Εχθές, Παρασκευή 20 Μαΐου 2016, μία σημαντική ανακοίνωση τάραξε τα νερά στο χώρο της διατροφής και στη βιομηχανία τροφίμων. Η πρώτη κυρία των ΗΠΑ Michelle Obama, παρουσίασε σε εκδήλωση του Αμερικανικού φορέα FDA (Food and Drug Administration), τις αλλαγές που πρόκειται να εφαρμοστούν στις ετικέτες των τροφίμων.
Δείτε τη σχετική ανακοίνωση και το βίντεο πατώντας εδώ.
Πρόκειται για την πρώτη ουσιαστική αναδιαμόρφωση των ετικετών που πραγματοποιείται 20 ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη εμφάνισή τους. Η τροποποίηση αυτή υπήρξε απόρροια:
- της αλλαγής των διατροφικών συνηθειών
- του αυξημένου ενδιαφέροντος των καταναλωτών για θέματα διατροφής και ευεξίας
- αλλά κυρίως της ανάγκης για έμφαση σε διατροφικές πληροφορίες που κρίνονται κλειδιά για την πρωτοβάθμια πρόληψη χρόνιων νοσημάτων (μεταβολικό σύνδρομο, καρδιαγγειακά, καρκίνος και άλλα).
H M. Obama τόνισε πως: «Η αλλαγή θα αποτελέσει ένα πραγματικό εργαλείο για τους καταναλωτές, με σκοπό να κάνουν συνειδητοποιημένες διατροφικές επιλογές για τους ίδιους και τις οικογένειές τους».
Τα σημεία κλειδιά της καινούριας ετικέτας
Μπορεί η ετικέτα των τροφίμων να κρατά το γνωστό της μοτίβο, όμως στοχευμένες αλλαγές δίνουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να έχουν στα χέρια τους χρηστικές πληροφορίες για τη θρεπτική αξία των τροφίμων:
- Η γραμματοσειρά των θερμίδων μεγαλώνει και γίνεται πλέον ευδιάκριτη. Δεδομένου πως το 86% των καταναλωτών πιστεύουν πως τα γράμματα στις συσκευασίες είναι δυσδιάκριτα, η αλλαγή αυτή αποτέλεσε προτεραιότητα. Επειδή όμως οι θερμίδες είναι ναι μεν σημαντικές, αλλά δεν είναι το παν στη διατροφή, ακολουθούν και ένα σύνολο άλλων τροποποιήσεων.
- Το μέγεθος των μερίδων είναι πλέον περισσότερο ρεαλιστικό και πιο κοντά στην ποσότητα που θα καταναλώσει κανείς σήμερα. Για παράδειγμα όταν πρωτοπαρουσιάστηκαν οι ετικέτες των τροφίμων μία μερίδα παγωτό αντιστοιχούσε σε μισό φλιτζάνι, σήμερα όμως πλησιάζει τα 2/3 του φλιτζανιού.
- Αναγράφεται ξεκάθαρα η περιεκτικότητα σε πρόσθετα ζάχαρα. Δεν είναι κάθε μορφή ζάχαρης η ίδια. Τα φρούτα περιέχουν φυσική ζάχαρη και μεταβολίζονται διαφορετικά από τα γλυκίσματα που περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη. Επιπλέον τα πρόσθετα σάκχαρα χρησιμοποιούνται ως ενισχυτικά γεύσης σε αμέτρητα επεξεργασμένα τρόφιμα όπως: το ψωμί, τα αρτοσκευάσματα, οι σάλτσες, τα δημητριακά, οι χυμοί κλπ.
- Δεν θα αναγράφονται πλέον οι θερμίδες που αποδίδουν τα λιπαρά συστατικά, καθώς το είδος και όχι η ποσότητα των λιπαρών φαίνεται πως είναι μεγαλύτερης σημασίας.
- Αναφέρεται η περιεκτικότητα του εκάστοτε τροφίμου σε δύο συστατικά που εμφανίζει έλλειψη ο πληθυσμός των ΗΠΑ. Τη βιταμίνη D και το κάλιο, τα οποία και τα δύο έχουν σημαντικές εφαρμογές στην καλή υγεία. Στην ετικέτα τροφίμων δεν θα είναι πλέον απαραίτητο να αναγράφεται η περιεκτικότητα στις βιταμίνες A και C.
- Η υποσημείωση για το ποσοστό της ημερήσιας πρόσληψης (Daily Value) γίνεται περισσότερο κατανοητή.
Οι αλλαγές θα πρέπει να εφαρμοστούν μέχρι το τέλος του 2018 για της μεγάλες επιχειρήσεις, και μέχρι το 2019 για τις μικρότερες.
Γιατί η Ένωση Ζάχαρης εμφανίζεται απογοητευμένη;
Όταν ο FDA άρχισε να δέχεται σχόλια και προτάσεις από την επιστημονική κοινότητα για πιθανές αλλαγές στις ετικέτες, όλοι εμφανίζονταν σκεπτικοί γνωρίζοντας την επιρροή που ασκεί η βιομηχανία των τροφίμων στις αποφάσεις αυτές. Η έκπληξη όλων ήταν μεγάλη όταν ανακοινώθηκε πως, παρά τις πιθανές πιέσεις, είναι υποχρεωτικό να δηλώνεται ξεκάθαρα η περιεκτικότητα ενός τροφίμου σε πρόσθετη ζάχαρη. Η αντίδραση της Ένωσης Ζάχαρης ήταν άμεση, ισχυριζόμενη πως η απόφαση αυτή δεν βασίζεται σε επαρκή επιστημονικά δεδομένα. Παρότι θα πίστευε κανείς πως οι βιομηχανίες τροφίμων θα τάσσονταν υπέρ της άποψης αυτής, κολοσσοί όπως η MARS και η Nestle επικρότησαν τις αλλαγές.
Οι ετικέτες τροφίμων στην Ευρώπη
Παρότι και στην Ευρώπη γίνονται προσπάθειες βελτίωσης των ετικετών τροφίμων, θα λέγαμε πως υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος που θα πρέπει να διανύσουμε μέχρι να φτάσουμε το Αμερικάνικο πρότυπο. Οι μεγαλύτερες διαφορές ανάμεσα στις δύο ηπείρους εντοπίζονται στον τρόπο παρουσίασης των πληροφοριών, καθώς και στο γεγονός πως όλες οι πληροφορίες αφορούν 100 γραμμάρια του τροφίμου και όχι 1 μερίδα αυτού (προαιρετική αναγραφή).
Ποιος είναι ο ρόλος των ετικετών τροφίμων;
Γιατί όμως μας απασχολούν τόσο οι ετικέτες των τροφίμων; Αυτό συμβαίνει διότι πρόκειται για έναν από τους πιο οικονομικούς τρόπους επικοινωνίας της διατροφικής πληροφορίας. Δεδομένου πως 3 στους 10 περίπου καταναλωτές ενδιαφέρονται και διαβάζουν την ετικέτα πριν αγοράσουν ένα προϊόν, είναι απαραίτητη η συνεχής βελτίωση αυτών με σκοπό να γίνονται κατανοητές ακόμη και από όσους δεν έχουν διατροφικές γνώσεις. Από έρευνες που έχουν γίνει έχει φανεί πως οι πιθανότητες ένας καταναλωτής να διαβάσει τη θρεπτική αξία ενός τροφίμου αυξάνονται όταν αφορούν μία υγιεινή επιλογή (π.χ. γιαούρτι), αλλά και όταν εκείνος παρουσιάζει κάποιο ειδικό ενδιαφέρον ή γνώσεις γύρω από τα τρόφιμα. Στόχος όλων των εμπλεκόμενων φορέων θα πρέπει να είναι η δημιουργία μίας συνολικότερης διατροφικής πολιτικής στα πλαίσια της οποίας οι ετικέτες των τροφίμων θα αποτελούν ένα εργαλείο για συνειδητές διατροφικές επιλογές από το σύνολο των καταναλωτών.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Βιβλιογραφία:
1. FDA News Release. FDA modernizes Nutrition Facts label for packaged foods. May 20, 2016.
http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm502182.htm
2. Miller LM et al. The effects of nutrition knowledge on food label use. A review of the literature. Appetite. (2015)
