Ο ταξιδιώτης στο εξωτερικό μπορεί να εκτεθεί σε κινδύνους που εξαρτώνται από τον προορισμό, τον σκοπό του ταξιδιού, τη διάρκεια της παραμονής και την εποχή κατά την οποία πραγματοποιείται το ταξίδι, τη συμπεριφορά του και τις συνθήκες διαμονής του. Επιπρόσθετα, οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα και ανοσοκατασταλμένοι, οι έγκυες, αποτελούν ειδικές ομάδες πληθυσμού με αυξημένο κίνδυνο νόσησης από λοιμώδες νόσημα. Η ταχεία και πολλές φορές απρόβλεπτη μεταβολή των δεδομένων σε κάθε σημείο του πλανήτη όπως εξάρσεις επιδημιών, αναδυόμενα και νέο-αναδυόμενα νοσήματα, σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή, φυσικές καταστροφές και μεταναστεύσεις ομάδων πληθυσμού, μεταβάλλουν το σχετικό κίνδυνο για τον ταξιδιώτη.
Τα παραπάνω αναφέρει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσας Υγείας στο μηνιαίο επιδημιολογικό δελτίο με τα διεθνή δεδομένα, όπου αποτυπώνεται η τρέχουσα επιδημιολογική εικόνα μεταδοτικών νοσημάτων στον πλανήτη, οι οδηγίες χορήγησης όλων των απαραίτητων εμβολίων και της ανθελονοσιακής αγωγής ανά χώρα προορισμού καθώς και γενικά προληπτικά μέτρα. Πιο αναλυτικά:
Δάγκειος πυρετός – Πυρετός Chikungunya (CHIKVD) – Πυρετός Δυτικού Νείλου
Η μεγάλη αύξηση κρουσμάτων Δάγκειου πυρετού σε παγκόσμιο επίπεδο το 2024, είχε ως συνέπεια την ανακοίνωση, στις 30 Μαΐου 2024 από τον ΠΟΥ, επιδημίας Δάγκειου πυρετού. Συγκεκριμένα 125 χώρες χαρακτηρίζονται ενδημικές, ενώ εφαρμόζεται στρατηγικό σχέδιο σε παγκόσμιο επίπεδο για τον περιορισμό της μετάδοσης της νόσου. Το 2025, έχουν αναφερθεί πάνω από 1,4 εκατομμύρια δάγκειου πυρετού και περισσότεροι από 400 θάνατοι παγκοσμίως, από 53 χώρες. Τα περισσότερα κρούσματα αφορούν στις περιοχές του ΠΟΥ όπως χώρες της Αφρικής, Νοτίου Αμερικής, Ανατολικής Μεσογείου, Νοτιο-ανατολικής Ασίας, και Δυτικού Ειρηνικού. Τα περισσότερα κρούσματα αναφέρονται στην Νοτιο-ανατολική Ασία (70%) και Νότιο Αμερική. Το 2024, αναφέρθηκαν περισσότερα από 14 εκατομμύρια κρούσματα Δάγκειου πυρετού και περισσότεροι από 10.000 σχετιζόμενοι θάνατοι σε παγκόσμιο επίπεδο από 86 χώρες. Στη Βραζιλία περισσότερα από 12,5 εκατομμύρια κρούσματα αναφέρθηκαν το 2024. Επίσης στη Βραζιλία συνεχίζεται ο εμβολιασμός κατά του Δάγκειου πυρετού.
Από τις αρχές του 2025, περίπου 80.000 κρούσματα του ιού Chikungunya (CHIKVD)και 46 σχετιζόμενοι θάνατοι έχουν αναφερθεί παγκοσμίως. Από 31 Ιουλίου 2024 και μέχρι τον τις 10 Φεβρουαρίου του 2025, η Γαλλία ανέφερε 783 κρούσματα (εισαγόμενα και αυτόχθονα) της νόσου στη νήσο La Reunion (Ινδικός ωκεανός). Στη La Reunion, πάνω από 47.500 κρούσματα και 12 σχετικοί θάνατοι έχουν αναφερθεί έως τις 4 Μαΐου 2025. Το 2024, αναφέρθηκαν περισσότερα από 480.000 κρούσματα CHIKVD σε παγκόσμιο επίπεδο και περισσότεροι από 200 σχετιζόμενοι θάνατοι, όλοι στη Βραζιλία. Συνολικά 23 χώρες ανέφεραν κρούσματα CHIKVD. Οι χώρες που ανέφεραν τον υψηλότερο αριθμό κρουσμάτων ήταν η Βραζιλία (407.250), η Παραγουάη (3.104), η Αργεντινή (768) και η Βολιβία (451).
Σχετικά με τον πυρετό Δυτικού Νείλου, το 2024 αναφέρθηκαν 1.436 κρούσματα τοπικής μετάδοσης της νόσου από 19 χώρες της Ευρώπης, Ιταλία (455), Ελλάδα (217), Ισπανία (138), Ουγγαρία (111), Αλβανία (106), Ρουμανία (99), Σερβία (63), Τουρκία (90), Γαλλία (39), Αυστρία (34), Γερμανία (27), Κροατία (20), Βουλγαρία (16), Σλοβακία (6), Σλοβενία (5), Κόσοβο (4), Κύπρος (2), Βόρεια Μακεδονία (2) και Τσεχία (2). Επίσης αναφέρθηκαν 125 σχετιζόμενοι θάνατοι από την Ελλάδα (34), την Ιταλία (21), τη Ρουμανία (20), την Ισπανία (15),την Αλβανία (13), την Τουρκία (7), την Ουγγαρία (5), τη Σερβία (5), τη Βουλγαρία (3), τη Γαλλία (1) και τη Βόρεια Μακεδονία (1). Την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους (2023), είχαν αναφερθεί 781 κρούσματα. Ο αριθμός των κρουσμάτων που αναφέρθηκαν το 2024 είναι πάνω από τον μέσο μηνιαίο αριθμό κρουσμάτων της τελευταίας δεκαετίας.
Ο Δάγκειος πυρετός, ο πυρετός Chikungunya και ο πυρετός Δυτικού Νείλου μεταδίδονται μέσω τσιμπήματος από μολυσμένο κουνούπι. Συνεπώς συνιστάται η τήρηση όλων των απαραίτητων μέτρων για την προστασία από τα έντομα. Εμβόλια για τον Δάγκειο πυρετό και τον πυρετό Chikungunya που κυκλοφορούν στο εξωτερικό δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Για τον πυρετό του Δυτικού Νείλου δεν υπάρχει εμβόλιο για την προφύλαξη. Οι ταξιδιώτες που επιστρέφουν από ενδημικές περιοχές συνιστάται να εφαρμόζουν τα παραπάνω προληπτικά μέτρα προστασίας από τα έντομα για 3 εβδομάδες μετά την επιστροφή τους.
Κίτρινος πυρετός
Στις 3 Φεβρουαρίου 2025 ο ΠΟΥ ανακοίνωσε αύξηση κρουσμάτων κίτρινου πυρετού σε χώρες της νότιας Αμερικής. Οι χώρες της νότιας Αμερικής αποτελούν δημοφιλή τουριστικό προορισμό για τους ταξιδιώτες της ΕΕ/ΕΟΧ. Από τις 29 Δεκεμβρίου 2024 έως τις 26 Απριλίου 2025, έχουν καταγραφεί 212 επιβεβαιωμένα κρούσματα κίτρινου πυρετού και 82 σχετιζόμενοι θάνατοι από πέντε χώρες τις Αμερικής(Βραζιλία ,Βολιβία, Κολομβία ,Εκουαδόρ, Περού), γεγονός που αντιπροσωπεύει τριπλάσια αύξηση σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2024. Συνεπώς πρέπει να τηρούνται οι οδηγίες αναφορικά με τη χορήγηση εμβολίου έναντι του κίτρινου πυρετού, καθώς και οι οδηγίες προστασίας από τα έντομα. Σημειώνεται από το 2005 έχουν αναφερθεί 16 εισαγόμενα κρούσματα κίτρινου πυρετού στις χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ. Ο κίτρινος πυρετός μεταδίδεται μέσω τσιμπήματος από μολυσμένο κουνούπι. Συνεπώς συνιστάται η τήρηση όλων των απαραίτητων μέτρων για την προστασία από τα έντομα στις χώρες που ενδημεί η νόσος.
Mpox (monkeypox)
Το 2024 και μέχρι 5 Ιανουαρίου 2025 περισσότερα από 50.500 κρούσματα (επιβεβαιωμένα και ύποπτα) Mpox clade I και clade II και περισσότεροι από 1.100 σχετιζόμενοι θάνατοι αναφέρθηκαν από χώρες της Αφρικής. Η χώρα που αναφέρει μέχρι και σήμερα τα περισσότερα κρούσματα είναι η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ). Επιβεβαιωμένα κρούσματα Mpox αναφέρονται σε χώρες γειτονικές της ΛΔΚ (Μπουρούντι, Ρουάντα, Ουγκάντα, Κένυα, Νότια Αφρική, Γουινέα, Καμερούν, Κονγκό, Γκαμπόν, Γκάνα, Μαρόκο, Λιβερία, Νιγηρία). Από την έναρξη της επιδημίας το 2022 και μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου 2025 έχουν αναφερθεί περισσότερα από 23.882 κρούσματα Mpox από 29 χώρες στην ΕΕ/ΕΟΧ. Από τον Αύγουστο 2024 έως τον Φεβρουάριο 2025, έχουν αναφερθεί 13 κρούσματα από τη Σουηδία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ιρλανδία και τη Γαλλία. Το 2025, εκτός Αφρικής και Ευρώπης, κρούσματα Mpox αναφέρθηκαν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Στις 14 Αυγούστου 2024, ο ΠΟΥ κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης διεθνούς ενδιαφέροντος για τη δημόσια υγεία. Οι ταξιδιώτες, που επισκέπτονται χώρες στις οποίες αναφέρονται κρούσματα , συστήνεται πριν το ταξίδι να ενημερώνονται για τον τρόπο μετάδοση της νόσου και να τηρούν τα ενδεικνυόμενα μέτρα ατομικής προστασίας. Συστήνεται εμβολιασμός για άτομα που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Οι ίδιες οδηγίες ισχύουν και για εργαζόμενους στις χώρες αυτές, καθώς και σε ναυτικούς που τα πλοία τους προσεγγίζουν λιμάνια αυτών των χωρών. Μετά την επιστροφή, οι ταξιδιώτες συστήνεται να παρακολουθούν την υγεία τους για 21 ημέρες και στην περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων να αναζητήσουν άμεσα ιατρική φροντίδα αναφέροντας το πρόσφατο ταξίδι.
Ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί
Ιός Ebola: Στις 26 Απριλίου του 2025 η Ουγκάντα ανακοίνωσε λήξη της επιδημίας από τον ό Ebola (ιός του Σουδάν). Συνολικά, κατά την διάρκεια της επιδημίας, ανακοινώθηκαν 12 επιβεβαιωμένα κρούσματα, 2 πιθανά και 4 σχετιζόμενοι θάνατοι. Το πρώτο κρούσμα αφορά σε επαγγελματία υγείας.
Ιός Marburg: Στις 20 Ιανουαρίου του 2025, η Τανζανία ανακοίνωσε επιδημία της νόσου του ιού Marburg στην περιοχή Kagera, έπειτα από αναφορά 10 κρουσμάτων (2 επιβεβαιωμένα και 8 ύποπτα) και 10 σχετιζόμενων θανάτων. Στη Ρουάντα μετά από 42 μέρες χωρίς νέα κρούσματα, η επιδημία θεωρείται πως έχει λάβει τέλος.
Τα μέτρα πρόληψης για τους ιογενείς αιμορραγικούς πυρετούς είναι η αποφυγή:
της επαφής με άρρωστα άτομα που έχουν συμπτώματα, όπως πυρετό, μυϊκό πόνο και εξάνθημα.
της επαφής με αίμα και άλλα σωματικά υγρά ασθενών.
των επισκέψεων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας ιδιαίτερα στις περιοχές που έχουν καταγραφεί κρούσματα, εάν δεν συντρέχουν σοβαροί λόγοι υγείας.
της επαφής με νεκρά σώματα ή αντικείμενα που έχουν έρθει σε επαφή με νεκρά σώματα, καθώς και τη συμμετοχή σε τελετές ταφής.
της επίσκεψης σε παραδοσιακούς θεραπευτές.
της επαφής με νυχτερίδες ή την είσοδο στις σπηλιές και τα ορυχεία όπου ζουν.
της επαφής με ζώα όπως χιμπατζήδες, γορίλες κτλ.
Σε περίπτωση που εμφανιστεί πυρετός, ρίγη, πονοκέφαλος, μυαλγίες, εξάνθημα, πόνος στο στήθος, πονόλαιμος, διάρροια, έμετος, κοιλιακό άλγος ή ανεξήγητη αιμορραγία ή μώλωπες, θα πρέπει να αναζητηθεί άμεσα ιατρική αξιολόγηση και να αναφερθεί το πρόσφατο ταξίδι. Για προληπτικούς λόγους, συνιστάται απομόνωση από άλλα άτομα και παρακολούθηση της υγείας για 21 ημέρες μετά την αναχώρηση από ενδημική χώρα.
Αιμορραγικός πυρετός Crimean–Congo
Τον Ιανουάριο 2025 ο ΠΟΥ ανακοίνωσε επιδημία αιμορραγικού πυρετού Crimean-Congo στην Σενεγάλη, στην περιοχή Kaffrine, με 2 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 1 σχετιζόμενο θάνατο. Κρούσματα αναφέρονται σε περισσότερες από 30 χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Μέσης Ανατολής και της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η νόσος μεταδίδεται με τσίμπημα τσιμπουριού και δυνητικά είναι θανατηφόρα.
Ανασκόπηση δραστηριότητας αναπνευστικών ιών στην ΕΕ/ΕΟΧ
Συνεχίζεται η έντονη δραστηριότητα των αναπνευστικών ιών στις χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ. Προεξάρχει η εποχική γρίπη και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV).Η δραστηριότητα του SARS-CoV-2 παραμένει χαμηλή. Συνιστάται ο εμβολιασμός καθώς και η εφαρμογή των μέτρων ατομικής προστασίας, η αναπνευστική υγιεινή και η υγιεινή των χεριών:
συχνό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι ή εφαρμογή αλκοολούχου αντισηπτικού διαλύματος εάν δεν είναι εμφανώς λερωμένα
κάλυψη του στόματος και της μύτης με χαρτομάντιλο κατά τη διάρκεια βήχα ή φτερνίσματος και άμεση απόρριψή του σε κάδο απορριμμάτων. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει διαθέσιμο χαρτομάντιλο καλύπτεται το στόμα και η μύτη με το εσωτερικό του αγκώνα και όχι με τα χέρια
αποφυγή της επαφής των χεριών με τα μάτια, το στόμα και τη μύτη.
MERS-COV
Από την αρχή του 2025 και έως τις 12 Μαΐου 2025, έχoυν αναφερθεί από τον ΠΟΥ 10 κρούσματα MERS συμπεριλβανομένων 2 θανάτων, στη Σαουδική Αραβία. Ο κίνδυνος διαρκούς μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο στην Ευρώπη παραμένει πολύ χαμηλός και η τρέχουσα κατάσταση του MERS-CoV θεωρείται χαμηλού κινδύνου για την ΕΕ/ΕΟΧ.
Μηνιγγίτιδα
Στις 13 Μαρτίου 2025, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέφερε 11 κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου στο Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας. Επιπλέον, μεταξύ 11 Φεβρουαρίου και 18 Μαρτίου αναφέρθηκαν 6 κρούσματα στην Περιφέρεια της Ανατολικής Μεσογείου του ΠΟΥ, από άτομα που επέστρεψαν από την Umhra (προσκύνημα στη Σαουδική Αραβία). Ο κίνδυνος εξάπλωσης της νόσου αποτελεί κίνδυνο Δημόσιας Υγείας παγκοσμίως και συστήνεται σε όλους τους ταξιδιώτες που πρόκειται να παρευρεθούν σε μαζικές συγκεντρώσεις, όπως το Hajj και Umhra, να έχουν εμβολιαστεί κατά της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας τουλάχιστον 10 μέρες πριν από το ταξίδι.
Ιλαρά
Το 2025, αναφέρθηκαν περισσότερα από 3.000 κρούσματα ιλαράς από 15 χώρες της Ευρώπης και 4 σχετιζόμενοι θάνατοι ( όλοι στη Ρουμανία). Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 18 Απριλίου 2025 έχουν καταγραφεί συνολικά 2.318 κρούσματα ιλαράς στην Αμερική, συμπεριλαμβανομένων 3 θανάτων (αύξηση 11 φορές σε σύγκριση την ίδια περίοδο το 2024). Τα κρούσματα έχουν αναφερθεί από έξι χώρες: Αργεντινή(21 κρούσματα), Καναδάς(1.069 κρούσματα), Μεξικό (421 κρούσματα και 1 θάνατος) και ΗΠΑ (800 κρούσματα και 2 θάνατοι). Η υπηρεσία δημόσιας υγείας του Τέξας (ΗΠΑ) ανακοίνωσε επιδημία ιλαράς τον Φεβρουάριο 2025. Oι ταξιδιώτες, παιδιά και ενήλικες, συστήνεται να επιβεβαιώνουν τον πλήρη εμβολιασμό τους με δύο δόσεις του τριδύναμου εμβολίου ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (MMR) πριν το ταξίδι τους, σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού τους, εκτός αν έχουν φυσική ανοσία. Σε ότι αφορά στην Ευρώπη ιδιαίτερη προσοχή συνιστάται στους ταξιδιώτες στην Ρουμανία.
Χολέρα
Το 2024 αναφέρθηκαν, αναφέρθηκαν 490.700 κρούσματα χολέρας και 3.693 θάνατοι σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2025 έως και τις 2 Μαίου έχουν καταγραφεί 111.359 κρούσματα χολέρας και 1.562 θάνατοι παγκοσμίως. Οι χώρες που ανέφεραν τα περισσότερα κρούσματα είναι το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Σομαλία , η Νιγηρία, η Αιθιοπία και οι Κομόρες. Οι ταξιδιώτες συστήνεται να τηρούν αυστηρά τα προληπτικά μέτρα για την ασφαλή κατανάλωση τροφίμων και πόσιμου νερού. Στην περίπτωση μακράς παραμονής σε ενδημικές περιοχές, όπως τα μέλη ανθρωπιστικών αποστολών, συνιστάται ο εμβολιασμός.
Σιγκέλλωση
Το Φεβρουάριο 2025 ανακοινώθηκε επιδημία γαστρεντερίτιδας από Shigella sonnei ST152 σε επιβάτες πτήσεων μεγάλης διάρκειας. Επιβεβαιώθηκαν 38 κρούσματα από 5 χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο(20), Αυστρία(7), Γαλλία(7), Ιρλανδία(3) και Ολλανδία(1). Οι επιβάτες επέβαιναν σε πτήσεις με κοινό αεροδρόμιο ανταπόκρισης και διαφορετικούς τελικούς προορισμούς. Η μετάδοση της νόσου αφορούσε έκθεση σε κοινή πηγή. Για την αποφυγή μετάδοσης τροφιμογενών νοσημάτων όπως η σιγκέλλωση, συστήνεται η ασφαλής κατανάλωση τροφίμων και ποτών και η εφαρμογή της υγιεινής των χεριών.
Πολιομυελίτιδα
Το 2025 έως τις 22 Απριλίου έχουν καταγραφεί 8 κρούσματα οξείας χαλαρής παράλυσης (AFP) οφειλόμενα στον τύπο WPV1 της πολιομυελίτιδας στο Πακιστάν(6) και στο Αφγανιστάν(2). Δεν έχουν αναφερθεί κρούσματα AFP προερχόμενα από τον ιό της πολιομυελίτιδας του εμβολίου που εντοπίζονται στα λύματα. Ο ιός της πολιομυελίτιδας μεταδίδεται από άτομο σε άτομο κυρίως μέσω της κοπρανο-στοματικής οδού και σπανιότερα μέσω της στοματο-στοματικής οδού, σε συνθήκες χαμηλού υγειονομικού επιπέδου. Η πολιομυελίτιδα είναι νόσημα που προλαμβάνεται με εμβολιασμό. Συστήνεται ο εμβολιασμός όλων των ταξιδιωτών, από και προς χώρες στις οποίες η νόσος ενδημεί, καθώς και η καταγραφή του εμβολιασμού στο Διεθνές Πιστοποιητικό Εμβολιασμού.
