Ένα πολύ μεγάλο πεδίο ανάπτυξης κλινικών ερευνών στο χώρο της βιοτεχνολογίας μπορεί να δημιουργηθεί στην Ελλάδα, μέσα από συντονισμένες δράσεις οι οποίες μπορούν να εκμεταλλευτούν αφενός την επικείμενη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των φορέων υγείας διεθνών αφετέρου το νέο θεσμικό πλαίσιο για κλινικές έρευνες. Με δεδομένη την ανάγκη για στροφή της φαρμακοβιομηχανίας στην βιοτεχνολογία η οποία παρέχει ισχυρές θεραπείες για τα σημαντικότερα προβλήματα υγείας, το «πάντρεμα» της επιστημονικής κοινότητας με την βιομηχανία θεωρείται μονόδρομος. Μια τέτοια σημαντική πρωτοβουλία αναλαμβάνει και το Bionian Cluster, που μπορεί να δραστηριοποιηθεί στο πεδίο της βιοτεχνολογίας, ένα χώρο που την 5ετία 2013-2017 αναμένεται να προσελκύσει επενδύσεις έρευνας 340 δισ. Ευρώ στην ΕΕ.
Στόχος της συστάδας BIONIAN είναι να καταστήσει τη χώρα μας πρωτοπόρο σε παγκόσμιο επίπεδο στη βιοτεχνολογία. Οι πυλώνες στους οποίους βασίζεται η συστάδα, είναι το Ινστιτούτο Κλινικών Ερευνών (Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ) για τη μεταφραστική/κλινική έρευνα, το Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Υγείας (ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος) η έρευνα στη περιβαλλοντική υγεία, η εκπαίδευση και οι δράσεις ενίσχυσης της καινοτομίας και η ανάπτυξη της βιο-οικονομίας μέσω της δημιουργίας ενός ειδικού fund βιοτεχνολογίας (Δράση ΓΓΕΤ «Επενδυτικές Συμμετοχές σε Καινοτόμες Επιχειρήσεις») για την ενίσχυση της παραγωγής νέων καινοτομικών προϊόντων.
Στο πλαίσιο της προκήρυξης της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΔΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ-ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ, ΜΙΑ ΑΓΟΡΑ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ» κατατέθηκε η πρόταση ΒΙΟΝΙΑΝ (αριθμός πρωτοκόλλου 136/15-9-2012) και ενεκρίθη τον Φεβρ.2013 (ΓΓΕΤ.gr). Παράλληλα, βαθμολογήθηκε με 92% (άριστα) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επίσης πρίν λίγους μήνες εγκρίθηκε η χρηματοδότηση του ελληνικού cluster από το ΕΣΠΑ.
Στη διάρκεια των πρώτων πέντε ετών της ανάπτυξής της, η συστάδα θα τοποθετηθεί δυναμικά στις αγορές των Βαλκανίων, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΝΑΕ), της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (ΜΕΒΑ), της Ασίας, της Ρωσίας [υπάρχουν σχετικά Μνημόνια Συνεργασίας] προλαμβάνοντας τη δυναμική αυτής της εξέλιξης δεδομένου ότι δεν υπάρχουν σχετικές συστάδες Βιοτεχνολογίας στις παραπάνω περιοχές.
Στο πλαίσιο του 39ου Πανελλήνιου Ιατρικού Συνεδρίου που διοργανώθηκε πρόσφατα, δόθηκε η ευκαιρία για μια πλήρη ενημέρωση σχετικά με το Bionian αλλα κυρίως για τις προοπτικές ανάπτυξης της Βιοτεχνολογίας. Σύμφωνα με τον κ. Κώστα Κοκκινοπλίτη, Σύμβουλο Ανάπτυξης του Bionian, το συγκεκριμένο Cluster είναι το μοναδικό στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και αποτελεί μοναδική συνέργεια ακαδημαϊκών & Ιδιωτικών φορέων
Ο κ. Κοκκινοπλίτης τόνισε πως η κατάσταση σήμερα στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την έντονη γραφειοκρατία, την απουσία παραγωγής και υγιούς επιχειρηματικότητας, την ανεργία των νέων και την χαμηλά αμειβόμενη εργασία. Στην Ελλάδα έχει αναπτυχθεί ένα μοντέλο εσωστρεφούς επιχειρηματικότητας, εστιασμένης σε τομείς χαμηλής εξειδίκευσης με μηδαμινές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη
Η δε νέα τάση που διαμορφώνεται είναι η στροφή των νέων στην επιχειρηματικότητα και η απάντηση στο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον είναι η τολμηρή καινοτομία, η αξιοποίηση δηλαδή νέων ιδεών ή τεχνογνωσίας για την παραγωγή νέων επαναστατικών προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν αξία στην αγορά.
Όπως αναφέρει ο κ. Κοκκινοπλίτης, το Bionian αποτελεί έναν ουδέτερο πόλο με σκοπό:
Το Lobbying δηλαδή να συμμετέχει και να συνδιαμορφώνει το πλαίσιο, το μέλλον, τη στρατηγική και τις εξελίξεις
Να καταστεί σημαντικός εταίρος που διατηρεί “ανοιχτή την πόρτα” με αρμόδια όργανα (Κυβέρνηση και ΕΕ, TFgr) αφού αυτοί έχουν επιλέξει και συγχρηματοδοτούν το cluster.
Να συνεργάζεται στην επίλυση κοινών προβλημάτων και ζητημάτων ασκώντας πίεση όπου απαιτείται
Να συμβάλλει στη διαμόρφωση πολιτικών για τον Αναπτυξιακό Νόμο και στην άρση αντικινήτρων για επενδύσεις
Να προτείνει λύσεις για τη βελτίωση του πλαισίου φοροαπαλλαγών και πλαισίου πατεντών
Να προωθεί την ανάδειξη της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας (ανταγωνιστικότητα)
Να προχωρά στην ενημέρωση την Κοινής Γνώμης για διάφορα θέματα του κλάδου όπως για τα off patent/ επώνυμα generics / generics φάρμακα και την προσπάθεια βελτίωσης του πλαισίου διαδικασιών έγκρισης, για τις επιπτώσεις από την μη κυκλοφορία νέων φαρμάκων και γενικότερα από τη μείωση φαρμακευτικής δαπάνης σε υγεία ανθρώπων και οικονομία.
Να προωθεί τη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου και στη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου σε σχέση με διαδικασίες – εγκρίσεις για clinical trials, μελέτες βιοϊσοδυναμίας κλπ.
Ο κ. Κοκκινοπλίτης σημειώνει ακόμη πως η τρέχουσα συγκυρία προσφέρει κίνητρα και ότι η κρίση απαιτεί να δοθεί έμφαση στην επιχειρηματικότητα, την εξωστρέφεια και την ανάπτυξη. Η τάση που υπάρχει είναι για κλείσιμο του χάσματος μεταξύ εκπαιδευτικής κοινότητας και επιχειρήσεων, ενώ και οι τράπεζες πλέον από τα σίγουρα κέρδη από τις επενδύσεις και τα δάνεια για ακίνητα θα στραφούν στις υγιείς επιχειρήσεις. Παράλληλα αναπτύσσονται συνεχώς νέα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως τα Venture Capital , τα Clusters κ.α.
Η συγκυρία αυτή είναι επίσης πολύ καλή καθώς τώρα γίνεται ο προγραμματισμός για το νέο ΕΣΠΑ με βάση τον προϋπολογισμός της ΕΕ 2014 – 2020. Σε αυτόν προβλέπεται η διάθεση ποσού μεγαλύτερου των 70 δισ. Ευρώ για την Καινοτομία, την Έρευνα κ Ανάπτυξη. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα με την επωνυμία Horizon. αποτελεί το μεγαλύτερο που έχει διατεθεί ποτέ για έρευνα διεθνώς και είναι διπλάσιο σε σχέση με το προηγούμενο (2007-2013).
Επίσης προωθείται ένα ενιαίο σύνολο κανόνων: κάλυψη όλων των ερευνητικών προγραμμάτων και των φορέων χρηματοδότησης (έως 100%), απλά κριτήρια αξιολόγησης με βάση την αριστεία και τις επιπτώσεις, νέες μορφές χρηματοδότησης με στόχο την καινοτομία και διεθνής συμμετοχή σε αυτές.
Όσον αφορά στους λόγους συμμετοχής στο BIONIAN Cluster, ο κ. Κοκκινοπλίτης αναφέρει ότι μέσω αυτού δίνεται η δυνατότητα για παρακολούθηση – ενημέρωση για εθνικά και Ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα. Τα οφέλη είναι:
Χτίσιμο της ίδιας της εταιρείας για τη δημιουργία δομής για την επόμενη μέρα
Χρηματοδότηση ενός έργου ή ανάπτυξη νέου προϊόντος
Βελτίωση διεθνούς δικτύου της επιχείρησης
Πρόσβαση στη γνώση και τις τεχνολογίες
Πληροφορίες για τις μελλοντικές τάσεις
Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας
Πρόσβαση σε ερευνητικές υποδομές (ΑΕΙ – ΕΚ)
Διατήρηση ερευνητών ή πρόσληψη νέων στην εταιρεία
Κλείνοντας την παρουσίαση του ο διευθυντής ανάπτυξης του Bionian τόνισε την αλλαγή τοπίου τα τελευταία χρόνια και την επερχόμενη διαφοροποίηση της αγοράς. Είναι γεγονός πως μέσα στην επόμενη 3ετία-4 ετία λήγει ένας πολύ μεγάλος αριθμός πατεντών και σταδιακά η έρευνα αλλά και η επιχειρηματικότητα στον κλάδο στρέφεται στην ανάπτυξη tailor made – custom made drugs, ενώ είναι αναπόφευκτη η διεύρυνση της αγοράς των γεννοσήμων
Η αλλαγή αυτή δημιουργεί χώρο για αναπήδηση μικρών εταιρειών, για συνεργασίες μεγάλων (κλειστή έρευνα) με μικρούς (ανοιχτή καινοτομία) και για κοινά ερευνητικά έργα. Όλα αυτά συνυπάρχουν στο cluster και μπορούν όλοι να παρακολουθούν και να συμμετέχουν στις εξελίξεις.
Από την πλευρά του ο καθ. Γεώργιος Χρούσος, Πρόεδρος BIONIAN ανέφερε ότι στο διεθνή χάρτη ανάπτυξης έρευνας στη βιοτεχνολογία, η Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι απούσα. Τόνισε τη σημασία της βιοτεχνολογίας στην Ιατρική, σε όλους τους τομείς (πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία) και έφερε συγκεκριμένα παραδείγματα για θεραπείες ασθενειών μέσα από Βιοτεχνολογικές Πρωτείνες (Ανασυνδυασμένο DNA) λέγοντας πως ήδη σήμερα έχουν κλωνοποιηθεί τα γονίδια του ανθρώπου για περισσότερες από 300 φαρμακευτικές πρωτεΐνες και έχουν αναπτυχτεί θεραπείες για ασθένειες όπως η αιμορροφιλία, διαβήτη, οστεοπόρωση, καρκίνους, στειρότητα κλπ. Παράλληλα ιδιαίτερα αποτελεσματική είναι και η έρευνα για νέα εμβόλια.
Σχετικά με τα κονδύλια για έρευνα σημείωσε πως στην Ευρώπη το 2007 επενδύθηκαν στην βιοτεχνολογία 48 δισ. Ευρώ, το 2012 135 δισ ευρώ, ενώ η πρόβλεψη είναι για 340 δισ. Ευρω το 2017!. Όπως μάλιστα είπε ακόμη και ένα μικρό μέρος από αυτά μπορεί να επενδυθεί στην Ελλάδα, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό.
Περιγραφή των αξόνων ανάπτυξης της συστάδας ΒΙΟΝΙΑΝ
A. Μεταφραστική και Κλινική Έρευνα – Ινστιτούτο Κλινικών Ερευνών. Από το ερευνητικό εργαστήριο στον ασθενή.
Αποτελεί ένα από τους πυλώνες του ΒΙΟΝΙΑΝ. Η σύγχρονη βιο-ιατρική έρευνα, αποτελεί πλέον «μετάφραση» του ερευνητικού αποτελέσματος σε κλινική πράξη. Το Ινστιτούτο Κλινικών Ερευνών, αποτελεί τη πρώτη οργανωμένη προσπάθεια που γίνεται στην Ελλάδα για τη συγκρότηση μιας μονάδας ολιστικής προσέγγισης της μεταφραστικής/κλινικής έρευνας.
Το ΒΙΟΝΙΑΝ δημιουργεί μοναδική ευκαιρία σύμπραξης ερευνητικών εργαστηρίων από ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς, με μια μονάδα κλινικών ερευνών, καλύπτοντας όλα τα στάδια που απαιτούνται για την μετάβαση από το εργαστήριο στη κλινική πρακτική.
Η προστιθέμενη αξία που δημιουργείται μέσω της δημιουργίας του Ινστιτούτου Κλινικών Ερευνών, είναι μεγάλη, αρκεί να σημειωθεί ότι σε ολόκληρη την Ευρώπη, τη περίοδο αυτή, γίνεται μεγάλη προσπάθεια ενίσχυσης τέτοιου τύπου δράσεων με στόχο την ενίσχυση της παραγωγής νέων καινοτόμων φαρμάκων για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ευρωπαίων πολιτών αλλά και της ανταγωνιστικότητας.
Β. Επιστήμες Περιβαλλοντικής Υγείας
Το περιβάλλον, αποτελεί σήμερα ένα από τα πεδία εντατικοποίησης της έρευνας, διότι η επίδραση του στην υγεία και στην ευμάρεια των πολιτών είναι αποδεδειγμένη.
Το ΒΙΟΝΙΑΝ καλύπτει το τομέα αυτό εστιάζοντας στις έρευνες σχετικά με τη παθογένεια και την εξέλιξη ασθενειών, και στη μελέτη της ευρύτερης επίδρασης περιβαλλοντολογικών παραγόντων στον ανθρώπινο οργανισμό. Για την συγκροτημένη διενέργεια των ερευνών αυτών έχει συσταθεί το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Υγείας, έδρα του οποίου είναι το ερευνητικό κέντρο ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ».
Γ. Εκπαίδευση
Η εκπαίδευση αποτελεί για το ΒΙΟΝΙΑΝ ένα από τους πυλώνες στους οποίους στηρίζεται η πραγματική ανάπτυξη της καινοτομίας. Μέσω της συνεργασίας με τα Πανεπιστήμια που συμμετέχουν στη συστάδα και σύνδεση με τρέχοντα και νέα Μεταπτυχιακά Προγράμματα στα πεδία της Μοριακής και της Μεταφραστικής Ιατρικής, αλλά και με την ανάπτυξη νέων ειδικών προγραμμάτων, προσαρμοσμένων στις ανάγκες της βιομηχανίας γενικότερα, το ΒΙΟΝΙΑΝ θα καλύψει ένα κενό που παρατηρείται στην συνεχή εκπαίδευση των στελεχών και των επιστημόνων της βιομηχανίας στα νέα επιστημονικά επιτεύγματα, στη δημιουργία προσωπικού εξειδικευμένου στις νέες τεχνολογίες, αλλά συγχρόνως και στην ενημέρωση των ερευνητών και των ακαδημαϊκών και κυρίως των νέων επιστημόνων, για τις νέες τεχνολογικές και ερευνητικές δυνατότητες της βιομηχανίας. Ο στόχος μας είναι η συνεχής δημιουργική αλληλεπίδραση και μεταφορά γνώσης μεταξύ του ακαδημαϊκού και του παραγωγικού τομέα.
Δ. Βιο-οικονομία. Δημιουργία ειδικού fund βιοτεχνολογίας
Η ανάπτυξη της βιο οικονομίας αποτελεί στόχο όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μόλις τον Ιούνιο σε ανακοίνωση της προσδιορίζει τα μέσα με τα οποία θα υπάρξει ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και βελτίωση της οικονομίας μέσω της έρευνας στη βιοτεχνολογία. Το ΒΙΟΝΙΑΝ, θα ενισχύσει ουσιαστικά τις δράσεις μεταφοράς τεχνολογίας για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας με την πρόβλεψη δημιουργίας 100 με 120 νέων θέσεων εργασίας εντός της πενταετίας.
Σημειωτέον ότι στο πλαίσιο της ως άνω πρότασης έχει ήδη δρομολογήσει η Αστική Εταιρεία Βιοτεχνολογία, Βιοεπιστημών και Πολιτισμού, τη δημιουργία ενός νέου fund βιοτεχνολογίας, Δράση της ΓΓΕΤ «Επενδυτικές Συμμετοχές σε Καινοτόμες Επιχειρήσεις», ανακοίνωση 14/06/2012.
