Το θέμα της βιωσιμότητας του συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της δημόσιας συζήτησης στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Οι υπερβολές και οι στρεβλώσεις του παρελθόντος, η παγίωση στερεοτύπων και προκαταλήψεων για τη χρήση και την αξία των φαρμάκων, η πίεση για την ταχεία δημοσιονομική προσαρμογή, οδήγησαν σε πρόχειρες επιλογές και ρυθμίσεις λογιστικού χαρακτήρα οι οποίες είναι πλέον φανερό ότι απέτυχαν να εξορθολογήσουν τη φαρμακευτική αγορά και να συνθέσουν ένα ρεαλιστικό λειτουργικό πλαίσιο φαρμακευτικής πολιτικής.
Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι η μόνη ουσιαστική διαρθρωτική παρέμβαση των τελευταίων χρόνων είναι αυτή του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Δυστυχώς, η μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής πολιτικής εξαντλήθηκε στα μέτρα της βίαιης μείωσης των ονομαστικών τιμών των φαρμάκων και της επιβολής της συνταγογράφησής τους με βάση τη δραστική ουσία. Παρεμβάσεις οι οποίες σήμερα, έπειτα από μια εξαετία μνημονιακών πολιτικών στο φάρμακο αποδεικνύονται τουλάχιστον αναποτελεσματικές και μονοδιάστατες στη στόχευσή τους ιδιαίτερα στις τιμές των παλαιότερων καταξιωμένων θεραπειών.
Φαίνεται δε ότι ο συνδυασμός των δύο παραπάνω μέτρων λειτούργησε καταλυτικά, με αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό από κάθε άλλη ουσιαστική – διαρθρωτική μεταρρύθμιση. Δυστυχώς έπειτα από μια εξαετία εξακολουθούμε να συζητούμε για θέματα όπως π.χ. η αξιολόγηση της προστιθέμενης αξίας κάθε νέου φαρμάκου και τον εξορθολογισμό του συστήματος αποζημίωσης.
Παρόλο λοιπόν που τα παραπάνω μέτρα κατάφεραν να περιορίσουν τη συνολική αξία της εξωνοσοκομειακής αγοράς κατά 41% και τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη κατά 62% σε σχέση με το 2009, το θέμα της υλοποίησης και εφαρμογής των απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης παραμένει ζητούμενο.
Δεν θα πρέπει να διαφεύγει το γεγονός ότι ενώ οι τιμές των φαρμάκων συνεχώς μειώνονται – ιδιαίτερα αυτές των παλαιότερων και των γενοσήμων που κατά τεκμήριο αποτελούν τις οικονομικότερες επιλογές – οι ασφαλισμένοι πληρώνουν περισσότερα χρήματα κάθε χρόνο ενώ και οι εταιρείες καλούνται να καλύψουν την όποια υπέρβαση από τον κλειστό προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ μέσω του εξωφρενικού μηχανισμού του claw back. Ο μηχανισμός του clawback υποχρεώνει ακόμη και τις εταιρείες εκείνες των οποίων οι πωλήσεις τους μειώνονται, να καλύψουν την υπέρβαση της δαπάνης που συνεχώς αυξάνεται ως αποτέλεσμα της αύξησης της ζήτησης και της εισαγωγής νέων ακριβότερων φαρμάκων στην αγορά τα οποία αποζημιώνονται χωρίς ουσιαστική αξιολόγηση του θεραπευτικού τους οφέλους έναντι των παλαιότερων θεραπειών.
Κατά συνέπεια δικαιολογημένα θα αναρωτηθεί κανείς … ποιος είναι τελικά ο στόχος της φαρμακευτικής πολιτικής των τελευταίων ετών, πέρα από την κοντόφθαλμη προσαρμογή στους διαρκώς μειούμενους κλειστούς προϋπολογισμούς του ΕΟΠΥΥ. Είναι δεδομένο ότι οι στόχοι αυτοί προέκυψαν απλά και πρόχειρα – χωρίς καμιά μελέτη των επιπτώσεων – με μοναδική τεκμηρίωση την έωλη επίκληση του μέσου όρου των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών στο 1% του ΑΕΠ. Με άλλα λόγια, οι εμπνευστές των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων στο φάρμακο, θεώρησαν ότι μέσω της αναγωγής στο μειούμενο ΑΕΠ και της δραματικής συμπίεσης του προϋπολογισμού, με μαγικές συνταγές θα μπορούσαμε να φθάσουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα τις επιδόσεις των ολοκληρωμένων και προσανατολισμένων συστημάτων των άλλων χωρών. Αποτέλεσμα : σχεδόν το 1/3 της αξίας των φαρμάκων που αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ καταβάλλονται από τις εταιρείες ως υποχρεωτικές επιστροφές στον οργανισμό. Και ακόμη χειρότερα το μοντέλο αξιολογήθηκε τόσο αποδοτικό, ώστε εφαρμόζεται από φέτος και στα νοσοκομεία (!)
Στο ζοφερό αυτό περιβάλλον, οι ελληνικές εταιρείες της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας πιστεύουμε ότι ο φαρμακευτικός κλάδος και ειδικότερα η εγχώρια παραγωγή μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης για τη χώρα. Θεωρούμε ότι η μοναδική λύση στο σημερινό αδιέξοδο και τα ασφυκτικά προβλήματα, περνά μέσα από τις διαρθρωτικές ρυθμίσεις για τον εξορθολογισμό του συστήματος τιμολόγησης, αποζημίωσης, συνταγογράφησης και διάθεσης των φαρμάκων σε συνδυασμό με την αξιολόγηση της προστιθέμενης αξίας των φαρμάκων, την εφαρμογή μέτρων ελέγχου του όγκου και του μίγματος που συνταγογραφείται και τη διαμόρφωση κινήτρων για την επιλογή και προτίμηση οικονομικότερων θεραπειών.
* Ο κ.Βασίλης Πενταφράγκας είναι Εντατaλμένος Σύμβουλος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ) και Υπεύθυνος Εταιρικών Υποθέσεων ELPEN A.E.
