Το παχύ έντερο και ο πρωκτός αποτελούν τα τελευταία τμήματα του πεπτικού σωλήνα. Το παχύ έντερο, που μοιάζει με ένα μακρύ σωλήνα μήκους 1,5 μέτρων, διαιρείται στο κόλον που έχει σχήμα Π και το ορθό, το οποίο αποτελεί την αποθήκη των κοπράνων, πριν αυτά αποβληθούν από τον οργανισμό μέσα από τον πρωκτό. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι συχνός. Ο 1 στους 10 καρκίνους που προσβάλλει το ανθρώπινο είδος εντοπίζεται στο παχύ έντερο. Κάθε χρόνο αναφέρονται πλέον του 1.000.000 νέων περιστατικών καρκίνων του παχέος εντέρου.
Οι θάνατοι που οφείλονται στον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι περίπου 500.000. Την υψηλότερη συχνότητα προσβολής, την οποία ονομάζουμε και επίπτωση, την παρατηρούμε στις χώρες του λεγόμενου Δυτικού κόσμου, όπως στις Η.Π.Α., στην Αυστραλία και στις Βορειοευρωπαϊκές χώρες. Ο ένας στους 20 ενήλικες θα αναπτύξουν καρκίνο του παχέος εντέρου κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Καρκίνο του παχέος εντέρου: Ελπιδοφόρες εξελίξεις και ο ρόλος της χειρουργικής
Ελπιδοφόρα μηνύματα έρχονται από παγκόσμιες επιδημιολογικές μελέτες που υποστηρίζουν ότι τόσο η επίπτωση όσο και η θνητότητα, δηλαδή η πιθανότητα θανάτου από αυτόν τον καρκίνο έχει αρχίζει να ελαττώνεται αισθητά μετά το 2000. Σε αυτό έχει συμβάλλει τόσο η πρόληψη με τη χρήση της κολονοσκόπησης, όσο και οι καλύτερες θεραπείες που εφαρμόζονται στους καρκινοπαθείς.
Το βασικότερο ρόλο κατέχει η πλέον εξειδικευμένη και αρτιότερη χειρουργική θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου, μιας και η χειρουργική επέμβαση είναι σχεδόν πάντα απαραίτητη. Παρακάτω αναφέρονται κάποιες από τις σημαντικότερες εξελίξεις που έχουν οδηγήσει στην επιμήκυνση της επιβίωσης των ασθενών και στην καλύτερη ποίοτητα ζωής τους.
Η αντιμετώπιση του καρκίνου από εξειδικευμένους χειρουργούς: Τα νέα δεδομένα υποστηρίζουν ότι η εξειδίκευση στη Χειρουργική του Παχέος Εντέρου και του Πρωκτού είναι ιδιαίτερα σημαντική περισσότερο από ποτέ. Είναι ήδη από πολλά χρόνια μία αναγνωρισμένη και απαραίτητη εξειδίκευση της Γενικής Χειρουργικής τόσο σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, όσο και στην Αμερική. Στην Ευρώπη αναφέρεται ως Coloproctology και στις Η.Π.Α. ως Colorectal Surgery.
Οι χειρουργοί παχέος εντέρου και πρωκτού διενεργούν μία ποικιλία, αρκετές φορές, περίπλοκων επεμβάσεων παχέος εντέρου, έχουν ολοκληρώσει ένα πλήρως δομημένο πρόγραμμα εξειδίκευσης και προηγμένης χειρουργικής εκπαίδευσης και έχουν πιστοποιηθεί ως ειδικοί χειρουργοί, έχοντας λάβει τίτλο εξειδίκευσης μετά την επιτυχή συμμετοχή τους σε σχετικές Ευρωπαϊκές ή Αμερικανικές εξετάσεις εξειδίκευσης.
Εδραιωμένη αντίληψη αποτελεί το ότι, όταν ο καρκίνος του παχέος εντέρου αντιμετωπίζεται από το Χειρουργό Παχέος Εντέρου αντί του γενικού χειρουργού, η επιβίωση των ασθενών είναι καλύτερη, η πιθανότητα να ολοκληρωθούν οι χειρουργικές επεμβάσεις λαπαροσκοπικά ή με άλλο ελάχιστα επεμβατικό τρόπο είναι μεγαλύτερη και οι μετεγχειρητικές επιπλοκές, όπως οι διαφυγές από τις αναστομώσεις του εντέρου και οι υποτροπές, δηλαδή η επανεμφάνιση του καρκίνου είναι λιγότερες. Επίσης, ειδικά για τον καρκίνο του ορθού η πιθανότητα να καταλήξει ο ασθενής με μόνιμη «παρά φύσιν» έδρα είναι πολύ μικρότερη, αφού ο Χειρουργός Παχέος Εντέρου είναι ειδικά εκπαιδευμένος στη διάσωση του σφιγκτηριακού μηχανισμού του πρωκτού.
Η εισαγωγή της λαπαροσκοπικής χειρουργικής: Η λαπαροσκοπική μέθοδος είναι η πιο συνηθισμένη και πιο παλιά εφαρμοζόμενη ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική. Διενεργείται μέσα από μικρές τομές στην κοιλιά του ασθενούς, ελαχιστοποιώντας το χειρουργικό τραύμα.
Έχει σοβαρά πλεονεκτήματά, όπως ο ελαττωμένος πόνος, η ταχύτερη ανάρρωση του ασθενούς, το καλύτερο κοσμητικό αποτέλεσμα και η αποφυγή συμφύσεων και ειλεών. Ειδικά για τον καρκίνο του παχέος εντέρου υποστηρίζεται ότι έχει λιγότερες επιπλοκές και πετυχαίνει, εφόσον διενεργηθεί σωστά, καλύτερο ογκολογικό καθαρισμό, γιατί ο χειρουργός «αναγκάζεται» να κάνει «προσεκτικότερη» χειρουργική σε σχέση με την «ανοικτή». Εκτός από τον ιδιωτικό τομέα, στην Ελλάδα, το προνόμιο των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων στο παχύ έντερο το έχουν πια και πολλοί ασθενείς που αντιμετωπίζονται σε Πανεπιστημιακές και κλινικές του ΕΣΥ, εφόσον διατίθεται ο απαραίτητος εξοπλισμός και υπάρχει έμπειρη χειρουργική ομάδα.
Η διατήρηση του σφιγκτήρα και η αποφυγή της μόνιμης «παρά φύσιν» έδρας: Ο σύγχρονος εξειδικευμένος χειρουργός εκτιμά περισσότερο και αποσκοπεί στη διατήρηση του βέλτιστου δυνατού επιπέδου ποιότητας ζωής μετά την επέμβαση για τον καρκίνο του ορθού, δηλαδή των τελευταίων 15 εκατοστών του παχέος εντέρου< διενεργώντας «σφιγκτηροσωστικές» επεμβάσεις.
Τέτοιου τύπου χειρουργικές επεμβάσεις στοχεύουν στην αποκατάσταση της εντερικής συνέχειας και στη διατήρηση του σφιγκτηριακού μηχανισμού, χωρίς ωστόσο να διακυβεύεται η ογκολογική επάρκεια του χειρουργείου. Οι χειρουργοί παχέος εντέρου προτιμούν τις δυσκολότερες τεχνικά, αλλά με ικανοποιητικότερο για τους ασθενείς αποτέλεσμα, «πολύ χαμηλές» εκτομές ή ακόμη και τις τοπικές εκτομές. Ο ασθενής με καρκίνο του ορθού, ενώ, κάποτε ήταν «καταδικασμένος» σε ανικανότητα και κολοστομία, σήμερα, πέρα από την επιβίωση που του προσφέρεται με την καλύτερη χειρουργική, έχουν και τη δυνατότητα αποφυγής της μόνιμης «παρά φύσιν» έδρας και της διατήρησης της φυσιολογικής οδού για τη λειτουργία της αφόδευσης.
Ειδικές τεχνικές για τον καρκίνο του ορθού: Η πλέον εξελιγμένη και σύγχρονη διαπρωκτική τεχνική είναι η TAMIS (ελάχιστα επεμβατική διαπρωκτική χειρουργική), που είναι ειδική λαπαρο-ενδοσκοπική μέθοδος που δεν απαιτεί επέμβαση από την κοιλιά. Έτσι διατηρείται το φυσιολογικό ορθό και οι σφιγκτήρες που είναι απαραίτητοι για την αφόδευση. Αυτές οι τοπικές διαπρωκτικές τεχνικές πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά μόνο σε πρώιμους καρκίνους του ορθού και μετά από πλήρη ενημέρωση του ασθενή και αποδοχή από μέρους του ότι μία τέτοια επέμβαση μπορεί να μην είναι η ριζική.
Η σταθερή και πλέον αποδεκτή, δυνητικά θεραπευτική, χειρουργική τεχνική για την αντιμετώπιση του καρκίνου του ορθού είναι η ολική μεσοορθική εκτομή, στην οποία αφαιρείται με «ευλάβεια» και όλο το λίπος με τους λεμφαδένες που περιβάλει το ορθό, η οποία γίνεται σήμερα κυρίως λαπαροσκοπικά.
Η πλέον σύγχρονη εξέλιξη της ιδιαίτερα απαιτητικής αυτής τεχνικής είναι η διαπρωκτική ολική μεσοορθική εκτομή, γνωστή ως ta-TME, στην οποία, χρησιμοποιώντας ειδικές πλατφόρμες όπως στην ΤΑΜΙS, προσφέρεται η δυνατότητα εκτέλεσης λαπαρο-ενδοσκοπικής, δια του πρωκτού, ανάστροφης, «από τα κάτω-προς τα πάνω», ριζικής αφαίρεσης του ορθού, με ακόμη καλύτερα ογκολογικά αποτελέσματα και δυνατότητα «σφιγκτηροδιάσωσης» και αποφυγής της δυσάρεστης και αναπηρικής μόνιμης στομίας.
*Ο Γεώργιος Θεοδωρόπουλος, MD, PhD, FACS, FASCRS είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχει ειδικευθεί πλήρως στη Γενική Χειρουργική και εξειδικευθεί στη Χειρουργική Παχέος Εντέρου στις ΗΠΑ. Eφαρμόζει λαπαροσκοπικές τεχνικές στην αντιμετώπιση καρκίνου παχέος εντέρου, στη νόσο Crohn και στην ελκώδη κολίτιδα, διενεργεί επεμβάσεις αποφυγής μόνιμης «παρά φύσιν» έδρας και αντιμετωπίζει δυσίατα προβλήματα του πρωκτού.
Ιστοσελίδα: www.theodoropoulos-surgery.gr
E-mail: [email protected]