Στην Ελλάδα το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν κομμάτι του καθημερινού διαιτολογίου μας. Η διατροφική τους αξία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την σωστή ανάπτυξη των παιδιών, με την καλή υγεία των οστών και των δοντιών, αλλά και με την πρόληψη παθήσεων όπως η οστεοπόρωση. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 όμως, και όταν το ζωικό λίπος παρουσιάστηκε ως η βασικότερη αιτία για την αύξηση των επιπέδων χοληστερίνης στο αίμα μας, πολλοί επιστήμονες της διατροφής έσπευσαν να εκδώσουν οδηγίες για την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών σε λιπαρά. Η σκέψη ήταν πως στρέφοντας τους καταναλωτές προς την κατανάλωση χαμηλών σε λιπαρά αλλά και άπαχων προϊόντων όχι μόνο θα βοηθούσαν στον καλύτερο έλεγχο της χοληστερίνης, αλλά θα περιόριζαν και το φαινόμενο την παχυσαρκίας, το οποίο τότε βρισκόταν σε αρχικό στάδιο (1).
Σήμερα, σχεδόν έξι δεκαετίες αργότερα, η επιστημονική κοινότητα έρχεται να απενοχοποιήσει και πάλι τα ολόπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα. Σε μία ακόμη χώρα όπου τα γαλακτοκομικά αποτελούν μέρος της διατροφικής τους κουλτούρας, την Σουηδία, πραγματοποιήθηκε μία μελέτη η οποία ήρθε να αποδείξει πως το ολόπαχο γάλα δεν είναι εκείνο που μας παχαίνει. Πιο συγκεκριμένα οι ερευνητές υποστηρίζουν πως όχι μόνο όσοι κατανάλωναν ολόπαχα προϊόντα είχαν χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας (central obesity), αλλά και πως όσοι κατανάλωναν περισσότερα άπαχα προϊόντα είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι παχύσαρκοι (2). Μιλάμε δηλαδή για το παράδοξο της παχυσαρκίας και των άπαχων γαλακτοκομικών, το οποίο υποστηρίζεται από ένα σύνολο επιστημόνων (3). Εδώ αξίζει να σημειώσουμε πως το λίπος των γαλακτοκομικών προϊόντων αυτό καθ’ αυτό φαίνεται πως δεν συσχετίζεται ούτε με την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η ερώτηση όμως είναι, όταν βρίσκομαι μπροστά από το ράφι του σούπερ μάρκετ να διαλέξω άπαχο ή ολόπαχο γάλα; Γιαούρτι ημίπαχο ή ολόπαχο; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Εάν καταναλώνουμε την συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα γαλακτοκομικών, δηλαδή 2 με 3 μερίδες την ημέρα, τα λιπαρά σε αυτά δεν έχουν σημασία. Επίσης πολύ μεγάλο ρόλο παίζει η πηγή των γαλακτοκομικών. Αυτό σημαίνει πως προτιμώ να καταναλώσω 2 φέτες ολόπαχου τυριού με το φαγητό μου από το να καταναλώσω ένα κομμάτι πίτσας με τυρί, ή προτιμώ να πιω ένα ποτήρι ολόπαχο γάλα από ένα ποτήρι σοκολατούχο γάλα χαμηλό σε λιπαρά. Αυτό συμβαίνει για τον απλούστατο λόγω πως το ημίπαχο σοκολατούχο γάλα περιέχει επιπρόσθετη ζάχαρη και συντηριτικά τα οποία είναι απαραίτητα για να προσδώσουν γεύση στο προϊόν, αλλά πρέπει να θυμόμαστε πως την ίδια στιγμή μας δίνουν και έξτρα θερμίδες. Επιπλέον, τα ολόπαχα προϊόντα φαίνεται πως μας καλύπτουν το αίσθημα της πείνας για περισσότερες ώρες, μειώνοντας έτσι το τσιμπολόγημα μετά το φαγητό (1,3).
Σε ότι αφορά τις διαφορές στη διατροφική αξία μεταξύ ολόπαχων και άπαχων γαλακτοκομικών προϊόντων, μπορεί η περιέκτικότητα τους σε ασβέστιο να είναι ίδια, όμως το άπαχο γάλα περιέχει μικρότερη ποσότητα των βιταμινών που διαλύονται στο λίπος, δηλαδή των βιταμινών Α και D (4).
Με λίγα λόγια είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως για έναν υγιή άνθρωπο δεν έχει σημασία το τι γαλακτοκομικά τρώει, αλλά κυρίως πώς τα τρώει.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Επιστήμων Τροφίμων και Ειδικός Διατροφής
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. New Scientist. Is full-fat milk best? The skinny on the dairy paradox. John White. 21/2/2014. http://advances.nutrition.org.ezproxy.bu.edu/content/4/3/294.full.pdf+html . Last accessed 16/3/2014.
2. Holmberg S, Thelin A. High dairy fat intake related to less central obesity: a male cohort study with 12 years’ follow-up. Scand J Prim Health Care. 2013 Jun;31(2):89-94. doi: 10.3109/02813432.2012.757070.
3.Kratz M1, Baars T, Guyenet S. The relationship between high-fat dairy consumption and obesity, cardiovascular, and metabolic disease. Eur J Nutr. 2013 Feb;52(1):1-24. doi: 10.1007/s00394-012-0418-1. Epub 2012 Jul 19.
4. EUFIC. Το πλήρες, το μερικώς αποβουτυρωμένο και το άπαχο γάλα έχουν την ίδια περιεκτικότητα σε ασβέστιο; http://www.eufic.org/page/el/page/FAQ/faqid/calcium-content-whole-skimmed-milk/ . Last accessed 16/3/2014.
