«Ούτε ο 1ος και ο 2ος Παγκόσμιος πόλεμος μαζί δεν είχαν τις επιπτώσεις που έχει η οικονομική κρίση στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών». Αυτό επεσήμανε ο κος Υφαντόπουλος σύμφωνα και με στοιχεία που έχουν προκύψει από τις έρευνες του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πάντως σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που συντάσσεται ανά τριετία και βασίζεται σε στοιχεία που έχουν αποσταλεί στον Π.Ο.Υ από τις εθνικές αρμόδιες αρχές 53 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό που διεξάγεται ως συμπέρασμα είναι ότι το επίπεδο Υγείας γενικώς έχει βελτιωθεί σε αυτές τις χώρες, με μεγάλες όμως ανισότητες μεταξύ τους. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η έκθεση του Π.Ο.Υ, καλύπτει την περίοδο μέχρι τις αρχές του 2010.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο λοιπόν κάποια χρήσιμα συμπεράσματα είναι τα εξής:
Όσον αφορά το μέσο προσδόκιμο ζωής είναι ότι το 2010 ήταν τα 76 έτη, αυξημένο κατά 5 χρόνια σε σχέση με το 1980. Η αύξηση αυτή πιστώνεται κυρίως στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης ορισμένων αιτιών θανάτου και στις προσπάθειες αντιμετώπισης παραγόντων ρίσκου και κοινωνικοοικονομικών παραμέτρων. Αυτό σημαίνει ότι έως το 2050 προβλέπεται πως πάνω από το 25% του ευρωπαϊκού πληθυσμού θα είναι ηλικίας άνω των 65. Επίσης το ποσοστό του πληθυσμού της Ευρώπης που ζει σε αστικά κέντρα αναμένεται να αυξηθεί από 70% το 2010 σε 80% έως το 2045.
Μεγάλες ανισότητες υπάρχουν όμως στο προσδόκιμο ζωής μεταξύ ανδρών και γυναικών, μεταξύ χωρών και μεταξύ ομάδων πληθυσμού. Για παράδειγμα, το 2010 το μέσο προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες ήταν τα 80 έτη, ενώ για τους άνδρες τα 72,5. Η βρεφική θνησιμότητα επίσης μειώθηκε κατά 53% μεταξύ του 1990 και του 2010. Επιπλέον διαφαίνεται να υπάρχει σύνδεση μεταξύ εισοδήματος και διάρκειας ζωής. Οι θάνατοι σε ποσοστό 80%, οφείλονται σε μη-μεταδιδόμενες παθήσεις, όπως παθήσεις του κυκλοφορικού (ισχαιμικά καρδιακά επεισόδια, εγκεφαλικά κτλ.). Ως συχνότερη αιτία θανάτου ακολουθεί ο καρκίνος, που ευθύνεται για περίπου έναν στους πέντε. Από τις μεταδιδόμενες ασθένειες κυριότερη ανησυχία προκαλεί η φυματίωση, ο ιός HIV και άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Κορυφαίους κινδύνους για την υγεία των Ευρωπαίων συνιστούν το κάπνισμα και η κατανάλωση οινοπνεύματος. Το αλκοόλ ευθύνεται για το 6,5% των θανάτων στην Ευρώπη, όπου υπολογίζεται ότι το 27% του πληθυσμού ηλικίας άνω των 15 είναι τακτικοί καπνιστές. Άλλα σημαντικά συμπεράσματα της έκθεσης είναι η μείωση θανάτων λόγω τροχαίων δυστυχημάτων κατά 50% σε σχέση με το 1990, κάτι που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στους αυστηρότερους κανόνες και ελέγχους για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η αντικατάσταση των καρδιαγγειακών παθήσεων από τον καρκίνο ως βασική αιτία των πρόωρων θανάτων (πριν τα 65) σε 28 χώρες και η αύξηση του αριθμού των μεταναστών (73 εκατομμύρια ή ποσοστό 8% επί του συνολικού πληθυσμού των 53 χωρών της έρευνας), που είναι συνήθως νεαρότεροι, λιγότερο εύποροι, με μεγαλύτερες πιθανότητες να ασθενήσουν και με δυσκολότερη πρόσβαση στο εκάστοτε σύστημα υγείας από το γηγενή πληθυσμό. Επισημαίνεται επίσης η μείωση των αυτοκτονιών από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως το 2008 κατά 24% έως 40% στις ευρωπαϊκές χώρες. Αναφέρεται πάντως ότι η τάση αυτή έχει επιβραδυνθεί, συμπίπτοντας χρονικά με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης στη νότια Ευρώπη. Ας έλθουμε τώρα στα δικά μας για να δούμε το ελληνικό ενδιαφέρον της έκθεσης:
Το 18,8% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών, το 61% ζει σε αστικά κέντρα, το προσδόκιμο ζωής ανέρχεται σε 77,9 έτη για τους άνδρες και σε 82,8 για τις γυναίκες, τα ποσοστά βρεφικής και νηπιακής θνησιμότητας είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη (3,2 και 3,9 θάνατοι ανά 1000 γεννήσεις αντίστοιχα), η κυριότερη αιτία θανάτου είναι οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος (245 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους), διαγιγνώσκονται 4,7 νέοι φορείς του ιού HIV και υπάρχουν 3,1 περιστατικά φυματίωσης ανά 100.000 κατοίκους .
Το 2010 η ελληνική κυβέρνηση δαπανούσε για τον τομέα της υγείας ποσό που αναλογούσε στο 10,2% του ΑΕΠ, κοντά στο 13% των συνολικών κρατικών δαπανών, ποσοστά που κυμαίνονταν γύρω από το μέσο όρο των 53 κρατών. Η Ελλάδα είχε την υψηλότερη αναλογία γιατρών ανά κάτοικο αλλά τους λιγότερους νοσηλευτές ανά κάτοικο και είναι πίσω μόνο από την Τουρκία. Σε κάθε γιατρό αναλογούσαν 0,6 νοσηλευτές – με διαφορά η χειρότερη αναλογία στην Ευρώπη. Επίσης, η χώρα είχε από τα μικρότερα ποσοστά τροχαίων δυστυχημάτων που οφείλονταν στην κατανάλωση αλκοόλ (7,3%), αν και είχε το υψηλότερο ποσοστό τροχαίων (24 ανά 100.000 κατοίκους) στις ηλικίες έως τα 29 έτη.
Επισημαίνουμε πάλι ότι τα στοιχεία αυτά καλύπτουν την περίοδο μέχρι το 2010 . Συνεπώς οι επιπτώσεις της κρίσης της ευρωζώνης στους πληθυσμούς των χωρών-μελών δεν αποτυπώνονται .
Ο Κύριος Ιωάννης Υφαντόπουλος, καθηγητής οικονομικών της Υγείας, σχολίασε στο «healthview» την παραπάνω έκθεση, παραθέτοντας μάλιστα κάποια πρόσφατα στοιχεία που δίνουν το στίγμα των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών των ημερών που διανύουμε στην Ελλάδα.
Ο κύριος Υφαντόπουλος αναλυτικά δήλωσε: « Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις για την ανάλυση των παραπάνω στοιχείων. Οι αντικειμενικοί δείκτες που περιλαμβάνουν το προσδόκιμο επιβίωσης, τους δείκτες θνησιμότητας και τους δείκτες νοσηρότητας και οι υποκειμενικοί δείκτες που περιλαμβάνουν όπως θα λέγαμε το ευ ζην δηλαδή το πώς νιώθουν οι ίδιοι οι πολίτες και πως αντιμετωπίζουν το κάθε πρόβλημα που βιώνουν. Ενδιαφέρον συμπέρασμα είναι ότι στους απόλυτους δείκτες μπορεί το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα να φαίνεται ότι έχει αυξηθεί πέντε χρόνια αλλά η σχετική θέση της Ελλάδας μέσα στα χρόνια έχει μειωθεί σημαντικά. Αναλυτικά το 1980 οι Έλληνες βρίσκονταν μέσα στην 5άδα και τώρα βρίσκονται μέσα στην 15άδα. Υπάρχει δηλαδή μείωση 8 έως 10 σχετικές θέσεις στην ιεράρχηση. Δηλαδή το απόλυτο κέρδος ζωής έχει αυξηθεί. Ωστόσο το σχετικό κέρδος ζωής είναι πολύ μικρότερο διότι έχασε στο σχετικό επίπεδο ζωής (βάση ιεράρχησης). Η Ελλάδα λοιπόν συμπερασματικά, χάνει έτη ζωής σε σχέση με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και της Νότιας Ευρώπης (πχ. Ισπανία)».
Αξίζει να σημειώσουμε πως σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με τον κο Υφαντόπουλο και βασίζονται σε ιστορικά στοιχεία , ούτε ο 1ος και ο 2ος Παγκόσμιος πόλεμος μαζί δεν είχαν τις επιπτώσεις που έχει η οικονομική κρίση στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών.
Όσον αφορά τώρα την υποκειμενική κατάσταση της Υγείας του ατόμου δηλαδή το πώς νιώθει το άτομο για την Υγεία του, την ψυχολογία του, το άγχος, την κατάθλιψη και το στρες ο κύριος Υφαντόπουλος επισημαίνει δύο σημεία: «Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μεγάλη επιδείνωση στην κατάσταση της Υγείας των νέων. Αυτό συνεπώς έχει άμεσες επιπτώσεις και στους συνολικούς δείκτες και στο μελλοντικό προσδόκιμο επιβίωσης.
Αναλυτικά παρατηρείται αύξηση άγχους και κατάθλιψης σε ποσοστό 23% στις ηλικίες μεταξύ 18 και 30 ετών. Σε ένα μεγάλο ποσοστό η αύξηση αυτή φαίνεται να οφείλεται στην ανεργία που μαστίζει τους νέους σε ποσοστό 67% . Οι επιπτώσεις της κρίσης λοιπόν είναι αναμφισβήτητα εμφανείς και στο ευ ζην των Ελλήνων».
Χρυσάνθη Τασσοπούλου
