Καλοκαίρι και κίνδυνοι

Βουτιές, ήλιος, ξενοιασιά και καλό φαγητό είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για ευτυχισμένο καλοκαίρι, κρύβουν όμως και κινδύνους. Το healthview ζήτησε από τους ειδικούς να αναλύσουν το κεφάλαιο «καλοκαίρι και κίνδυνοι» και να εξηγήσουν τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης.

Τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους ενήλικες, ως βασικότεροι καλοκαιρινοί κίνδυνοι θεωρούνται ο πνιγμός, το ηλιακό έγκαυμα, η δηλητηρίαση και οι αλλεργικές αντιδράσεις. Πισίνα και θάλασσα έχουν περίπου τους ίδιους κανόνες που θα καταστήσουν ασφαλή την κολύμβηση και πραγματική απόλαυση τις βουτιές, αν και η πισίνα κρύβει μερικές ακόμη παγίδες: Περίπου 5.200 άτομα καταλήγουν κάθε χρόνο στο νοσοκομείο λόγω ατυχημάτων που σχετίζονται με κακό χειρισμό των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για απολύμανση.

Οι καλοκαιρινές αλλεργίες, αν και συχνές όσο και οι ανοιξιάτικες, είναι σχετικά άγνωστες και πυροδοτούνται από κλασικές απολαύσεις του καλοκαιριού, όπως για παράδειγμα το παγωτό. Από την άλλη, τα ηλιακά εγκαύματα – από τους συνηθισμένους κινδύνους του καλοκαιριού – εκδηλώνονται με ένα ευρύτατο φάσμα συμπτωμάτων και μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένη καταστροφή της επιδερμίδας. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται τα παιδιά, αφού είναι πολύ πιο ευάλωτα στις βλαβερές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας και μπορούν να πάθουν ηλιακό έγκαυμα μέσα 15 – 20 λεπτά έκθεσης στον ήλιο.

Καλοκαίρι και κίνδυνοι στο πιάτο μας

Το καλοκαίρι οι κίνδυνοι παραμονεύουν και μέσα στο πιάτο μας. Εξαιτίας της αυξημένης θερμοκρασίας που ευνοεί την αλλοίωση των τροφίμων, οι τροφικές δηλητηριάσεις αποτελούν συχνό φαινόμενο και οφείλονται συνήθως σε μικροοργανισμούς όπως ο σταφυλόκκοκος, η σαλμονέλα ή το εντροβακτηριο. Τα συμπτώματα στις τροφικές δηλητηριάσεις συνήθως εκδηλώνονται δύο με έξι ώρες μετά την κατανάλωση της «ύποπτης» τροφής, ενώ εξαρτώνται από το είδος του μικροοργανισμού ή της τροφικής ουσίας που θα προσβάλλει τον οργανισμό.

Αυξημένο κίνδυνο το καλοκαίρι για γυναικολογικά προβλήματα αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, καθώς οι μυκητησιακές κολπίτιδες παρουσιάζουν έξαρση τόσο εξαιτίας της έντονης ζέστης, όσο και εξαιτίας της υψηλής υγρασίας. Για να είστε σωστά προετοιμασμένοι, διαβάστε τα αναλυτικά άρθρα στο φάκελο «Καλοκαίρι και κίνδυνοι» και μην παραλείψετε να εξοπλίσετε σωστά το φαρμακείο των διακοπών, ακολουθώντας τις οδηγίες του σχετικού άρθρου.

Αλλεργίες του καλοκαιριού

Κάποιοι δεν είναι αλλεργικοί μόνο στην άνοιξη, αλλά και στο καλοκαίρι! Οι καλοκαιρινές αλλεργίες, είναι συχνές όσο και οι ανοιξιάτικες, αλλά σχετικά άγνωστες. Ποιος μπορεί να φανταστεί ότι η απόλαυση ενός παγωτού μπορεί να προκαλέσει απίστευτη φαγούρα και πρήξιμο στα χείλη ή ότι το εξάνθημα που εμφανίστηκε ξαφνικά οφείλεται σε αλλεργία στον ήλιο.

Συνήθως, το καλοκαίρι ορισμένες αλλεργίες βρίσκονται σε ύφεση, όπως το αλλεργικό άσθμα και η αλλεργική ρινίτιδα που οφείλονται στις γύρεις ή η ατοπική δερματίτιδα (ή αλλεργικό έκζεμα). Ωστόσο, άλλες αλλεργικές παθήσεις κάνουν την εμφάνιση τους την καλοκαιρινή περίοδο. Μερικές μάλιστα, εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους ακόμη και για τη ζωή ορισμένων πολύ ευαίσθητων αλλεργικών ατόμων:

Αλλεργία από το κρύο: Κνίδωση εκ ψύχους

Η χαμηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει σε ορισμένα άτομα κνίδωση φαγούρα, ερυθρότητα (κοκκίνισμα) και οίδημα (πρήξιμο) και λέγεται κνίδωση εκ ψύχους. Το αλλεργικό εξάνθημα που εμφανίζεται μπορεί να αφορά μόνο το σημείο του σώματος που ήλθε σε επαφή με το κρύο π.χ. εμφάνιση κνίδωσης στα χέρια όταν βγάζει το άτομο κάτι παγωμένο από την κατάψυξη του ψυγείου του ή να εμφανισθεί φαγούρα στο στόμα και πρήξιμο του χείλους όταν φάει παγωτό ή πιεί παγωμένο αναψυκτικό.

Μερικές φορές μπορεί το αλλεργικό εξάνθημα να είναι γενικευμένο σε όλο το σώμα. Συνήθως αυτό συμβαίνει όταν το άτομο εκτεθεί μαζικά σε κρύο περιβάλλον, όπως για παράδειγμα αν βουτήξει απότομα σε κρύα θάλασσα, ιδιαίτερα σε «ανοιχτές» παραλίες ή με τα πρώτα μπάνια του καλοκαιριού. Στις περιπτώσεις αυτές και ανάλογα με την ευαισθησία κάθε ατόμου μπορεί να εμφανισθούν μόνο οι «κοκκινίλες» της κνίδωσης με πολύ έντονη φαγούρα, αλλά μπορεί στα πολύ ευαίσθητα αλλεργικά άτομα να συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα, όπως ζάλη, πτώση της πίεσης, δυσφορία από το αναπνευστικό κ.λπ., με άμεσο κίνδυνο εμφάνισης αλλεργικού shock ή/και πνιγμού.

Αλλεργία στον ήλιο: Ηλιακή κνίδωση

Είναι η εμφάνιση αλλεργικού εξανθήματος με έντονο κνησμό στα σημεία του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο. Το αλλεργικό εξάνθημα εμφανίζεται σε σύντομο χρόνο ( λιγότερο της μίας ώρας ) και διαρκεί για λίγες ώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εκληφθεί λανθασμένα σαν έγκαυμα από τον ήλιο . Συνήθως υποχωρεί πλήρως σε λίγες ώρες. Αν είναι πολύ εκτεταμένο ή προκαλεί μεγάλη ενόχληση πρέπει να ληφθούν αντιισταμινικά φάρμακα ως θεραπεία ή ακόμη και κορτιζόνη ανάλογα με την ένταση του προβλήματος..

Αλλεργίες από καλλυντικά ή φάρμακα: Φωτοδερματίτιδες

Οφείλονται σε πολλά αίτια, αλλά συχνότερα ευθύνονται κάποια φάρμακα ή καλλυντικά, ενώ συστηματικές παθήσεις (π.χ. Ερυθηματώδης Λύκος) μπορεί να συνοδεύονται από φωτοευαισθησία. Η αποφυγή ή η χρήση αντηλιακής κρέμας και η χρήση τοπικών κορτικοειδών είναι η ενδεδειγμένη λύση. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι απαραίτητη η συμβουλή του γιατρού.

Αλλεργικές Δερματίτιδες εξ επαφής

Συνήθως καλλυντικά του καλοκαιριού (αντιηλιακά, τοπικά επιθέματα αδυνατίσματος κλπ), ακόμη και τα συνηθισμένα το καλοκαίρι tatoo μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές δερματίτιδες σε ευαίσθητα άτομα. Η αποφυγή αυτών των προϊόντων και η χρήση τοπικών κορτικοειδών είναι η σωστή αντιμετώπιση σε αυτή τη περίπτωση.

Αλλεργία στη μέλισσα ή τη σφήκα

Το τσίμπημα από μέλισσα ή σφήκα προκαλεί φυσιολογικά στο σημείο του τσιμπήματος μία μικρή αντίδραση (ερυθρότητα, πόνο και ήπιο οίδημα). Στα ευαισθητοποιημένα άτομα μπορεί να προκληθεί εκτεταμένη αντίδραση (π.χ. πρήζεται όλο το χέρι και ας έχει τσιμπηθεί στο δάκτυλο), ή μπορεί να εμφανισθεί κνίδωση σε όλο το σώμα ή να εμφανίσει το άτομο αλλεργικό shock (καθολική κνίδωση, δύσπνοια, βράγχος φωνής, πτώση της πίεσης, απώλεια των αισθήσεων, κλπ). Τα άτομα με γνωστή ευαισθησία στο δηλητήριο των Υμενοπτέρων πρέπει να διδαχθούν πως θα αντιμετωπίσουν ένα πιθανό αλλεργικό shock και να λαμβάνουν μέτρα προφύλαξης.

Τροφική Αλλεργία

Οι «ένοχες» τροφές είναι συνήθως τα θαλασσινά ( ψάρια και οστρακοειδή ) και από τα φρούτα κυρίως το ροδάκινο, το σταφύλι και τα σύκα, χωρίς όμως να αποκλείονται τα υπόλοιπα. Οι τροφές μπορεί να προκαλέσουν από απλή φαγούρα στο στόμα και χείλη μέχρι αλλεργικό shock . Για την τροφική αλλεργία η μόνη αγωγή είναι η πρόληψη, αφού βεβαίως διαπιστωθεί η ένοχη τροφή. Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι άτομο που εμφάνισε αλλεργικό shock σε κάποια τροφή και για χρόνια δεν ξαναέφαγε, απαγορεύεται να πειραματισθεί μόνο του.

Καλλιόπη Κόντου-Φίλη

Αλλεργιολόγος, προέδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας

Ηλιακά εγκαύματα

Τα ηλιακά εγκαύματα προκαλούνται από την αλόγιστη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία ή την τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία (σολάριουμ).Ο απαιτούμενος χρόνος έκθεσης για την πρόκληση εγκαύματος διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλά και από περιοχή σε περιοχή καθώς εξαρτάται από δύο βασικούς παράγοντες: Τον τύπο του δέρματος και το γεωγραφικό πλάτος που βρισκόμαστε όταν καθόμαστε στον ήλιο. Οι πιο ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες (φωτότυποι I και II), είναι πιο ευαίσθητες στην υπεριώδη ακτινοβολία και καίγονται πιο εύκολα. Παράλληλα, η έκθεση στον ήλιο σε περιοχές με γεωγραφικό πλάτος κοντά στον ισημερινό συνήθως οδηγεί πιο γρήγορα σε έγκαυμα.

Τα ηλιακά εγκαύματα είναι εγκαύματα της επιδερμίδας που οφείλονται αποκλειστικά στην υπεριώδη ακτινοβολία και όχι στην θερμότητα των ηλιακών ακτίνων. Υπάρχουν τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολίας, η UVA, η UVB και η UVC, που αντιστοιχούν σε διαφορετικά μήκη κύματος του ηλιακού φάσματος. Πιο βλαβερή είναι η ακτινοβολία UVB καθώς συνδέεται πιο άμεσα με τον καρκίνο του δέρματος, ο οποίος προκαλείται από την πολύχρονη και αλόγιστη έκθεση στον ήλιο (χωρίς προστασία).

Παράλληλα και οι δυο ακτινοβολίες UVA και UVB, ευθύνονται άμεσα αλλά και έμμεσα για την φωτογήρανση της επιδερμίδας. Με τον όρο φωτογήρανση εννοούμε την πρόωρη γήρανση της επιδερμίδας με την εμφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και (ακτινικών) φακίδων. Φακίδες κάνουν πιο εύκολα τα ανοιχτόχρωμα δέρματα ενώ σκουρόχρωμες κηλίδες εμφανίζονται στις πιο σταράτες επιδερμίδες, με πλεόνασμα μελανίνης. Επειδή οι τεχνητές πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας (σολάριουμ και sunbeds), μιμούνται την φυσική ηλιακή ακτινοβολία, έχουν την ίδια επίδραση στην επιδερμίδα και συνεπώς συχνά προκαλούνται εγκαύματα και από solarium.

Πως εκδηλώνονται τα ηλιακά εγκαύματα

Τα ηλιακά εγκαύματα εκδηλώνονται με ένα ευρύτατο φάσμα συμπτωμάτων. Τα επιφανειακά εγκαύματα εκδηλώνονται σαν απλό ερύθημα ή φλεγμονή που εμφανίζεται από τέσσερις έως έξι ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, η φλεγμονή μπορεί να είναι επώδυνη και να καλυφθεί μέσα σε λίγες ώρες από μεγάλες φουσκάλες γεμάτες με κιτρινόχρωμο υγρό. Οι φουσκάλες αυτές λέγονται πομφόλυγες και το υγρό που περιέχεται σε αυτές είναι ορός.

Ακόμα πιο σοβαρά είναι τα εγκαύματα που εκδηλώνονται σε μεγαλύτερη έκταση του σώματος (έως και 90%, μαζί με τεράστιες απώλειες ηλεκτρολυτών, αφυδάτωση και κάποιες συστηματικές επιπλοκές όπως σοκ (απώλεια των αισθήσεων, υπόταση, σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία και λοιμώξεις εξαιτίας της εκτεταμένης καταστροφής της επιδερμίδας.

Σε ηλιακά εγκαύματα τέτοιας σοβαρότητας μπορεί να παρουσιαστούν και άλλα συστηματικά συμπτώματα, όπως πυρετό, ρίγη, πονοκέφαλος, ναυτία και τάση για εμετό.

Η απώλεια της επιδερμίδας ξεκινά περίπου τέσσερις ημέρες μετά το ηλιακό έγκαυμα. Ανάλογα με το πόσο σοβαρά είναι τα ηλιακά εγκαύματα, η διαδικασία της ανάρρωσης διαρκεί από μερικές ημέρες έως και λίγες εβδομάδες.

Πως αντιμετωπίζονται τα ηλιακά εγκαύματα

Ακόμα και αν υποστούμε ήπια εγκαύματα επιβάλλεται να λάβουμε κάποια μέτρα (στο σπίτι) για την άμεση ανακούφιση των οδυνηρών συμπτωμάτων. Η πρώτη κίνηση μετά από ηλιακό έγκαυμα είναι να αφήσουμε πάνω στην πληγείσα περιοχή κρύο νερό να τρέξει για λίγα λεπτά. Επίσης μπορούμε να απλώσουμε κομπρέσες από κρύο χαμομήλι που έχουμε αφήσει στο ψυγείο για να παγώσουν ή κομπρέσες από γιαούρτι ή κρύο γάλα, που επίσης βοηθούν στην αποκατάσταση των βλαβών στα ήπια εγκαύματα. Προσοχή όμως: Αποφεύγουμε να τρίβουμε την περιοχή με το ηλιακό έγκαυμα (με νερό σαπούνι, το χέρι ή πετσέτα) και δεν απλώνουμε πάνω στα ηλιακά εγκαύματα καμία καλλυντική κρέμα, γαλάκτωμα, λοσιόν ή λάδι, που έχουμε στο σπίτι για την καθημερινή περιποίηση του προσώπου ή του σώματος. Αν χρειαστεί μπορούμε να λάβουμε συμπληρωματικά αντιφλεγμονώδη φάρμακα (χάπια με ιμποπρουφένη) ή αναλγητικά όπως η ασπιρίνη που καταπολεμούν τον πόνο. Επίσης μπορούμε να απλώσουμε απευθείας πάνω στα ηλιακά εγκαύματα αντιφλεγμονώδη σκευάσματα τοπικής χρήσης (κρέμες) που περιέχουν και κορτιζόνη, ώστε να περιορίσουν το έγκαυμα ή να προλάβουν τις φουσκάλες. Για καλύτερο αποτέλεσμα είναι προτιμότερο να ζητούμε συμβουλές από δερματολόγο, που θα μας δώσει σαφείς οδηγίες αντιμετώπισης των βλαβών αναλόγως της έκτασης της βλάβης στην επιδερμίδα. Φυσικά μετά από κάθε ηλιακό έγκαυμα απαγορεύεται η περαιτέρω έκθεση στον ήλιο για τουλάχιστον μια εβδομάδα, ενώ η πληγείσα περιοχή πρέπει να καλύπτεται με ελαφρά ρούχα από βαμβακερό ή λινό ύφασμα και σε φαρδιά γραμμή για να μην πιέζουν την περιοχή με τα ηλιακά εγκαύματα.

Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, όπου τα ηλιακά εγκαύματα συνοδεύοντα από σοκ είναι απαραίτητη η εισαγωγή σε νοσοκομείο προκειμένου να δοθούν στον ασθενή ηλεκτρολύτες και υγρά ενδοφλεβίως, αλλά και να δεχτούν την κατάλληλη φροντίδα τα ηλιακά εγκαύματα προκειμένου να μην μολυνθούν.

Συμβουλές για τα παιδιά ώστε να μη πάθουν ηλιακά εγκαύματα

Τα παιδιά είναι πολύ πιο ευάλωτα στις βλαβερές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας και γι αυτό παθαίνουν ηλιακά εγκαύματα πολύ πιο εύκολα (και σε μικρότερο χρόνο έκθεσης στον ήλιο) από τους ενήλικες. Σύμφωνα με τη σχετική προειδοποίηση που έχει εκδώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, τα παιδιά σχολικής ηλικίας μπορούν να πάθουν ηλιακά εγκαύματα μέσα σε 15-20 λεπτά έκθεσης στον ήλιο. Λαμβάνοντας δε υπόψη και το ότι η ηλιακή ακτινοβολία γίνεται ολοένα και πιο επιθετική λόγω της τρύπας του όζοντος μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί τα παιδιά πρέπει να αποφεύγουν την πολύωρη έκθεση στον ήλιο και να «φορούν» πάντοτε αντηλιακό με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας (SPF50+). Άλλωστε η παιδική επιδερμίδα εξ’ ορισμού ανήκει στον πιο ευαίσθητο τύπο δέρματος (φωτότυπο Ι) και γι αυτό η αντοχή της στον ήλιο δεν συγκρίνεται με εκείνη των ενηλίκων. Αν πάντως τα παιδιά πάθουν ηλιακά εγκαύματα κάνουμε ό,τι και στους ενήλικες (σε ήπια εγκαύματα) και ζητάμε την συμβουλή γιατρού για πιο σαφείς οδηγίες αν η κατάσταση είναι πιο σοβαρή.

Ηλιακά εγκαύματα και καρκίνος του δέρματος

Η αλόγιστη και παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο (χωρίς προστασία) συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση καρκίνου του δέρματος. Ο καρκίνος του δέρματος που οφείλεται στα ηλιακά εγκαύματα και την εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο εκδηλώνεται μετά την ηλικία των πενήντα ετών και αφορά κυρίως τους δυο καλοήθεις τύπους καρκίνου του δέρματος, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

Οι αλλοιώσεις αυτές εμφανίζονται σταδιακά, στις περιοχές που έχουν συσσωρεύσει μεγαλύτερη ποσότητα ηλιακής ακτινοβολίας όπως είναι το πρόσωπο και η επάνω πλευρά της ράχης. Στην αρχή πρόκειται για μικρές ερυθρές αλλοιώσεις που στη συνέχεια εξελίσσονται σε μεγαλύτερες ανάγλυφες βλάβες. Επειδή μόνο οι ειδικοί μπορούν να διαγνώσουν και να αντιμετωπίσουν σωστά αυτές τις αλλοιώσεις από ηλιακά εγκαύματα, συμβουλευτείτε τον δερματολόγο σας αν παρατηρήσετε τέτοιου είδους προβλήματα στο δέρμα σας.

Υπάρχει και μια άλλη μορφή καρκίνου του δέρματος που είναι πολύ πιο σοβαρή. Πρόκειται για το μελάνωμα που συνήθως ξεκινά από ένα μελαγχρωματικό σπίλο, δηλαδή μια ελιά του δέρματος. Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα το μελάνωμα να εμφανιστεί εξαρχής μόνο του (όχι πάνω σε προϋπάρχουσα ελιά), αλλά αυτό συμβαίνει πιο σπάνια. Το μελάνωμα είναι πολύ επικίνδυνο γιατί είναι κακοήθης επιθετικός καρκίνος και μπορεί να έχει μοιραία εξέλιξη για τον ασθενή. Ο κίνδυνος να εμφανιστεί μελάνωμα αυξάνεται με την αλόγιστη και παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο και έχει αποδειχθεί ότι τα επαναλαμβανόμενα σοβαρά ηλιακά εγκαύματα σε νεαρή ηλικία αυξάνουν τις πιθανότητες για μελάνωμα στην ενήλικη ζωή.

Πηνελόπη Τυμπανίδου:

δερματολόγος-αφροδισιολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου

Καλοκαίρι και τροφικές δηλητηριάσεις

Το καλοκαίρι εξαιτίας της αυξημένης θερμοκρασίας που ευνοεί την αλλοίωση των τροφίμων αυξάνεται και ο κίνδυνος να υποστούμε τροφικές δηλητηριάσεις. Οι τροφικές δηλητηριάσεις εκδηλώνονται όταν τοξικές ουσίες εισχωρήσουν στον ανθρώπινο οργανισμό δια μέσου της τροφής. Οι ουσίες αυτές μπορεί να βρίσκονται είτε εκ’ φύσεως στο τρόφιμο -όπως συμβαίνει με ορισμένα ήδη μανιταριών- ή να έχουν παραχθεί από μικροοργανισμούς οι οποίοι προϋπήρχαν στο τρόφιμο και λόγω, συνήθως, της κακής συντήρησής του, αναπτύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Τέλος, τροφική δηλητηρίαση μπορεί να προκληθεί και από την ίδια την τοξική δράση μικροοργανισμών ή ιικών σωματιδίων στον οργανισμό μας, τα οποία βρίσκονται σε τρόφιμα που καταναλώσαμε. Οι μικροοργανισμοί που ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος των τροφικών δηλητηριάσεων είναι ο σταφυλόκοκκος, η σαλμονέλα, το εντεροβακτήριο, το κλωστρίδιο και η λιστέρια.

Πως εκδηλώνονται οι τροφικές δηλητηριάσεις

Τα συμπτώματα στις τροφικές δηλητηριάσεις ποικίλουν και εξαρτώνται από το είδος του μικροοργανισμού ή της τοξικής ουσίας που προσβάλλει τον οργανισμό. Συνήθως εκδηλώνονται 2 με 6 ώρες μετά την κατανάλωση της «ύποπτης» τροφής ενώ πιο σπάνια μπορεί να εκδηλωθούν μόλις μισή ώρα μετά ή ακόμη μπορεί να μεσολαβήσουν και εβδομάδες μέχρι την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Στα συνήθη συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνονται οι τροφικές δηλητηριάσεις περιλαμβάνονται πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγίες, έντονη εφίδρωση, κοιλιακός πόνος, ναυτία, εμετοί, ανορεξία και διάρροιες. Η ένταση των συμπτωμάτων εξαρτάται τόσο από το είδος της τοξίνης ή του μικροοργανισμού όσο και από την ποσότητα που καταναλώσαμε. Τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα στις τροφικές δηλητηριάσεις διαρκούν ένα με δύο 24ωρα και ο οργανισμός αναρρώνει χωρίς να υπάρξει ανάγκη ιατρικής περίθαλψης. Ωστόσο, σε περιπτώσεις που εμφανίζεται σοβαρή διάρροια, επανειλημμένοι εμετοί, πολύ υψηλός πυρετός και επίμονος κοιλιακός πόνος σε συνδυασμό με αίμα στα κόπρανα απαιτείται άμεση ιατρική επέμβαση.

Επικίνδυνα τρόφιμα για τροφικές δηλητηριάσεις

Στα τρόφιμα που προκαλούν συχνότερα τροφικές δηλητηριάσεις συγκαταλέγονται τα μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά, το κρέας, το νερό, τα πουλερικά, τα αυγά, τα ωμά λαχανικά, τα θαλασσινά, τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα και το ξαναζεσταμένο φαγητό. Οι κυριότεροι παράγοντες που ευθύνονται για τις τροφικές δηλητηριάσεις το καλοκαίρι περιλαμβάνουν την κακή συντήρηση των τροφίμων, τις ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής, τις μολυσμένες πρώτες ύλες και το μη επαρκές μαγείρεμα, με αποτέλεσμα να μην σκοτώνονται πιθανοί ανεπιθύμητοι μικροοργανισμοί που υπάρχουν στο τρόφιμο. Η αυξημένη θερμοκρασία τους καλοκαιρινούς μήνες συνδράμει στην ταχεία ανάπτυξη των μικροοργανισμών, ενώ η κακή συντήρηση των τροφίμων -κυρίως η παραμονή του μαγειρεμένου φαγητού σε θερμοκρασία δωματίου, αντί να τοποθετηθεί όπως θα’ πρεπε στο ψυγείο- είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους, που προκαλεί τροφικές δηλητηριάσεις. Επίσης, τα ταξίδια που κάνουμε κατά τις καλοκαιρινές μας διακοπές συχνά καταλήγουν σε τροφικές δηλητηριάσεις, δεδομένου ότι είτε εμείς οι ίδιοι δεν τηρούμε τους κανόνες υγιεινής (συχνό πλύσιμο των χεριών) είτε οι συχνές μετακινήσεις δεν μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε την ποιότητα των υπηρεσιών που μας παρέχονται από τα σημεία πώλησης τροφίμων, ιδιαίτερα σε ξένα κράτη.

Προφύλαξη από τις τροφικές δηλητηριάσεις

Φυσικά, όπως ισχύει και σε όλες τις ασθένειες, έτσι και με τις τροφικές δηλητηριάσεις η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη. Η αποφυγή κατανάλωσης μολυσμένου νερού, μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων, μη καλά συντηρημένων και μαγειρεμένων τροφίμων, καθώς και η εφαρμογή των κανόνων υγιεινής κατά το χειρισμό των τροφίμων καθίστανται πρωταρχικής σημασίας προκειμένου να προφυλαχθούμε από τις τροφικές δηλητηριάσεις. Παράλληλα, φροντίζουμε κατά τη συντήρηση των τροφίμων να διατηρήσουμε το ωμό κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά στην ψύξη για μία έως δύο ημέρες (το πολύ 3 ημέρες). Εναλλακτικά, τα τοποθετούμε στην κατάψυξη. Επίσης, διαχωρίζουμε τις ωμές τροφές από τις μαγειρεμένες στην ψύξη και τηρούμε τις συνθήκες υγιεινής στο ψυγείο κάνοντας συχνό καθαρισμό προκειμένου να περιορίσουμε τον κίνδυνο για τροφικές δηλητηριάσεις.

Κατά την προετοιμασία του φαγητού πλένουμε καλά τα χέρια μας με ζεστό νερό και σαπούνι, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, ιδιαίτερα σε περίπτωση που καταπιανόμαστε με ωμό κρέας, πουλερικά, ψάρια και αυγά. Πλένουμε, επίσης, επιμελώς τα φρούτα και τα λαχανικά που πρόκειται να καταναλώσουμε και πετάμε τα αλλοιωμένα τους κομμάτια. Μαγειρεύουμε το κρέας, το κοτόπουλο και τα αυγά σε υψηλή θερμοκρασία και για αρκετό χρόνο ώστε να καταστραφούν τυχόν μικρόβια που μπορεί να προκαλέσουν τροφικές δηλητηριάσεις. Επιπλέον, τα μαγειρεμένα τρόφιμα πρέπει να τοποθετούνται κατευθείαν στο ψυγείο σε περίπτωση που δεν πρόκειται να καταναλωθούν άμεσα και να μην παραμένουν σκεπασμένα η ασκέπαστα πάνω στο πάγκο της κουζίνας, τον φούρνο ή το τραπέζι. Κάτι άλλο που πρέπει να έχουμε υπόψη είναι πως δεν πρέπει να αναμειγνύουμε σε καμία περίπτωση ωμό κρέας, πουλερικά και ψάρια μαζί με έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα (ή μαγειρεμένα τρόφιμα νωπά λαχανικά ή φρούτα τα οποία προορίζονται για άμεση κατανάλωση, καθώς έτσι ευνοούνται οι διασταυρούμενες μολύνσεις που αποτελούν σημαντικής αιτίας πρόκλησης τροφικών δηλητηριάσεων. Τέλος, οι επιφάνειες κοπής τροφίμων, τα μαχαίρια που χρησιμοποιούμε για την προετοιμασία του φαγητού και όλα τα σκεύη που έρχονται σε επαφή με το φαγητό πρέπει να πλένονται επιμελώς (με σαπούνι και ζεστό νερό) μετά από κάθε χρήση, ιδιαίτερα όταν έχουν χρησιμοποιηθεί για νωπό κρέας, ψάρια και πουλερικά που ανήκουν στα πιο επικίνδυνα τρόφιμα για τροφικές δηλητηριάσεις.

Τροφικές δηλητηριάσεις από έτοιμα τρόφιμα

Αν τρώμε τακτικά έτοιμα γεύματα επιλέγουμε το κατάστημα από το οποίο τα προμηθευόμαστε με κριτήριο αν τηρούνται σωστά οι κανόνες υγιεινής. Προτιμούμε καταστήματα που οι πωλητές φοράνε γάντια μιας χρήσεως ενώ δίδουν ιδιαίτερη προσοχή και όταν πιάνουν χρήματα, ώστε να μην αγγίζουν με το ίδιο χέρι τα τρόφιμα καθώς έτσι εντείνεται ο κίνδυνος για τροφικές δηλητηριάσεις. Επίσης, τα τρόφιμα πρέπει να είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να μην τα πιάνουν οι πελάτες αλλά και να μην εκτίθενται στη σκόνη και στα έντομα. Από την άλλη, στα συσκευασμένα τρόφιμα πρέπει να ελέγχουμε την ημερομηνία λήξης του προϊόντος προτού το καταναλώσουμε. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες καλό είναι να αποφεύγουμε να προμηθευόμαστε τρόφιμα τα οποία δεν συντηρούνται στο ψυγείο και περιέχουν ωμά αυγά (όπως η μαγιονέζα), καθώς και αλλαντικά, κρέας, ψάρι και πουλερικά, που ανήκουν στους κύριους «ένοχους» για τροφικές δηλητηριάσεις. Τέλος, στις διακοπές αποφεύγουμε να καταναλώσουμε ωμά ή μισοψημένα τρόφιμα, μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα καθώς και προϊόντα από πλανόδιους πωλητές, που μπορεί να είναι χαλασμένα και να προκαλέσουν τροφικές δηλητηριάσεις. Για μεγαλύτερη προστασία, πλένουμε συχνά τα χέρια μας, ξεφλουδίζουμε τα φρούτα εάν δεν γνωρίζουμε ότι είναι σωστά πλυμένα και καταναλώνουμε μόνο εμφιαλωμένα ποτά και νερά. Για τον ίδιο λόγο αποφεύγουμε να πιούμε οτιδήποτε σερβίρεται με παγάκια γιατί το αμφιβόλου προέλευσης νερό μπορεί να προκαλέσει τροφικές δηλητηριάσεις ειδικά όταν ταξιδεύουμε σε εξωτικούς προορισμούς και σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Ανάρρωση από τροφικές δηλητηριάσεις

Οι περισσότερες τροφικές δηλητηριάσεις δεν απαιτούν ειδική θεραπεία καθώς δεν παρουσιάζουν σοβαρές επιπλοκές. Ωστόσο κατά την διάρκεια της ανάρρωσης καθοριστικής σημασίας είναι η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού με υγρά που περιέχουν ηλεκτρολύτες και λίγη γλυκόζη. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα διάφορα αφεψήματα (χαμομήλι, τσάι) με λίγη ζάχαρη καθώς και οι χλιαρές σούπες, κατά προτίμηση ζωμοί χωρίς λαχανικά.

Τις πρώτες ημέρες μετά την εκδήλωση μιας τροφικής δηλητηρίασης πρέπει να ακολουθούμε πολύ προσεγμένη διατροφή, με μικρά συχνά γεύματα και τρόφιμα που δεν ερεθίζουν τον γαστρεντερικό βλεννογόνο, καθώς στην αντίθετη περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να επιδεινωθούν τα συμπτώματα. Για να μην παραταθούν τα συμπτώματα από τις τροφικές δηλητηριάσεις προτιμάμε τροφές εύπεπτες, που δεν περιέχουν φυτικές ίνες. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν ο λαπάς, η πατάτα, ο φιδές, η φρυγανιά με λίγο τυρί άπαχο, οι σούπες με ρύζι και ο πουρές πατάτας, αρκεί να είναι φτιαγμένος με γάλα με λίγα λιπαρά και χωρίς βούτυρο, γιατί τα λίπη είναι δύσπεπτα Επίσης, τις πρώτες ημέρες μετά από τροφικές δηλητηριάσεις, αλλά και μέχρι να αναρρώσουμε πλήρως αποφεύγουμε το γάλα, το γιαούρτι, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα ωμά λαχανικά και τα φρέσκα φρούτα.

Αφού περάσουν δύο 24ώρα από την τροφική δηλητηρίαση μπορούμε να φάμε ένα μπιφτέκι χωρίς καρικεύματα, ψητό ή βραστό κοτόπουλο (χωρίς πέτσα), ψάρι άπαχο και κρέας, χωρίς πολλά λαχανικά, μπαχαρικά και σάλτσες, ενώ επιτρέπονται και οι ζωμοί από το κρέας ή το ψάρι. Όταν νιώσουμε καλύτερα μπορούμε να προσθέσουμε στην διατροφή μας βραστά λαχανικά (κολοκύθια, καρότα, μπρόκολο), κομπόστες φρούτων ή κάποια επεξεργασμένα δημητριακά και σταδιακά να επανέλθουμε στην φυσιολογική μας διατροφή.

Τροφικές δηλητηριάσεις σε ευπαθείς ομάδες

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή αν οι τροφικές δηλητηριάσεις εκδηλωθούν από άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού. Οι κατηγορίες αυτές περιλαμβάνουν βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους, όσους βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή (ασθενείς με AIDS, καρκινοπαθείς σε χημειοθεραπεία, όσοι έχουν κάνει μεταμόσχευση οργάνου), ασθενείς σε θεραπεία με κορτικοστεροειδή (π.χ. αρθρίτιδα) και γυναίκες σε εγκυμοσύνη. Τα άτομα που ανήκουν στις προαναφερθείσες ευπαθείς ομάδες είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στις μολύνσεις και είναι πιθανό να παρουσιάσουν σημαντικές επιπλοκές αν πάθουν τροφική δηλητηρίαση. Στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται ιατρική επέμβαση από την πρώτη στιγμή που εκδηλώνονται οι τροφικές δηλητηριάσεις, με κύριο μέλημα την αναπλήρωση των χαμένων υγρών και των ηλεκτρολυτών από τις έντονες διάρροιες και τους εμετούς.

Σοφία Ελευθερίου:

κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος, ειδική γραμματέας του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων

Καλοκαιρινές κολπίτιδες

Οι καλοκαιρινές κολπίτιδες ανήκουν στα δυσάρεστα απρόοπτα των διακοπών, καθώς η ζέστη και η υγρασία που εντείνεται από την παραμονή των βρεγμένων μαγιό πάνω στο σώμα πυροδοτούν την εμφάνισή τους. Οι κολπίτιδες που παρουσιάζουν έξαρση το καλοκαίρι οφείλονται συνήθως σε διάφορα μικρόβια ή μύκητες και εκδηλώνονται με κάποια χαρακτηριστικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν ερεθισμό, κνησμό και αύξηση των εκκρίσεων στην περιοχή. Παράλληλα στις γυναίκες που υποφέρουν από κολπίτιδα παρατηρείται και δυσπαρεύνια, δηλαδή πόνος κατά την σεξουαλική επαφή.

Ταξινόμηση για τις καλοκαιρινές κολπίτιδες

Κυτταρολυτικές καλοκαιρινές κολπίτιδες

Από ιατρικής πλευράς, οι κολπίτιδες κατατάσσονται σε έξι κατηγορίες και γι αυτό καλό είναι να γίνεται πάντοτε καλλιέργεια, ώστε να διαπιστώνεται που οφείλεται το πρόβλημα. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι κυτταρολυτικές κολπίτιδες, για τις οποίες ευθύνεται ο γαλακτοβάκιλος, ένα μικρόβιο που ανήκει στην φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου. Γίνονται αντιληπτές από τον κνησμό και τις παχύρρευστες λευκές εκκρίσεις, που τις συνοδεύουν και καταπολεμούνται χωρίς φάρμακα, απλά με την υιοθέτηση σωστών κανόνων ατομικής υγιεινής.

Μη ειδικές βακτηριακές καλοκαιρινές κολπίτιδες

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι μη ειδικές βακτηριδιακές κολπίτιδες που οφείλονται στο μικρόβιο gardenella vaginalis (αιμόφιλος του κόλπου). Εκδηλώνονται με χαρακτηριστική μυρωδιά ψαριού και αντιμετωπίζονται με αντιβίοση, συνήθως με τετρακυκλίνη ή αμπικελλίνη.

Μυκητιασικές καλοκαιρινές κολπίτιδες

Σειρά έχουν οι μυκητιασικές κολπίτιδες, που παρουσιάζουν και την μεγαλύτερη έξαρση τους θερινούς μήνες. Η πιο συχνή μορφή οφείλεται στον μύκητα candida albicans-που ανήκει στην φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου-και προκαλεί ερεθισμό, σε συνδυασμό με υπερέκκριση υγρού, το οποίο έχει την χαρακτηριστική λευκή-καφετί απόχρωση του κομμένου γάλακτος. Η θεραπεία στις μυκητιασικές κολπίτιδες πραγματοποιείται με συνδυασμό αντιμυκητιασικής αγωγής και τοπικής κρέμας.

Τριχομοναδικές καλοκαιρινές κολπίτιδες

Στην τέταρτη κατηγορία απαντώνται οι τριχομοναδικές κολπίτιδες, που προκαλούνται από πρωτόζωα και είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενες. Δημιουργούν κνησμό, δύσοσμες κολπικές εκκρίσεις που έχουν χαρακτηριστική βλεννοπυώδη υφή, δυσπαρεύνια και δυσουρία, δηλαδή δυσκολία στην ούρηση, ενώ αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή που θα συστήσει ο γιατρός.

Μικτές καλοκαιρινές κολπίτιδες

Η πέμπτη κατηγορία περιλαμβάνει τις μικτές κολπίτιδες, που παρουσιάζονται σε μικρότερη συχνότητα και οφείλονται κυρίως σε χλαμύδια και μυκοπλάσματα. Η θεραπεία τους διαμορφώνεται αναλόγως του μικροβίου, που τις προκαλεί.

Ατροφικές καλοκαιρινές κολπίτιδες

Τέλος, υπάρχουν και οι ατροφικές κολπίτιδες οι οποίες διαφέρουν από τις προηγούμενες στο ότι εμφανίζονται συνήθως σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίες βρίσκονται κοντά στην εμμηνόπαυση. Οφείλονται στην πτώση των οιστρογόνων, που προκαλούν αλλαγή στο pH του κόλπου, με αποτέλεσμα να ευνοούνται μολύνσεις. Εκδηλώνονται με κολπική ξηρότητα, ενίοτε και αιμόρροια, που συνοδεύονται από δυσπαρεύνια και η θεραπεία του διαμορφώνεται αναλόγως του ένοχου μικροβίου.

Συμβουλές για να αποφύγετε τις καλοκαιρινές κολπίτιδες

• Φροντίστε να τηρείτε σχολαστικά τους κανόνες ατομικής υγιεινής, αλλά με τέτοιο τρόπο που να μην διαταράσσεται η φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου. Γι αυτό αποφύγετε τις εσωτερικές πλύσεις με αντισηπτικά, που είναι δυνατόν να ευνοήσουν την ανάπτυξη παθογόνων μικροβίων και να επιφέρουν έξαρση στις καλοκαιρινές κολπίτιδες.
• Περιορίστε το ταμπόν και τα σερβιετάκια κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, και φροντίστε όταν τα χρησιμοποιείτε να τα αλλάζετε τακτικά και να μην τα αφήνετε να βρίσκονται πολλές ώρες σε επαφή με την γεννητική περιοχή γιατί έτσι εντείνεται ο κίνδυνος για καλοκαιρινές κολπίτιδες.
• Στην παραλία, μετά το μπάνιο προτιμήστε να αλλάζετε τουλάχιστον το κάτω μέρος του μπικίνι, ώστε να μην παραμένει βρεγμένο πάνω στο σώμα σας, γιατί η υγρασία, που αναπτύσσεται είναι ο καλύτερος «φίλος» των μυκήτων και οι μύκητες με την σειρά τους προκαλούν τις μυκητιασικές καλοκαιρινές κολπίτιδες.
• Χρησιμοποιήστε πάντοτε πετσέτα ή ψάθα όταν ξαπλώνετε στην παραλία και μην κάθεστε ποτέ απευθείας πάνω στην ξαπλώστρα, την καρέκλα ή την άμμο γιατί μπορεί να «κολλήσετε» μικρόβια που προκαλούν καλοκαιρινές κολπίτιδες.
• Προτιμήστε τα βαμβακερά εσώρουχα, που αφήνουν το δέρμα να αναπνέει και μην φοράτε συνθετικά, τα οποία αντεδείκνυνται ακόμα περισσότερο το καλοκαίρι, καθώς ευνοούν την εφίδρωση και αυξάνουν την πιθανότητα να πάθετε καλοκαιρινές κολπίτιδες.
• Για να θωρακίσετε εκ των έσω την υγεία σας απέναντι στα μικρόβια που προκαλούν τις καλοκαιρινές κολπίτιδες, εμπλουτίστε το καθημερινό σας μενού με γιαούρτι και γάλα τα οποία αποτελούν καλές πηγές βιταμινών Β, που προστατεύουν την φυσιολογική χλωρίδα του οργανισμού.
• Αν πάθετε μια από τις καλοκαιρινές κολπίτιδες, πρέπει οπωσδήποτε να ενημερώσετε τον σύντροφό σας γιατί κινδυνεύει να «κολλήσει» και εκείνος τα μικρόβια και να σας τα ξανα-μεταδώσει, με αποτέλεσμα να υποτροπιάζει σε εσάς η νόσος.

Βασίλης Βεργέτης:

Μαιευτήρας-χειρουργός-γυναικολόγος

Κολύμβηση ή μπάνιο; Για ασφαλείς διακοπές στη θάλασσα

Το καλοκαίρι θα έχετε προσέξει την εικόνα της παραλίας, η οποία είναι σχεδόν ίδια παντού. Καμιά δεκαριά άτομα στη θάλασσα κάνουν μπάνιο, τρία – τέσσερα κολυμπάνε και οι υπόλοιποι -καμιά ογδονταριά- κάνουν ηλιοθεραπεία.

Κολύμβηση ή μπάνιο;

Η θάλασσα, όμως, δεν προσφέρεται μόνο για ηλιοθεραπεία και μπάνιο, αλλά και για κολύμπι. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ μπάνιου και κολύμβησης; Το βούτηγμα στη θάλασσα, ίσα ίσα για να δροσιστούμε είναι μπάνιο. Η κολύμβηση είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, η οποία γυμνάζει το σώμα μας χαρίζοντας μας ταυτόχρονα και πνευματική ευεξία.
Η κολύμβηση προσφέρει αντοχή, πλαστικότητα και ελαστικότητα, καθώς συμβάλλει στη διάπλαση του σώματος. Επίσης, προσφέρεται ως μέσο ψυχικής εκτόνωσης.

Πνιγμοί

Κάθε φορά όμως, πριν αφεθούμε στην αγκαλιά της θάλασσας, πρέπει να προσέχουμε, λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους Στη χώρα μας πνίγονται περίπου 300 άτομα το χρόνο, εξαιτίας -κυρίως- επιπόλαιων συμπεριφορών.

Κολύμβηση και μπάνιο με ασφάλεια

Αξίζει, λοιπόν, να υπενθυμίσουμε ποια είναι τα μέτρα που πρέπει παίρνουμε κάθε φορά όταν πηγαίνουμε για κολύμπι ή μπάνιο στη θάλασσα:

• Πρώτα απ’ όλα, εφοδιαζόμαστε με τον απαραίτητο εξοπλισμό (π.χ. ομπρέλα, καπέλο, αντηλιακό κ.λπ.) για την παραλία.
• Στην πρώτη είσοδό μας στη θάλασσα, καλό είναι να μπούμε με αργές κινήσεις, για να προσαρμοστεί το σώμα μας στη χαμηλότερη θερμοκρασία.
• Όταν κάνουμε βουτιές, πρέπει να έχουμε πάντα τα χέρια τεντωμένα μπροστά.
• Δεν κάνουμε μακροβούτια μέχρι εξαντλήσεως.
• Αποφεύγουμε τις επικίνδυνες επιδείξεις, ιδιαίτερα τις βουτιές από ψηλά ή σε άγνωστα νερά.
• Δεν κάνουμε επικίνδυνα παιχνίδια σε άλλους που κολυμπούν κοντά μας.
• Δεν παραμένουμε για πολύ σε κρύα νερά, ιδιαίτερα αν μελανιάσουν τα χείλη μας ή τρεμουλιάζουμε, οπότε βγαίνουμε έξω από το νερό.
• Ποτέ δεν κολυμπάμε κουρασμένοι, ιδρωμένοι, αδιάθετοι ή ύστερα από χρήση φαρμάκων ή αλκοόλ γιατί ο κίνδυνος είναι άμεσος.
• Δεν κολυμπάμε αν δεν έχουν περάσει τρεις ώρες από το φαγητό.
• Δεν κολυμπάμε όταν έχει καταιγίδα ή μεγάλα κύματα.
• Αν πάθετε κράμπα, μην πανικοβληθείτε. Τεντώστε το σημείο που προσβλήθηκε και βγείτε έξω ψύχραιμα, αλλά γρήγορα.
• Προσοχή στις πισίνες, μπορεί να είναι ρηχές και να γλιστρούν επικίνδυνα.
• Σημαντικό στοιχείο για όσους πάσχουν από καρδιακές, αναπνευστικές, νευρολογικές ή μυοσκελετικές παθήσεις, να έχουν την έγκριση του ειδικού γιατρού και την καθοδήγηση του φυσικοθεραπευτή για τη συχνότητα, τη διάρκεια και τον τρόπο κολύμβησης.

Αν τηρήσετε όλα αυτά είναι βέβαιο ότι θα απολαύσετε τις διακοπές σας χωρίς οδυνηρά απρόοπτα.

Γεώργιος Γουδέβενος

Φυσικοθεραπευτής,
Dr. Manual Medicine, Σχ. Στοκχόλμης Σουηδίας,
University of Medicine Florida & San Diego California USA,
επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημιακής Ορθοπεδικής κλινικής Πανεπιστημίου Κρήτης

Οκτώ κανόνες για ασφαλείς βουτιές στη θάλασσα

Το καλοκαίρι στην παραλία ακούμε συχνά τους μεγάλους να φωνάζουν στα παιδιά να μην μπουν στη θάλασσα μετά από ένα γεύμα. Προτροπή που δεν τηρούν, ωστόσο, εκείνοι πάντα. Γι’ αυτό και οι ενήλικοι είναι συχνότερα θύματα από τα παιδιά, καθώς οι ίδιοι αγνοούν τις παραινέσεις τους και βουτούν φαγωμένοι. Για να εξασφαλίσετε πραγματικά ανέμελες, ασφαλείς και απολαυστικές διακοπές στη θάλασσα, θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας μερικά απλά και εύκολα «μη» και «πρέπει». Ενημερωθείτε , και μετά τότε βουτήξτε άφοβα.

Ζούμε σε μια χώρα που περιβάλλεται από χιλιάδες χιλιόμετρα δαντελένιων ακτών τις οποίες απολαμβάνουμε καθ’ όλη τη διάρκεια του μεγάλου ελληνικού καλοκαιριού. Δυστυχώς, όμως, εντασσόμαστε μεταξύ των χωρών με τις υψηλότερες συχνότητες πνιγμών.

Οι απολαύσεις της θάλασσας είναι πολλές και το κολύμπι είναι μία από τις μεγαλύτερες. Παρ’ όλα αυτά, όμως, για να απολαύσετε τις χαρές της θάλασσας θα πρέπει να τηρείτε απαρεγκλίτως ορισμένους κανόνες, οι οποίοι θα καταστήσουν ασφαλή την κολύμβηση και πραγματική απόλαυση τη θάλασσα.

Ιδού μερικά από αυτά που δεν πρέπει να ξεχνάμε

• Μην κολυμπάτε ποτέ με γεμάτο στομάχι. Είναι ένας πασίγνωστος κανόνας, που δυστυχώς, πολύ συχνά παραβαίνουμε, εκθέτοντας τον εαυτό μας σε σοβαρούς κινδύνους.Το γεμάτο στομάχι καθιστά το κολύμπι προβληματικό κι επικίνδυνο.
• Μην κολυμπάτε όταν αισθάνεστε αδιαθεσία. Το κολύμπι θα πρέπει να είναι μια ευχάριστη και απολαυστική άσκηση. Δεν θα πρέπει να γίνεται με εξαναγκασμό ή από υποχρέωση, ούτε όταν δεν νιώθουμε πολύ καλά. Το κολύμπι απαιτεί εγρήγορση και καλή σωματική και ψυχική κατάσταση, για να είναι ωφέλιμο. Όσοι, για οποιονδήποτε λόγο, δεν αισθάνονται καλά, θα πρέπει να το αποφεύγουν. Πολλά δυστυχήματα στη θάλασσα έχουν αιτία το γεγονός ότι κάποιος βούτηξε ή μπήκε στη θάλασσα έχοντας κάποιο πρόβλημα (ζάλη, πονοκέφαλο, τάση για λιποθυμία ή για εμετό, πυρετό, δύσπνοια, κοιλιακά ενοχλήματα, πόνους στο στήθος κ.λπ.).
• Κολυμπάτε πολύ προσεκτικά όταν βρίσκεστε σε άγνωστες θάλασσες. Πολλά ατυχήματα προκαλούνται από βουτιές σε άγνωστα μέρη ή από κολύμπι σε περιοχές με απότομα βαθιά νερά, ρεύματα κ.λπ.
• Αποφεύγετε να κολυμπάτε σε απόμακρες παραλίες που δεν γνωρίζετε και ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχουν στο χώρο και άλλα άτομα, τα οποία μπορούν να προσφέρουν κάποια βοήθεια σε ώρα ανάγκης. Η υπερβολική εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας και ιδιαίτερα στις κολυμβητικές μας ικανότητες συχνά μας οδηγεί σε επικίνδυνες υπερβολές.
• Μην αφήνετε ποτέ τα παιδιά να κολυμπούν χωρίς εποπτεία. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο όταν τα παιδιά είναι μικρά και οι παραλίες άγνωστες. Τα παιδιά που δεν γνωρίζουν κολύμπι, είναι ευνόητο είναι ότι χρειάζονται ακόμη μεγαλύτερη επιτήρηση. Κανείς δεν θα πρέπει να αναλαμβάνει την εποπτεία περισσότερων των δύο παιδιών.
• Αποφεύγετε το νυχτερινό κολύμπι. Η κολύμβηση τη νύχτα, ακόμη και υπό το φως της πανσέληνου εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους, αφού η ορατότητα είναι περιορισμένη και η επικοινωνία περιορίζεται μόνο στην ομιλία και τις φωνές.
• Μην κολυμπάτε μετά από κατάχρηση αλκοόλ. Το οινόπνευμα, εκτός του ότι μειώνει σημαντικά τις αντιδράσεις μας, συχνά μας κάνει να υποεκτιμάμε τους κινδύνους. Παράλληλα, οι εμετοί που συχνά προκαλούνται όταν το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση μέθης ή ημιμέθης, επιδεινώνονται με την πίεση που ασκεί το νερό στην κοιλιά και στο στομάχι μας, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος πνιγμού να πολλαπλασιάζεται σε αυτές τις περιπτώσεις.
• Τα άτομα που πάσχουν από σοβαρές παθήσεις θα πρέπει πάντα στην αρχή του καλοκαιριού να επισκέπτονται το γιατρό τους και να ζητούν την άδειά του για κολύμπι. Αν οι παραπάνω απλοί κανόνες τηρούνται από τον καθένα μας τότε θα πάψουμε να θρηνούμε κάθε χρόνο τόσα θύματα από πνιγμούς (κι ας είμαστε λαός θαλασσινός οι Έλληνες)

Συγγραφέας: Αναστάσιος Σπαντιδέας

Παθολόγος, M.D., FCCP, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Προσοχή στις πισίνες!

Περίπου 5.200 άτομα καταλήγουν κάθε χρόνο στο νοσοκομείο λόγω ατυχημάτων που σχετίζονται με κακό χειρισμό των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για απολύμανση στις πισίνες. Σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ, οι τραυματισμοί αυτοί μπορούν να προληφθούν – στη διάρκεια του 2007 σχεδόν οι μισοί σημειώθηκαν σε ιδιωτική πισίνα.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, ατύχημα μπορεί να συμβεί από εισπνοή αναθυμιάσεων κατά το άνοιγμα των δοχείων που περιέχουν τις χημικές ουσίες ή κατά την προσπάθεια προ-διάλυσης των ουσιών πριν τη χρήση τους στην πισίνα και γενικότερα από απρόσεκτο χειρισμό τους. Πιθανός είναι επίσης ο τραυματισμός των ματιών από πιτσίλισμα των χημικών ουσιών.

«Οι χημικές ουσίες καθιστούν ασφαλέστερο το νερό στο οποίο κολυμπάμε στις πισίνες και μας προστατεύουν από μικρόβια. Ωστόσο, οι ίδιες αυτές ουσίες μπορούν επίσης να προκαλέσουν τραυματισμούς αν δεν τις χειριστούμε με προσοχή» δήλωσε η Michele Hlavsa, κύρια συγγραφέας της μελέτης και επιδημιολόγος στο CDC.

Πηγή:

CDC (αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων)

Το Φαρμακείο των Διακοπών

Εάν είστε από εκείνους που θέλουν να προβλέπουν κάθε δυσάρεστη κατάσταση και να την αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά ανά πάσα στιγμή, τότε καθώς φεύγετε για τις διακοπές σας θα πρέπει να ετοιμάσετε κι ένα πρόχειρο φαρμακείο διακοπών δια παν ενδεχόμενο.

Φαρμακείο διακοπών: τι να βάλετε

Το φαρμακείο των διακοπών θα πρέπει να περιέχει:

• Για την περίπτωση ενός τραύματος θα χρειαστούν βαμβάκι, γάζες αποστειρωμένες, λευκοπλάστη, οξυζενέ, ιώδιο. Κάθε τραύμα θα πρέπει αρχικά να καθαρίζεται με οξυζενέ και στη συνέχεια να τοποθετείται κόκκινο ιώδιο γύρω στην πληγή. Αν δεν υπάρχουν αυτά, η πληγή θα πρέπει να καθαρίζεται με άφθονο νερό και σαπούνι. Αν υπάρχουν αποστειρωμένες γάζες, καλό είναι η πληγή να καλύπτεται με αυτές και να στερεώνονται με λευκοπλάστη.
• Για τους ξαφνικούς πονοκέφαλους, αλλά και τους πόνους κάθε μορφής , θα χρειαστούν παυσίπονα. Η ασπιρίνη και το ντεπόν θεωρούνται αποτελεσματικά και ασφαλή για τις περισσότερες περιπτώσεις. Παράλληλα, τα φάρμακα αυτά διαθέτουν και αντιπυρετικές ιδιότητες, με αποτέλεσμα να βοηθούν και για την αντιμετώπιση τυχόν εμφάνισης πυρετού. Οι κίνδυνοι από την αλόγιστη χρήση των παυσίπονων είναι γνωστή για αυτό και πρέπει να αποφεύγεται η κατάχρησή τους, ειδικά από άτομα που έχουν ευαίσθητο στομάχι.
• Για την αντιμετώπιση των τσιμπημάτων χρειάζεται να έχουμε :κρέμα ή κορτιζονούχο αλοιφή. Τα διάφορα τσιμπήματα από έντομα δημιουργούν τοπικά έντονη κοκκινίλα, πόνο και φαγούρα, που είναι αποτέλεσμα της φλεγμονής. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να διαρκέσουν από λίγες ώρες μέχρι αρκετές ημέρες, προκαλώντας κακοδιαθεσία. Η επάλειψη της περιοχής με μια κορτιζονούχο αλοιφή ανακουφίζει άμεσα και καταστέλλει τη φλεγμονή.
• Για τις αλλεργικές αντιδράσεις που εκδηλώνονται συνήθως με εξανθήματα, φαγούρα και οιδήματα , εκτός από κορτιζονούχο αλοιφή, μπορεί να απαιτηθεί και κάποιο αντισταμινικό. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν οι αλλεργικές αντιδράσεις είναι πιο γενικευμένες και δεν αφορούν μια μικρή μόνο περιοχή του σώματος. Άτομα που γνωρίζουν ότι έχουν αλλεργική ευαισθησία ή αναφυλακτικές αντιδράσεις, θα πρέπει να έχουν μαζί τους πάντα τα απαραίτητα αντισταμινικά.
• Χάπια για την αντιμετώπιση εμετών και διαρροιών. Οι γαστρεντερίτιδες είναι πολύ πιο συχνές το καλοκαίρι. Αλλοιωμένες τροφές, νερό από πιθανά μολυσμένες δεξαμενές συμβάλλουν σημαντικά στην εκδήλωση αυτών των λοιμώξεων. Οι εμετοί και οι διάρροιες είναι αμυντικοί μηχανισμοί του οργανισμού, που αποσκοπούν στην απομάκρυνση των τοξινών που προκάλεσαν το πρόβλημα. Για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων καλό είναι να υπάρχουν στο φαρμακείο διακοπών χάπια ενεργού άνθρακα , που έχουν την ιδιότητα να απορροφούν τις τοξίνες του εντέρου και να εξουδετερώνουν τα συμπτώματα. Υπάρχουν και υπόθετα για τον εμετό και ειδικά χάπια για τη διάρροια.

Αναστάσιος Σπαντιδέας

ειδικός παθολόγος
διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών