Aντιστίγμα Αθήνα: Οι δράσεις, οι στόχοι και τα δεδομένα του πολυετούς προγράμματος από το Δήμο Αθηναίων κατά των διακρίσεων και του κοινωνικού στιγματισμού.
Νικήτας Κακλαμάνης, Δήμαρχος Αθηναίων: ΟΛΟΙ είναι συμπολίτες μας
ΟΜΙΛΙΑ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, κ. ΝΙΚΗΤΑ ΚΑΚΛΑΜΑΝΗ
ΣΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ την ΠΕΜΠΤΗ, 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009
Το να εθελοτυφλούμε, ως παγκόσμια κοινότητα, απέναντι σε υπαρκτά προβλήματα δεν αποτελεί ένδειξη υψηλού δείκτη πολιτισμού.
Και σήμερα δεν έχουμε το περιθώριο να υποκρινόμαστε πια. Γιατί γνωρίζουμε καλά, ότι δίπλα στον κόσμο της προόδου, της ανάπτυξης και της ευημερίας, υπάρχει ένας κόσμος σχεδόν απροστάτευτος, εγκλωβισμένος στα αδιέξοδά του.
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ιδιαίτερα οι Δήμοι, αποτελούν, λόγω της άμεσης και καθημερινής επαφής τους με τους πολίτες, έναν από τους καθοριστικούς παράγοντες ανάπτυξης, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Για το λόγο αυτό, εμείς, στο Δήμο της Αθήνας, επιδιώκουμε τη μετάβαση της ευθύνης των καθημερινών προβλημάτων των πολιτών από το κεντρικό στο τοπικό επίπεδο και το κάνουμε ήδη πράξη. Γιατί για εμάς ΟΛΟΙ είναι συμπολίτες μας. Και εμείς θέλουμε όλους του συμπολίτες μας ενταγμένους, συμμέτοχους και ενεργούς.
Το στίγμα αποτελεί μια σύνθετη έννοια και διαδικασία, που εμπεριέχει την προκατάληψη, τα στερεότυπα, την κοινωνική παρέκκλιση, την περιθωριοποίηση και τις διακρίσεις, αλλά επεκτείνεται πέρα από αυτές τις έννοιες, ορίζοντας το σύνολο της ταυτότητας του ατόμου. Ο κοινωνικός στιγματισμός έχει οριστεί ως καταστροφή της ταυτότητας του ατόμου και απώλεια της κοινωνικής του υπόστασης, ως υποβάθμιση, εν τέλει, της ίδιας της ανθρώπινης ποιότητάς του.
Σήμερα, η λέξη «στίγμα» χρησιμοποιείται κυρίως για να δείξει ότι ορισμένες καταστάσεις που αποτελούν κοινωνικά taboo (μεταξύ των οποίων ασθένειες, όπως το AIDS, η ψυχική νόσος, ο καρκίνος ή η φυματίωση στο παρελθόν), καθώς και τα χαρακτηριστικά και οι συμπεριφορές που τις συνοδεύουν, εγείρουν φόβο, δυσπιστία και προκαταλήψεις.
Οι συμπεριφορές και πρακτικές διακρίσεων, από την αποφυγή της συναναστροφής έως τον αποκλεισμό από την αγορά εργασίας, τη μεροληπτική αντιμετώπιση στην πρόσβαση σε υπηρεσίες, στη φροντίδα υγείας, στην εκπαίδευση ή στις κοινωνικές παροχές, ή την άνιση μεταχείριση απέναντι στο νόμο, συντελούν στην απομόνωση, στην περιθωριοποίηση και εν τέλει στον κοινωνικό αποκλεισμό των ατόμων ή των ομάδων που πλήττονται. Ειδικά όταν η προκατάληψη σε βάρος μιας ομάδας ενέχει το στοιχείο του φόβου και της απειλής, μπορεί να οδηγήσει σε εχθρική ή και βίαιη συμπεριφορά.
Η σοβαρότητα της αλυσιδωτής αντίδρασης ‘στερεότυπα – προκαταλήψεις – διακρίσεις’ γίνεται εμφανής από τις επιπτώσεις της σε όλο το φάσμα των κοινωνικών συμπεριφορών, από τις διαπροσωπικές σχέσεις έως τις δυναμικές που διέπουν το ευρύτερο κοινωνικό πεδίο.
Το κοινωνικό στίγμα αποτελεί βασικό ανασταλτικό παράγοντα στις παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο την άρση των διακρίσεων και την πλήρη κοινωνική ενσωμάτωση. Ο στιγματισμός έρχεται σαν συνέπεια της στερεοτυποποίησης και της προκατάληψης απέναντι σε ομάδες ή κατηγορίες ατόμων, των οποίων η διαφορετικότητα σηματοδοτείται από ένα χαρακτηριστικό που εκλαμβάνεται με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο.
Το άτομο που στιγματίζεται έχει να αντιμετωπίσει μια διπλή δοκιμασία: δοκιμάζεται καθημερινά όχι μόνο από την ίδια τη δυσμενή κατάσταση που αποτελεί αιτία της κοινωνικής απαξίωσής του, αλλά και λόγω των διακρίσεων που προέρχονται από τις προκαταλήψεις και το στίγμα.
Η τοπική αυτοδιοίκηση, αποτελώντας πόλο άσκησης άμεσης πολιτικής, οφείλει να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Ιδιαίτερα σήμερα όμως που η οικονομική κρίση συνιστά ευθεία απειλή τόσο για την ανάπτυξη όσο και για την κοινωνική συνοχή, ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης αποκτά μια ευρύτερη και κρισιμότερη σημασία.
Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκφράζεται κυρίως μέσα από την ανάπτυξη της αλληλεγγύης των μελών μιας κοινωνίας, τoν διαρκή περιορισμό των όποιων ανισοτήτων, την εφαρμογή πολιτικών ίσων ευκαιριών προς όλους, αλλά και την εφαρμογή πολιτικών που θα αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα όποια “ελλείμματα” καθενός πολίτη χωριστά.
Σήμερα, στις σύγχρονες πόλεις μας υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να ζήσουν ελεύθερα την προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική τους ζωή εξαιτίας κάποιων αυθαίρετων κριτηρίων, στερεοτυπικών αντιλήψεων και κοινωνικού στιγματισμού.
Περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο φορέα η Αυτοδιοίκηση, σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, καλείται να αρθρώσει έναν διαφορετικό λόγο και να διαδραματίσει έναν εναλλακτικό ρόλο για μια περισσότερη δίκαιη, αλληλέγγυα και συνεκτική κοινωνία.
Υιοθετώντας τη σύνθεση που αντιπροσωπεύει ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχεδιάζουμε παρεμβάσεις καταπολέμησης των διακρίσεων σε ένα πολυεπίπεδο πλαίσιο πολιτικής, για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το δικαίωμα στη ζωή, για το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια και το σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, για την ισότητα έναντι του νόμου, τη μη πολιτισμική, θρησκευτική διάκριση και γλωσσική πολυμορφία, τα δικαιώματα του παιδιού, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία και την αρχή νομιμότητας και αναλογικότητας αξιόποινων πράξεων και ποινών.
Ας κατανοήσουμε επιτέλους ότι όλοι μαζί καθορίζουμε την ταυτότητα της ανθρώπινης φυλής. Και ότι όλοι υπάρχουμε γιατί συνυπάρχουμε αλλά και ότι υπάρχουμε ΓΙΑ ΝΑ συνυπάρχουμε βασισμένοι στις αρχές του ανθρωπισμού και του πολιτισμού μας. Γιατί η εξασφάλιση της διαχρονικότητας της κοινής μας ιστορίας και του πολιτισμού μας, εξασφαλίζει τη διαχρονικότητα της ίδιας της ύπαρξής μας.
Για να αποκατασταθεί αυτή η κοινωνική ανισορροπία οφείλουμε πρωτίστως να θίξουμε και να θεραπεύσουμε τις κακώς κείμενες νοοτροπίες.
Και επειδή το να μένουμε στη διαπίστωση του προβλήματος δεν αρκεί, σας διαβεβαιώ ότι θα εξαντλήσουμε τα αποθέματα της ανθρωπιάς μας. Και όχι για λόγους επικοινωνίας, όχι για να αποσείσουμε τα ενοχικά μας σύνδρομα, αλλά για να αποδείξουμε ότι τα κοινωνικά μας αντανακλαστικά λειτουργούν. Υπάρχουν πολλά ζητήματα για να δοκιμάσουμε τα κοινωνικά μας αντισώματα.
Στα πλαίσια αυτά, δημιουργήθηκε μια ομάδα εργασίας, που εργάστηκε σκληρά, για ενάμιση περίπου χρόνο, για την εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΑΝΤΙΣΤΙΓΜΑ ΑΘΗΝΑ», με επικεφαλής την κα Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με την ολοκλήρωση του Επιχειρησιακού Σχεδίου του Προγράμματος, πραγματοποιήθηκε και μια έρευνα για το κοινωνικό στίγμα, τα αποτελέσματα της οποίας θα ανακοινωθούν σήμερα εδώ.
Ελάτε λοιπόν όλοι μαζί να εμπεδώσουμε νοοτροπίες που επιβάλουν να μην κλείνουμε τα μάτια και τα στόματα μπροστά σε υπαρκτά προβλήματα. Ελάτε να αποτελέσουμε την ασπίδα προστασίας για τους συνανθρώπους μας. Ελάτε να κάνουμε τις κοινωνίες μας ελεύθερες από διακρίσεις, αποκλεισμούς και στερήσεις. Και να οικοδομήσουμε πόλεις χωρίς σκιές.
Μαρίνα Οικονόμου – Λαλιώτη, επιστημονικά υπεύθυνη της ομάδας εργασίας: Να κινητοποιήσουμε τη σιωπηλή πλειοψηφία
Οι ψυχικά ασθενείς, τα άτομα με σωματική αναπηρία, οι χρήστες ουσιών, οι φορείς και πάσχοντες από AIDS, οι τσιγγάνοι, οι αλλόθρησκοι, οι άστεγοι, οι ομοφυλόφιλοι και φυλακισμένοι/αποφυλακισμένοι είναι οι ομάδες που κυρίως πλήττονται από το στίγμα. Πρόκειται για μια σύνθετη έννοια και διαδικασία που εμπεριέχει τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις, τις διακρίσεις και οδηγεί στον κοινωνικό αποκλεισμό. Υπάρχει ωστόσο ένα θετικό μήνυμα: Η πλειοψηφία, αν και ανενεργή, δηλώνει θετικά διακείμενη απέναντι στις ομάδες που στιγματίζονται και διατεθειμένη να συμβάλει στον αποστιγματισμό τους.
Διαβάστε περισσότερα παρακάτω.
Παύλος Θεοδωράκης, Υπεύθυνος εκπόνησης σχεδίου: Θα κινηθούμε σε πέντε άξονες
Ο κοινωνικός στιγματισμός επηρεάζει αρνητικά σημαντικούς τομείς της καθημερινότητας των πολιτών που τον υφίστανται. Η απασχόληση, η ασφάλεια, η σωματική και ψυχική υγεία, η οικονομική κατάσταση, η εκπαίδευση, η κοινωνική ζωή, η απονομή δικαιοσύνης, ακόμη και η διασκέδαση ή η ψυχαγωγία τους υποβαθμίζονται από τα αρνητικά κοινωνικά στερεότυπα. Ο Δήμος Αθηναίων στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης «Αντιστίγμα Αθήνα» έχει προγραμματίσει αρκετές ενέργειες για το τρέχον έτος, αλλά και για το 2010.
Διαβάστε περισσότερα παρακάτω.
Ερευνα: 8 στους 10 Αθηναίους θεωρούν δημόσιο κίνδυνο τα άτομα από κοινωνικά ευπαθείς ομάδες
Στην κορυφή των ανητικών αντιλήψεων βρίσκονται, σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη για λογαριασμό του Δήμου Αθηναίων στο πλαίσιο του προγράμματος «Αντιστίγμα Αθήνα», οι χρήστες ουσιών. Το 57% των πολιτών εκτιμούν ότι αποτελούν δημόσιο κίνδυνο πάντα ή συχνά. Ακολουθούν οι αποφυλακισμένοι με 46%, οι μετανάστες με 43%, οι ψυχικά νοσούντες με 35%, οι οροθετικοί HIV με 26%, οι άστεγοι με 18%, αλλά και οι σωματικά ανάπηροι με 3%!
Διαβάστε περισσότερα παρακάτω.
