Το «ηµερολόγιο σύστασης της οικογένειας» αναπροσδιορίζεται και έχει µετατεθεί µετά την ηλικία των 30 ετών τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Την ίδια ώρα, ο γάµος και ιδιαίτερα ο θρησκευτικός, εµφανίζει σήµερα «σηµάδια κόπωσης»: οι θρησκευτικοί γάµοι (σε απόλυτους αριθµούς) µειώνονται κατ’ έτος, οι πολιτικοί γάµοι αυξάνονται και το σύµφωνο συµβίωσης ακολουθεί ανοδική πορεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανά 1.000 κατοίκους στην Ελλάδα, σημειώνονται περίπου 5 γάμοι προς δύο διαζύγια. Στην Ελλάδα, οι γυναίκες διστάζουν όλο και περισσότερο να προχωρήσουν στη γέννηση περισσότερων από δύο παιδιά, ενώ τελευταία η τάση είναι να παραµένουν στο ένα παιδί. Η τεκνοποίηση σχετίζεται και µε την «καθυστερηµένη φυγή από το γονικό νοικοκυριό» των παιδιών της οικογένειας. Ωστόσο, λίγα είναι τα τέκνα εκτός γάµου στη χώρα µας και τα ζευγάρια επιθυµούν η έλευση του παιδιού τους να συµβεί ενώ έχουν θεσµοθετήσει την σχέση τους. Η «ηθεληµένη ατεκνία» κυµαίνεται σε χαµηλά ποσοστά.
Τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από έρευνα που παρουσίασε από κοινού η Υδρόγειος Ασφαλιστική με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), σε συνάντηση με την Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κα. Σοφία Ζαχαράκη. Η έρευνα διενεργήθηκε στο πλαίσιο της επετείου για τα 50 χρόνια της εταιρείας. Από την πλευρά της, η Υπουργός Σοφία Ζαχαράκη παρουσίασε τους βασικούς άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό, το οποίο κατάρτισε μετά από πολύμηνη διαδικασία το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και συζήτησε με τους εκπροσώπους της Υδρογείου Ασφαλιστικής και του ΕΚΚΕ επιπλέον πρωτοβουλίες και κοινές δράσεις προς την κατεύθυνση υλοποίησης καιυποστήριξης του Εθνικού Σχεδίου.
Με βάση δείγμα 1.000 ατόμων, η έρευνα αξιοποίησε ποιοτική ανάλυση στο πλαίσιο ερευνητικού έργου του ΕΚΚΕ (Μάρτιος-Ιούνιος 2023) και πανελλαδική ποσοτική έρευνα από την MRB Hellas, αναδεικνύοντας σε βάθος τις σύγχρονες αντιλήψεις για την οικογένεια. Συνολικά, η έρευνα υπογραμμίζει τη διαχρονική αξία της οικογένειας ως πυλώνα της κοινωνίας, παρά τις πιέσεις της σύγχρονης ζωής. Μεταξύ άλλων η έρευνα κατέδειξε:
Ο θεσµός του γάµου στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και ιδίως στη θρησκευτική εκδοχή του ανθίσταται ισχυρά για τα 2/3 του πληθυσµού του δείγµατος παρά το γεγονός ότι εντοπίζονται κάποιες όψεις αµφισβήτησης στο 1/3 των απαντήσεων. Οι γυναίκες και οι νεαρότεροι σε ηλικία (2030 ετών) αµφισβητούν σε µεγαλύτερο βαθµό τον θεσµό του γάµου. Οι νεότεροι σε ηλικία επιδιώκουν την τέλεση ενός γάµου που να «τους ταιριάζει».
Παρά την παρατηρούµενη µείωση των γάµων τα άτοµα επιθυµούν να «παντρευτούν και να κάνουν οικογένεια». Ωστόσο επιλέγουν τον πολιτικό γάµο ή και το σύµφωνο συµβίωσης κυρίως για οικονοµικούς ή και επαγγελµατικούς λόγους.
Ο κύριος λόγος που χωρίζουν σήµερα τα ζευγάρια είναι η έλλειψη επικοινωνίας. Υψηλά ποσοστά συγκεντρώνουν και οι απαντήσεις που σχετίζονται µε τον εγωϊσµό, την απιστία, τη βία στην οικογένεια ή στη σχέση και η φτώχεια, η ανέχεια. Ακολουθούν η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, η απώλεια παιδιού και µια ανίατη ασθένεια που επιβαρύνουν τη συµβίωση.
Ο βασικός λόγος που οι άνθρωποι δυσκολεύονται στις µέρες µας να κάνουν οικογένεια και παιδιά είναι οι οικονοµικές δυσκολίες (49% περίπου των απαντήσεων) και ο στενά συναρτηµένος µε αυτόν λόγος της εργασιακής ανασφάλειας (12,10%), µε τις γυναίκες και τους νέους να πλήττονται περισσότερο. Βασικοί λόγοι επίσης αναδεικνύονται οι ατοµικοί – προσωπικοί λόγοι (11,30% των απαντήσεων) αλλά και η έλλειψη στήριξης από το Κράτος (10,20%).
Η σηµαντικότητα της οικογένειας δεν αµφισβητείται για το 96,49% των αποκρινόµενων (συνολικά οι απαντήσεις στις θέσεις «πάρα πολύ» και «πολύ» της κλίµακας), ενώ για το 71,92% (72%) η οικογένεια είναι «πάρα πολύ σηµαντική». Τα ποσοστά αυτά ισοκατανέµονται ανάµεσα στις απαντήσεις των ανδρών και των γυναικών µε ελαφρά υπεροχή των ποσοστών των αποκρίσεων των γυναικών (98,7% έναντι του 96,7% των ανδρών), διατρέχουν όλες τις ηλικίες και εµφανίζονται σε ποσοστά άνω του 90% σε επίπεδο επικράτειας.
ΠΟΙΟΥΣ ΘΕΩΡΟΥΜΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ;
Κυρίως τους γονείς µας (81,9% των απαντήσεων)
Τον/την σύζυγο/σύντροφο (76,9%)
Tα παιδιά (73%)
Τους παππούδες και τις γιαγιάδες (55,6%)
Τους λοιπούς συγγενείς (41,9%)
Η θέση του κατοικίδιου ως µέλους της οικογένειας καταγράφεται στο 1/3 των αποκρίσεων (35,6%)
Η θέση των φίλων ως «οικογένεια» καταγράφεται σε αντίστοιχο περίπου ποσοστό (33%).
Ως τη µεγαλύτερη απειλή για τη δηµιουργία οικογένειας το κοινωνικό σώµα θεωρεί την οικονοµική κρίση (43,35% των απαντήσεων). Ακολουθεί η επαγγελµατική αβεβαιότητα (25,48%), ενώ σηµαντική θέση κατέχει και η αλλαγή των αξιών (23,55%). Οι απόψεις αυτές εµφανίζονται ενισχυµένες στην περίπτωση των γυναικών, των παντρεµένων και των διαµενόντων στην Αττική. Και ενώ η οικονοµική κρίση και η επαγγελµατική αβεβαιότητα διατρέχουν όλες τις ηλικιακές κατηγορίες ως µείζονες απειλές, στην ηλικιακή κατηγορία των ατόµων 2030 ετών η οικονοµική κρίση αποτελεί την κυρίαρχη «απειλή» για τη δηµιουργία οικογένειας σε µεγαλύτερο ποσοστό από τις λοιπές ηλικιακές κατηγορίες. Το δε θέµα της αλλαγής των αξιών απασχολεί περισσότερο τα άτοµα 60 ετών και άνω.
