Η Ιατρική της Εργασίας είναι ένας κλάδος της Ιατρικής, που αναπτύχθηκε για την αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου υγείας. Είναι η Ιατρική ειδικότητα που συμπυκνώνει την συμβολή της Ιατρικής επιστήμης, στην αντιμετώπιση και πρόληψη των συνεπειών στην Υγεία, από την έκθεση των εργαζομένων σε φυσικους, χημικούς, βιολογικούς και εργονομικούς παράγοντες κινδύνου κατά την εργασία, όπως επίσης και των επιπτώσεων της παραγωγικής διαδικασίας στο εργασιακό και ευρύτερο περιβάλλον. Η Ιατρική της εργασίας είναι η ειδικότητα που ασχολείται με τις ασθένειες που προκύπτουν στο χώρο και κατά της διάρκεια της εργασίας
Ειδικότερα αυτή η ειδικότητα, συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση των επαγγελματικών παθήσεων, την θεραπευτική αντιμετώπιση των πασχόντων, στην πρόληψη αλλά και αντιμετώπιση εργατικών ατυχημάτων και φυσικά στην αντιμετώπιση των κοινών νοσημάτων .
Ο γιατρός εργασίας είναι ο κατεξοχήν αρμόδιος για να ορίσει εάν ένα επάγγελμα ή μια συγκεκριμένη επαγγελματική ασχολία περιλαμβάνουν επιβαρυντικούς παράγοντες για την υγεία του εργαζόμενου.
Στην Ελλάδα συστάθηκε ως μια από τις 35 ιατρικές ειδικότητες με το ΠΔ 213 που εκδόθηκε στις 16 Ιουνίου 1986, ένα χρόνο μετά την ψήφιση του θεσμικού πλαισίου για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία (Ν.1568).
Διαφέρει από τις άλλες ειδικότητες διότι ασχολείται τόσο με το άτομο όσο και με την εργασία, δηλαδή το περιβάλλον, τις μεθόδους και την οργάνωση της εργασίας.
Οι στόχοι αυτής της Ιατρικής ειδικότητας αυτής καθορίστηκαν το 1950 από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) και το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ΔΓΕ), και οι οποίοι είναι :
– Η προαγωγή και διατήρηση της φυσικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας των εργαζομένων σε όλα τα επαγγέλματα, στον υψηλότερο δυνατό βαθμό
– Η προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους της εργασίας και η πρόληψη των ασθενειών που οφείλονται στις συνθήκες εργασίας
– Η τοποθέτηση και διατήρηση του εργαζόμενου σε επαγγελματικό περιβάλλον προσαρμοσμένο στις φυσικές και ψυχολογικές του δυνατότητες, δηλαδή η προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο.
Η αναγνώριση και ο έλεγχος του επαγγελματικού κινδύνου υπήρξε δύσκολος τόσο στην αρχαιότητα όσο και στη σύγχρονη εποχή. Υπάρχουν αναφορές κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, πολύ αργότερα ενασχόληση από τον Agricola,τον Ramazinni και άλλους, με τους επικίνδυνους παράγοντες στο χώρο της εργασίας. Θεμελιωτής της ειδικότητας της Ιατρικής της εργασίας θεωρείται ο Ιταλός γιατρός Μπερναρντίνο Ραματζίνι (1633–1714), που δημοσίευσε τη διατριβή του για επαγγελματικά νοσήματα το 1700. Ωστόσο, η παλαιότερη αναφορά σε επαγγελματικά νοσήματα αποδίδεται στον Παράκελσο, που δημοσίευσε μια μονογραφία σχετική με τα επαγγελματικά προβλήματα υγείας των ανθρακωρύχων και των μεταλλουργών.
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο αρχίζει σταδιακά η καθιέρωση του θεσμού του Ι.Ε του εργοστασίου, αρχικά στην Αγγλία, την Ιταλία, τη Γαλλία και τη Γεωργία. Με την πάροδο των χρόνων ο νέος Ιατρικός κλάδος εξελίχθηκε από την περιορισμένη βιομηχανική τοξικολογία και τη χειρουργική, στην Ιατρική της Εργασίας. Μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, επιταγχύνεται η εξέλιξη ητς ειδικότητας στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες.
Τα πρώτα μέτρα κοινωνικής μέριμνας στην Ελλάδα λήφθηκαν το 1861 και το 1910 για τα μεταλλεία, λατομεία και τα ορυχεία. Συγκεκριμένα ο νόμος του 1861 αναφέρει στο άρθρο 29 την υποχρέωση των ιδιοκτητών των μεταλλείων «να εκτελώσι τάς προς αποφυγήν δυστυχημάτων αναγομένας παραγγελίας του αρμοδίου επί των μεταλλείων μηχανικού».
Ειδικός Ιατρός Εργασίας : είναι ο ιατρός που διαθέτει την ειδικότητα της Ιατρικής της Εργασίας, δηλαδή έχει ειδικευτεί επί τετραετίας στον τομέα αυτό.
Ο Ι.Ε ειδικεύεται σε : Παθολογία, Πνευμονολογία, ΩΡΛ, Oρθοπεδική, Oφθαλμολογία, Δερματολογία, αντιμετώπιση οξέων συμβάντων στο χώρο εργασίας και έχει επιπλέον γνώσεις Τοξικολογίας, Εργονομίας, Επιδημιολογίας, Στατιστικής ανάλυσης καθώς και Ψυχολογίας της Εργασίας.
Οι αρμοδιότητες του Ιατρού Εργασίας είναι, Κλινικές, Επιτελικές και Εποπτικές σε μια επιχείρηση. Παρέχει συμβουλές και υποδείξεις στον εργοδότη, στους εργαζόμενους και στους εκπροσώπους τους, σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων.
Καταληκτικός στόχος του Ιατρού Εργασίας είναι οι στόχοι που ορίστηκαν το 1950
Δυστυχώς οι στόχοι «δεν έπεισαν» για την αναγκαιότητα ευρείας προληπτικής παρέμβασης και συστηματικού ελέγχου των συνθηκών εργασίας, ούτε και την αναγκαιότητα εκπαίδευσης πολλών ιατρών στην Ιατρική της Εργασίας. Είναι σαφές ότι για τις αποτυχίες αυτές δεν ευθύνονται τα άτομα που στρατεύθηκαν και ουσιαστικά αφιερώθηκαν στην προσπάθεια, αλλά ο δραματικά μικρός αριθμός τους και το κλίμα της εποχής. Το κλίμα αυτό μπορεί κάποιος να κατανοήσει αν αναλογιστεί ότι ακόμη και σήμερα, 30 και πλέον χρόνια μετά, εργαζόμενοι, εργοδότες αλλά και ιατροί αγνοούν το θεσμό και κυρίως το περιεχόμενο του έργου του Ιατρού Εργασίας.
