητα ανθιυγιεινών σνακ, ή/και την παρουσία υγιεινών σνακ: Κατά μέσο όρο 8 πακέτα ανθυγιεινών σνακ έχει στο σπίτι της μία οικογένεια. Μάλιστα όσα περισσότερα τα μέλη μιας οικογένειας, τόσο περισσότεροι και οι «πειρασμοί».
- Την οπτική επαφή με λιγότερο υγιεινές διατροφικές επιλογές: 1 στα 3 σπίτια φαίνεται να τοποθετεί τέτοιες τροφές σε ορατό σημείο στην κουζίνα.
- Το μέγεθος των πιάτων: Όταν το μέγεθος του μπολ μεγαλώνει κατά 50%, τα άτομα σερβίρουν περίπου 30% περισσότερο παγωτό!
Πόσο επιτυχημένη τακτική είναι η αναδιοργάνωση του σπιτιού;
Μπορεί οι παρατηρήσεις που κάναμε παραπάνω να είναι αληθείς, ποιά είναι η πραγματική διαφορά στα κιλά που θα δείτε εάν αλλάξετε μικρές λεπτομέρειες στο σπίτι σας; Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Public Health, άτομα τα οποία έλαβαν συμβουλές για την αναδιοργάνωση του σπιτιού τους κατάφεραν να:
- Μειώσουν κατά 300 θερμίδες την ημερήσια κατανάλωση ενέργειας, μετά από 6 μήνες.
- Χάσουν 1.5 κιλό περισσότερο, από συμμετέχοντες που απλά έλαβαν συμβουλές για ισορροπημένη διατροφή.
- Διατηρήσουν τα βάρος τους 12 μήνες μετά την μελέτη (82% των συμμετεχόντων στην ομάδα παρέμβασης δεν πήρε πίσω το χαμένο βάρος, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην ομάδα ελέγχου ήταν 71%).
Έξυπνες συμβουλές
Μερικές ακόμη πρακτικές συμβουλές για ένα σπίτι που θα σας «αδυνατίσει»:
- Φροντίστε να έχετε πάντα στο σπίτι σας ποικιλία από υγιεινά σνακ. Άρα η σωστή οργάνωση ξεκινάει από το σούπερ μάρκετ!
- Προσπαθήστε να μην έχετε στα ντουλάπια του σπιτιού σας γευστικού πειρασμούς με πολλές θερμίδες.
- Τοποθετήστε τα φρούτα σε ένα ορατό σημείο στο σαλόνι και το καθιστικό.
- Μην αποθηκεύετε τα έτοιμα σνακ κοντά σε σημεία που δεν αποθηκεύετε φαγητό, π.χ. στο ντουλάπι με τα πιάτα.
- «Βάλτε εμπόδια» στο τσιμπολόγημα, τοποθετώντας έτοιμα σνακ μέσα σε βάζα στο ψηλότερο μέρος του ντουλαπιού.
- Χρησιμοποιείτε μικρότερα πιάτα και κουτάλια σερβιρίσματος.
- Κλείστε την τηλεόραση για 2 λόγους: σας ωθεί να τσιμπολογάτε μηχανικά, ενώ μειώνει τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας.
- Μαγειρεύετε περισσότερο, και βοηθήστε το παιδί σας να αγαπήσει τη μαγειρική.
- Απαλλαχθείτε από τα menu του delivery.
- Γράψτε τους διατροφικούς σας στόχους σε ένα χαρτί, στην πόρτα του ψυγείου.
- Αφιερώστε ένα σαββατοκύριακο για να οργανώσετε τα ντουλάπια και το ψυγείο σας.
- Πετάξτε ό,τι ληγμένο.
- Χαρίστε ό,τι πιστεύεται ό,τι σας παχαίνει.
Η απώλεια κιλών θέλει προσωπικούς στόχους, ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες και ριζικές αλλαγές στο περιβάλλον που ζούμε!
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Βιβλιογραφία:
- Poelman MP, de Vet E, Velema E, Seidell JC, Steenhuis IH. The home food environment of overweight gatekeepers in the Netherlands. Public Health Nutr. 2015 Jul;18(10):1815-23.
- Kegler MC, Alcantara I, Haardörfer R, Gazmararian JA, Ballard D, Sabbs D. The influence of home food environments on eating behaviors of overweight and obese women. J Nutr Educ Behav. 2014 May-Jun;46(3):188-96.
- Kegler MC, Haardörfer R, Alcantara IC, et al. Impact of improving home environments on energy intake and physical activity: a randomized controlled trial. Am J Public Health 2016;106:143–52.
