Μετά τις γιορτές οι περισσότεροι καταλήγουν με 1 έως και 2 κιλά επιπλέον, τα οποία εάν δεν καταφέρουν να χάσουν σταδιακά ενδέχεται να οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση του σωματικού βάρους. Προκειμένου λοιπόν να απαλλαγεί κανείς από τα περίφημα «κιλά των γιορτών» όσο πιο γρήγορα γίνεται, επιλέγει ακραίες λύσεις που δίνουν άμεσα αποτελέσματα. Την τελευταία πενταετία μάλιστα οι δίαιτες νηστείας (fasting diets), γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς.
Τι ακριβώς είναι οι δίαιτες νηστείας; Διαφέρουν κατά πολύ από τη γνωστή νηστεία της Ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας, καθώς βασίζονται στην πολύ χαμηλή, ή ακόμα και μηδενική, πρόσληψη θερμίδων μέσα στην ημέρα. Η πιο γνωστή παραλλαγή τους είναι η δίαιτα 5:2, σύμφωνα με την οποία ο ενδιαφερόμενος τρώει για 5 ημέρες ό,τι θέλει και για 2 δεν τρώει τίποτα ή καταναλώνει γεύματα με θερμιδική αξία μικρότερη των 500-600 θερμίδων. Στη δίαιτα του πολεμιστή επιτρέπεται μόνο 1 γεύμα την ημέρα, ενώ στην εναλλάξ δίαιτα την ελεύθερη μέρα ακολουθεί μία μέρα αποχής από το φαγητό και ου το καθεξής. Το κλειδί φυσικά βρίσκεται στην αποφυγή της υπερκατανάλωσης κατά τις ελεύθερες ημέρες.
Ποιά είναι η πηγή ενέργειας για τον οργανισμό κατά τη νηστεία; Η φάση της νηστείας ξεκινά μόλις 8 ώρες μετά το τελευταίο γεύμα, όταν πλέον όλα τα θρεπτικά συστατικά έχουν απορροφηθεί. Στη συνέχεια το σώμα αρχίζει και εξαντλεί τις αποθήκες ενέργειας που έχει ξεκινώντας από τη γλυκόζη που βρίσκεται στο συκώτι και στους μύες, και φτάνοντας τελικά μέχρι το λίπος. Σύμφωνα με τους υπέρμαχους της θεωρίας, στόχος της νηστείας είναι το σώμα να στερηθεί τις θερμίδες του γεύματος, με σκοπό να εξαντλήσει την αποθηκευμένη ενέργεια. Σταδιακά ο οργανισμός προσαρμόζεται στη μικρότερη κατανάλωση θερμίδων, ενώ εάν δοθεί έμφαση σε υγιεινά γεύματα κατά τις ελεύθερες ημέρες περιορίζονται και οι λιγούρες για λιπαρές τροφές και ζάχαρη.
Τα θετικά της υπόθεσης; Τα τελευταία χρόνια πολλές μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί με σκοπό να προσδιοριστούν τα οφέλη της νηστείας στην υγεία του ανθρώπου. Πέραν της ταχύτατης απώλειας βάρους, ο καλύτερος έλεγχος του ζαχάρου, της πίεσης και της χοληστερόλης του αίματος φαίνεται πως είναι μερικές μόνο από τις μετρήσιμες επιδράσεις μίας τέτοιας διατροφής. Συγκεκριμένα η ομάδα των Varady et al., σε αρχικές έρευνες έχουν δείξει πως οι δίαιτες νηστείας οδηγούν σε σημαντική απώλεια λίπους, διατήρηση του μυϊκού συστήματος, ενώ τις ελεύθερες ημέρες δεν παρατηρείτε υπερκατανάλωση θερμίδων. Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις η συντονισμένη αποχή από το φαγητό ενδέχεται να επανεκκινεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Περισσότερες όμως μελέτες είναι απαραίτητες για να μπορέσουμε να συστήσουμε με ασφάλεια τις δίαιτες νηστείας ως αποτελεσματικές.
Για ποιούς λόγους οι δίαιτες νηστείας ίσως να μην είναι και η καλύτερη ιδέα; Οι δίαιτες νηστείας όμως ενδέχεται να κρύβουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, ιδιαιτέρως εάν υιοθετούνται σε ακραίες μορφές και χωρίς την καθοδήγηση κάποιου ιατρού ή διαιτολόγου. Οι παρενέργειες μπορεί να ξεκινήσουν ως πολύ χαμηλά επίπεδα ενέργειας, ναυτία, πονοκεφάλους, απότομες αλλαγές στη διάθεση και να καταλήξουν σε υπογλυκαιμικά επεισόδια, διακοπή της έμμηνου ρύσης στις γυναίκες, τροφικές δυσανεξίες, διατροφικές διαταραχές και εμμονές με συγκεκριμένα φαγητά.
Μπορούν όλοι να δοκιμάσουν μία δίαιτα νηστείας; Οι δίαιτες νηστείας δεν είναι κατάλληλες για όλους. Ειδικότερα εάν είστε έγκυος, πάσχετε από χρόνια νοσήματα ή έχετε παρελθόν διατροφικών διαταραχών (ανορεξία, βουλιμία) θα ήταν καλό να αποφύγετε τέτοιες πρακτικές. Επίσης εάν είστε τύπος που αγαπά τα σνακς ίσως οι δίαιτες νηστείες να μην ταιριάζουν στις διατροφικές σας συνήθειες.
Ποιό είναι το τελικό συμπέρασμα; Οι δίαιτες νηστείας μετά τις γιορτές μπορούν να αποτελέσουν μία παροδική λύση όταν η εφαρμογή τους παρακολουθείται από κάποιον ιατρό ή διαιτολόγο. Τα μέχρι σήμερα επιστημονικά δεδομένα δεν είναι αρκετά για να υποστηρίξουν την αποτελεσματικότητά τους, ιδιαιτέρως εάν λάβουμε υπόψιν τους κινδύνους για την υγεία. Αποφύγετε τις γρήγορες και εύκολες λύσεις και προτιμείστε να ακολουθήσετε τις συμβουλές ενός διαιτολόγου που θα σας διδάξει τις αρχές της ισορροπημένης διατροφής.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
http://www.todaysdietitian.com/newarchives/120914p40.shtml
http://www.medicalnewstoday.com/articles/295914.php
http://www.nhs.uk/Livewell/Healthyramadan/Pages/fastingandhealth.aspx
