Λεκτίνες: Το νέο trend που παίρνει τη θέση της γλουτένης;

05-09-2017

Οι λεκτίνες ανήκουν σε μία ομάδα πρωτεϊνών που βρίσκεται τόσο σε τροφές φυτικής, όσο και ζωικής προέλευσης. Βασική τους ιδιότητα είναι αυτή της δέσμευσης συγκεκριμένων υδατανθράκων. Παρότι είναι γνωστές εδώ και δεκαετίες στην επιστημονική κοινότητα, τον τελευταίο χρόνο ο όρος «λεκτίνες» έχει γίνει γνωστός και στο ευρύ καταναλωτικό κοινό. Υπεύθυνος γι αυτό είναι ο Αμερικανός καρδιοχειρούργος Dr Steven Gundry με το βιβλίο του «Το Παράδοξο των Φυτών» (The Plant Paradox). Γιατί όμως τόσος ντόρος για τις λεκτίνες;

Γιατί ενοχοποιούνται οι λεκτίνες;

Μεταξύ άλλων δράσεων, οι πρωτεϊνικές αυτές ουσίες «γαντζώνονται» σε μόρια υδατανθράκων τα οποία βρίσκονται στην επιφάνεια των κυττάρων του σώματος. Σαν αποτέλεσμα ενεργοποιείται μία αλυσίδα αντιδράσεων στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ανάμεσα στις παθήσεις που έχουν συσχετισθεί με τις λεκτίνες είναι η κοιλιοκάκη, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ακόμα και ο διαβήτης.

Ποιές τροφές περιέχουν λεκτίνες;

Η πλειονότητα των λεκτινών εντοπίζεται σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Σε αυτά ανήκουν τα φασόλια, οι ντομάτες, το ρύζι, τα σιτηρά ολικής άλεσης. Η συγκέντρωση λεκτινών στα τρόφιμα, μπορεί να αποδειχθεί τοξική για τον ανθρώπινο οργανισμό όταν καταναλωθούν ωμά. Επιπλέον, επειδή τα ίδια τα φυτά χρησιμοποιούν τις λεκτίνες για την προστασία από εξωγενείς παράγοντες, εκείνες τείνουν να συγκεντρώνονται στο φλοιό ή στη φλούδα τους. Η υπέρμαχοι του κινήματος κατά των λεκτινών συνιστούν την κατανάλωση των τροφίμων αφού μαγειρευθούν, χωρίς το φλοιό τους, ακόμη και τον αποκλεισμό τους από το καθημερινό διαιτολόγιο.

Τι συμβουλεύουν οι ειδικοί;

Σε μία προσπάθεια να καθησυχάσουν το καταναλωτικό κοινό, οι επιστήμονες της διατροφής επισημαίνουν πως τα πράγματα δεν έχουν αποδειχθεί τόσο τραγικά, όσο περιγράφονται στο βιβλίο του Dr. Steven Gundry. Για την ακρίβεια οι κλινικές μελέτες σε ανθρώπους που έχουν δημοσιευθεί, βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο για να μπορεί να εξαχθεί μία σαφής οδηγία. Μέχρι τότε οι διατροφολόγοι συνιστούν να μαγειρεύετε καλά τα όσπρια και τα σιτηρά πριν τα καταναλώσετε. Επιπλέον, σε περιπτώσεις παθήσεων όπως οι τροφικές αλλεργίες ή νόσοι του εντέρου με ανοσολογικά αίτια, στα οποία άλλες διατροφικές προσεγγίσεις δεν έχουν αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, προτείνεται ο σταδιακός αποκλεισμός των λεκτινών υπό την παρακολούθηση κάποιου ειδικού. Την ίδια στιγμή δίνεται η διαβεβαίωση πως εάν δεν παρουσιάζεται κάποιο σύμπτωμα ή πάθηση, δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας.

Καθώς το έντερο και κατ’ επέκταση η διατροφή, φαίνεται να παίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, δεν αποκλείεται πως τα επόμενα χρόνια οι λεκτίνες θα προσελκύσουν περισσότερο το ενδιαφέρον μας. Μέχρι σήμερα, τα πρωτεϊνικά αυτά μόρια βρίσκουν ιδιαίτερη ερευνητική εφαρμογή στην ανάπτυξη φαρμάκων και στη διάγνωση ορισμένων παθήσεων. 

Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN

Διαιτολόγος, Διατροφολόγος

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

ivipapai@gmail.com
 Βιβλιογραφία:

Luana Cassandra Breitenbach Barroso Coelho, Priscila Marcelino dos Santos Silva, Vera Lúcia de Menezes Lima, Emmanuel Viana Pontual, Patrícia Maria Guedes Paiva, Thiago Henrique Napoleão, Maria Tereza dos Santos Correia Lectins, Interconnecting Proteins with Biotechnological/Pharmacological and Therapeutic Applications. Evid Based Complement Alternat Med. 2017; 2017: 1594074.

David L J Freed. Do dietary lectins cause disease? The evidence is suggestive—and raises interesting possibilities for treatment. BMJ VOLUME 318 17 APRIL 1999.