Ελληνικός καφές, ο θεραπευτικός

26-12-2016

Θεωρείται η πιο γνωστή παγκοσμίως ψυχοτροπική ουσία! Η καφεΐνη κρύβεται καλά σε πολλά ροφήματα όπως το τσάι, στα ποτά τύπου κόλα και φυσικά στην καθημερινή συνήθεια των περισσοτέρων ενηλίκων που δεν είναι άλλη από τον καφέ. Ο μύθος του ξεκίνησε στην Νότιο Αφρική, όταν ένας βοσκός παρατήρησε πως οι κατσίκες του γινόντουσαν περισσότερο δραστήριες αφού βοσκούσαν τους εξωτικούς καφέ σπόρους. Έκτοτε, το ταξίδι του καφέ ακολούθησε διάφορα μονοπάτια για να φτάσει στη χώρα μας μέσω της Υεμένης και της Τουρκίας, επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Οι ιδιαιτερότητες: Ο Ελληνικός καφές, αλλιώς Τούρκικος ή Αρμένιος, διαφέρει από κάθε άλλο καφέ στον τρόπο παρασκευής του, γεγονός που του αποδίδει μοναδικές ιδιότητες. Ενώ στον καφέ φίλτρου το ζεστό νερό περνάει μέσα από τη σκόνη του καφέ και συγκρατεί το εκχύλισμά της, στην Ελληνική εκδοχή του ο ίδιος ο καφές βράζεται μαζί με το νερό. Ακόμη, οι κόκκοι του καφέ προέρχονται από ειδικές ποικιλίες και καβουρδίζονται σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες, ενώ στη σκόνη οι κόκκοι είναι μικρότεροι.

Τι μας δίνει ο Ελληνικός καφές: Όλες οι παραπάνω ιδιαιτερότητες στην τεχνοτροπία παρασκευής του Ελληνικού καφέ του επιτρέπουν να αποδίδει μεγαλύτερες ποσότητες μίας ουσίας που ονομάζεται χλωρογενικό οξύ. Το τελευταίο, όπως και άλλες πολυφαινόλες που εκχυλίζονται από τον καφέ, ανήκει σε μία ομάδα συστατικών προερχόμενες αποκλειστικά από τα φυτά. Τα φυτοθρεπτικά αυτά συστατικά παρουσιάζουν ισχυρά αντιοξειδωτικές ιδιότητες που θωρακίζουν ακόμα και το πιο απομακρυσμένο κύτταρο του σώματος.

Η χημεία πίσω από την  ενέργεια που δίνει ο καφές: Λίγοι όμως είναι εκείνοι που καταναλώνουν τον καφέ για την περιεκτικότητά του σε χλωρογενικό οξύ, καθώς οι περισσότεροι τον χρειάζονται καθημερινά για την ενέργειά του. Η καφεΐνη δρα σαν κασκαντέρ μέσα στο σώμα για να μας κρατήσει σε εγρήγορση. Αυτό το πετυχαίνει όχι παράγοντας ενέργεια, αλλά εμποδίζοντας το σήμα της κόπωσης να φτάσει στον εγκέφαλο. Το σήμα δεν είναι άλλο από μία ορμόνη, την αδενοσίνη, η οποία συσσωρεύεται στο σώμα όσο μένουμε ξύπνιοι. Η καφεΐνη επί της ουσίας ανταγωνίζεται την ορμόνη στους ειδικούς υποδοχείς του εγκεφάλου με αποτέλεσμα η δεύτερη να «μένει απ’ έξω» και να μην ενεργοποιεί την αίσθηση της κόπωσης. Μόλις η επίδραση της καφεΐνης περάσει, η αδενοσίνη μπορεί να κάνει και πάλι τη δουλεία της. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό και ως «κρασάρισμα» στους λάτρεις του καφέ.

Ένα φλιτζάνι Ελληνικού με μία κουταλιά καφέ περιέχει 40-60 μιλιγκραμμάρια καφεΐνης, κατατάσσοντάς τον μέτριο σε περιεκτικότητα. Έτσι μπορεί κανείς να πιει 2 ή 3 μέσα στην ημέρα, χωρίς να του προκαλέσει την υπερένταση που φέρνουν άλλοι καφέδες. O εσπρέσο, o φραπέ και ο φίλτρου είναι σημαντικά πλουσιότεροι σε καφεΐνη.

Τι λέει η επιστήμη για τον Ελληνικό καφέ: Η μοναδικότητα του Ελληνικού καφέ δεν θα μπορούσε να μην μελετηθεί και από μία ομάδα Ελλήνων επιστημόνων, με συμμετέχοντες τους κατοίκους του νησιού που έχουν καταρρίψει κάθε ρεκόρ μακροζωίας. Το νησί αυτό δεν είναι άλλο από την Ικαρία! Παρατηρήθηκε λοιπόν, πως όσοι κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες Ελληνικού καφέ εμφάνιζαν καλύτερη λειτουργία του «ενδοθηλίου», ενός στρώματος κυττάρων στα αγγεία του σώματος που συμβάλλει στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος. Με πολύ απλά λόγια αυτό που έδειξε η έρευνα ήταν πως η συνήθεια του Ελληνικού καφέ προστατεύει το ενδοθήλιο και συνεπώς την καρδιά.

Φυσικά η καφεΐνη και ο καφές έχουν συνδεθεί με ένα σύνολο άλλων οφελών για την υγεία:

  • Προστασία από καρδιαγγειακά.
  • Καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου.
  • Πρόληψη παθήσεων όπως το Alzheimer’s.
  • Καλύτερη λειτουργία συκωτιού.
  • Βέλτιστη κινητικότητα σε άτομα με Parkinson’s.
  • Καλύτερος έλεγχος του διαβήτη τύπου 2.

 

Σκεφτείτε πως δεν είναι διόλου τυχαίο που ενώ το μέσω προσδόκιμο ζωής στις ανεπτυγμένες χώρες δεν ξεπερνά το 0.1%, στην Ικαρία υπολογίζεται στο 1%. Σίγουρα ο Ελληνικός καφές έχει παίξει τον ρόλο του. Σκεφτείτε λοιπόν καλά την επόμενη φορά που θα επιλέξετε και προτιμήστε τον θρεπτικό παραδοσιακό Ελληνικό.

Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN

Διαιτολόγος, Διατροφολόγος

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

ivipapai@gmail.com

 

Πηγές:

1. Michigan State University Extension. Kris Swartzendruber. Health benefits and risks associated with caffeine. March 13, 2013. Last accessed 10/7/2015.

http://msue.anr.msu.edu/news/health_benefits_and_risks_associated_with_caffeine

2. Gerasimos Siasos, Evangelos Oikonomou, Christina Chrysohoou, Dimitris Tousoulis, Demosthenes Panagiotakos, Marina Zaromitidou, Konstantinos Zisimos, Eleni Kokkou, Georgios Marinos, Athanasios G Papavassiliou, Christos Pitsavos, and Christodoulos Stefanadis. Consumption of a boiled Greek type of coffee is associated with improved endothelial function: The Ikaria Study. Vasc Med, March 18, 2013.