Συχνά, τόσο οι ηπατικές μεταστάσεις όσο και τα πρωτοπαθή νεοπλάσματα του ήπατος ανταποκρίνονται αρχικά στη συστηματική θεραπεία αλλά στην πορεία γίνονται ανθεκτικά στις συνήθεις μέγιστες δόσεις φαρμάκου που είναι αποδεκτές από τον ανθρώπινο οργανισμό. Για το λόγο αυτό, πολλά ογκολογικά κέντρα του εξωτερικού εφαρμόζουν την απευθείας χορήγηση της φαρμακευτικής αγωγής στο συκώτι (ηπατική αρτηριακή έγχυση χημειοθεραπείας).
Η ηπατική αρτηριακή έγχυση χημειοθεραπείας θεωρείται παγκοσμίως από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες στον πρωτοπαθή ηπατικό καρκίνο (ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και χολαγγειοκαρκίνωμα) και στις ηπατικές μεταστάσεις από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, του στομάχου και σε μικρότερο βαθμό του μαστού και του μελανώματος.
Είναι μια βασική επιλογή θεραπείας, που υποστηρίζεται από τις παγκόσμιες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση του καρκίνου, κυρίως όταν η ηπατική νόσος παύει να ανταποκρίνεται πλέον στη συστηματική θεραπεία και επηρεάζει αρνητικά την εξέλιξη της νόσου και την επιβίωση του ασθενούς.
Γιατί όμως θεωρείται παγκοσμίως από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες; Το σκεπτικό αυτής της τεχνικής βασίζεται τόσο σε κάποιους παράγοντες της φυσιολογίας του ήπατος όσο και σε φαρμακολογικούς παράγοντες.
Πρώτον, οι ηπατικές μεταστάσεις μεγαλύτερες από 2-3 χιλιοστά εξαρτώνται για την ανάπτυξή τους από την παροχή αίματος από την ηπατική αρτηρία (τρέφονται δηλαδή σχεδόν αποκλειστικά από αυτή).
Δεύτερον, η τεχνική αυτή μας δίνει τη δυνατότητα υψηλής συγκέντρωσης του φαρμάκου στον ηπατικό όγκο (δηλαδή στα σημεία που υπάρχει καρκίνος) γεγονός που δεν είναι εφικτό με την ενδοφλέβια συστηματική θεραπεία.
Τρίτον, ο μεταβολισμός του φαρμάκου από το ίδιο το συκώτι και η άμεση απομάκρυνση του πριν προλάβει να φτάσει στη συστηματική κυκλοφορία (δηλαδή στο υπόλοιπο σώμα) οδηγεί σε μειωμένη συστηματική τοξικότητα και η εμφάνιση παρενεργειών μειώνεται στο ελάχιστο, σε σύγκριση με την ενδοφλέβια χορήγηση του φαρμάκου στην ίδια δόση.
Σε περίπτωση που υποπτευόμαστε την εξάπλωση του καρκίνου και σε άλλα όργανα η τεχνική αυτή μπορεί να συνδυαστεί και με τη συστηματική ενδοφλέβια θεραπεία.
Δεκάδες μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με την ηπατική αρτηριακή έγχυση χημειοθεραπείας. Τα ογκολογικά κέντρα ανά τον κόσμο που την εφαρμόζουν είναι πολλά σε Ευρώπη, Ιαπωνία και Η.Π.Α. Μια σημαντική αναφορά έρχεται από το Memorial Sloan Kettering Cancer Center New York USA σύμφωνα με την οποία ασθενείς με χολαγγειοκαρκίνωμα που δεν είχαν τη δυνατότητα να χειρουργηθούν παρουσίασαν εκπληκτικά ποσοστά ανταπόκρισης (59%) στην ηπατική αρτηριακή έγχυση χημειοθεραπείας, ενώ τριπλασίασαν το ποσοστό επιβίωσης σε σχέση με την ενδοφλέβια χημειοθεραπεία.
Η ηπατική αρτηριακή έγχυση χημειοθεραπείας έχει σημαντικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των ηπατικών μεταστάσεων από καρκίνο του παχέος εντέρου:
• Σε ασθενείς που έχουν ήδη υποβληθεί σε πολλαπλές ενδοφλέβιες χημειοθεραπείες
• Σε ευάλωτους ασθενείς λόγω της κλινικής τους κατάστασης και της κατάστασης ικανότητας
• Σε ασθενής που δεν μπορούν να υποβληθούν σε ενδοφλέβια χημειοθεραπεία, λόγω της εμφάνισης έντονων παρενεργειών
Επίσης σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, σημαντικό όφελος φαίνεται να έχουν και οι ασθενείς μετά από επιτυχή αφαίρεση των ηπατικών μεταστάσεων, προφυλάσσοντας τους από τη μετέπειτα επανεμφάνιση της νόσου στο συκώτι.
Η διαδικασία της ηπατικής αρτηριακής έγχυσης χημειοθεραπείας
Η διαδικασία περιλαμβάνει τη τοποθέτηση ενός καθετήρα σε ένα μικρότερο αγγείο πριν την ηπατική αρτηρία ο οποίος συνδέεται, στην περιοχή της κοιλιάς με μία υποδόρια αντλία (port-a-cath ή pump). Η αντλία αυτή σταθεροποιείται κάτω από το δέρμα το οποίο ράβεται και δεν έχει καμία επαφή με το εξωτερικό. Η συσκευή αυτή δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα από τον ασθενή παρά μόνον από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό κατά τη χρήση της. Η χορήγηση του φαρμάκου γίνεται με μια μικρή βελόνα που διαπερνά μόνον το δέρμα και εισέρχεται στην αντλία. Μετά το τέλος της θεραπείας η βελόνα αφαιρείται και ο ασθενής πηγαίνει στο σπίτι του.
Η ελπίδα που δίνει σε ασθενείς και γιατρούς η ηπατική αρτηριακή έγχυση χημειοθεραπείας
Η απευθείας χορήγηση της χημειοθεραπείας στο ήπαρ (συκώτι) φαίνεται να αλλάζει σημαντικά τη πορεία της νόσου, και αποτελεί μια τεχνική δοκιμασμένη και επιβεβαιωμένη σε μεγάλα ογκολογικά κέντρα.
Είναι μια ασφαλής θεραπευτική μέθοδος, με ελάχιστη τοξικότητα και σε πολλές περιπτώσεις αποτελεσματική στις ηπατικές μεταστάσεις από καρκίνο του στομάχου σε ασθενείς με περιορισμένη νόσο στο ήπαρ.
Πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει την ασφάλεια και το όφελος που προσφέρει στην επιβίωση η ηπατική αρτηριακή έγχυση χημειοθεραπείας τόσο στο μη χειρουργήσιμο, με ηπατικές μεταστάσεις, καρκίνο του παγκρέατος όσο και στα πλαίσια μετεγχειρητικής θεραπείας με σκοπό την αποτροπή εμφάνισης ηπατικών μεταστάσεων. Παράλληλα, η συγκεκριμένη τεχνική γίνεται ιδιαίτερα ελκυστική για τον ίδιο τον ασθενή αλλά και τον ογκολόγο καθώς επιτυγχάνεται μεγάλη συγκέντρωση του φαρμάκου στον όγκο με ελάχιστες παρενέργειες. Η νέα αυτή μέθοδος δίνει ελπίδα σε πολλούς ασθενείς αλλά και γιατρούς καθώς έχει σημαντικά οφέλη σε ότι αφορά την επιβίωση.
Ο Σωτήρης Γαβριήλ είναι γενικός χειρουργός και πρόεδρος του Doctor’s Hospital
