Μπορεί να αποτελούσε πάθηση των γυναικών στην εμμηνόπαυση, στις μέρες μας όμως υπολογίζετε πως αγγίζει το 20% με 40% των κατοίκων ανεπτυγμένων χωρών. Σίγουρα θα έχετε κάποιον στο περιβάλλον σας ο οποίος κατά την τελευταία επίσκεψή του στο γιατρό ενημερώθηκε πως έχει αρχίσει και συγκεντρώνει περιττό λίπος γύρω από το συκώτι του. Τι είναι όμως το λίπος γύρω από το συκώτι; Πώς προκαλείται; Θεραπεύεται;
Το συκώτι (ήπαρ): Υπάρχει ένα όργανο στο σώμα μας που κάνει όλη τη βρώμικη δουλειά! Το όργανο αυτό είναι το συκώτι, το οποίο σαν ηλεκτρικό σκουπάκι «ρουφάει» και πετάει όλες τις άχρηστες ουσίες που συγκεντρώνονται στο σώμα (τοξίνες, φάρμακα κλπ). Την ίδια ακριβώς στιγμή που αποτοξινώνει το συκώτι επιτελεί περισσότερες από 100 διαφορετικές λειτουργίες. Από τις σημαντικότερες εξ’ αυτών είναι η διαχείριση των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και του λίπους του σώματος.
Το λίπος στο συκώτι: Κάθε άνθρωπος διαθέτει ένα ποσοστό λίπους στο συκώτι το οποίο θεωρείται απολύτως φυσιολογικό (λιγότερο από το 5-10% του βάρους του συκωτιού). Όταν όμως το λίπος αυτό αρχίζει και συσσωρεύεται, τότε αρχίζει και «διεισδύει» στα υγιή κύτταρα του ήπατος με αποτέλεσμα να επηρεάζει τη φυσιολογική τους λειτουργία. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται επιστημονικά «λιπώδης διήθηση» του ήπατος ή πιο απλά συγκέντρωση λίπους στο συκώτι. Σταδιακά σε ορισμένα άτομα η πάθηση αυτή μπορεί να δημιουργήσει φλεγμονή στο ήπαρ και να οδηγήσει ακόμα και σε κύρωση. Τα νέα όμως είναι αισιόδοξα καθώς εάν διαγνωσθεί έγκαιρα μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Από τι προκαλείται; Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να γίνει διαχωρισμός μεταξύ της λιπώδους διήθησης λόγω της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ και της πάθησης η οποίας δεν σχετίζεται με την συνήθεια αυτή. Το λίπος στο συκώτι το οποίο δεν οφείλεται στο αλκοόλ είναι απόρροια του σύγχρονου τρόπου ζωής και διατροφής. Η κατανάλωση περισσότερης ζάχαρης και λιπαρών, έτοιμων γευμάτων, μεγάλων μερίδων και λιγότερων λαχανικών αποτελούν τις διατροφικές συνήθειες που έχουν οδηγήσει στην αύξηση των ατόμων με λιπώδη διήθηση στο συκώτι.Μήπως παρατηρήσατε πως το πρότυπο διατροφής που μόλις περιγράψαμε είναι υπαίτιο και για επιδημίες όπως η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο, ο διαβήτης και τα καρδιαγγειακά; Φαίνεται πως η ρίζα όλων των καταστάσεων αυτών είναι κοινή.
Ποιός παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσει λιπώδη διήθηση του ήπατος που δεν σχετίζεται με την κατανάλωση αλκοόλ;
- Όσοι έχουν επιπλέον κιλά.
- Όσοι καταναλώνουν πολλές θερμίδες και μεγάλα γεύματα.
- Όσοι έχουν διαβήτη τύπου 2.
- Όσοι έχουν υψηλή χοληστερίνη ή τριγλυκερίδια.
- Όσοι έχουν μεταβολικό σύνδρομο.
- Όσοι χάνουν απότομα πολύ βάρος.
Μπορεί η διατροφή να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της πάθησης; Η αλλαγή του τρόπου ζωής αποτελεί το νούμερο ένα στόχο στην αντιμετώπιση της λιπώδους διήθησης, αλλά προφανώς παίζει ρόλο και στην πρόληψη αυτής.
- Ακολουθείστε ένα ισορροπημένο πρότυπο διατροφής. Αυτό δεν περιλαμβάνει απλά τον περιορισμό των λιπαρών, αλλά την ταυτόχρονη μείωση στην κατανάλωση έτοιμων γευμάτων, την αύξηση των φρούτων, των λαχανικών, των οσπρίων, των θαλασσινών και των προϊόντων ολικής άλεσης. Κάθε φαγητό όμως πρέπει να καταναλώνεται στη σωστή ποσότητα διότι οι επιπλέον θερμίδες είναι εξαιρετικά πιθανό να αποθηκευτούν σαν λίπος και στο συκώτι σας.
- Χάστε βάρος έαν χρειάζεται. Ίσως η πιο σημαντική συμβουλή που επιβάλλεται να ακολουθήσει κάποιος είναι αυτή. Ακόμα και απώλεια 10% του αρχικού βάρους (δηλαδή 10 κιλών εάν είστε 100 κιλά) θεωρείται πως έχει πολλαπλά οφέλη για τον οργανισμό. Η απώλεια κιλών δεν πρέπει να είναι απότομη, αλλά να αντιστοιχεί στο 10% του αρχικού βάρους μέσα σε διάστημα 6 μηνών. Το αδυνάτισμα express (περισσότερο του 1.5 κιλού την εβδομάδα), φαίνεται πως μπορεί να επιδεινώσει την διείσδυση του λίπους στα κύτταρα του συκωτιού.
- Βάλτε τη γυμναστική στη ζωή σας. Κλινικές μελέτες έδειξαν πως η συσσώρευση λίπους γύρω από το συκώτι αναστρέφεται αποτελεσματικότερα εάν η διατροφή συνδυαστεί και με φυσική δραστηριότητα. Διακόσια (200) λεπτά γυμναστικής την εβδομάδα φάνηκε να είναι το μαγικό νούμερο!
- Αντιμετωπίστε παράλληλες καταστάσεις: O αποτελεσματικός έλεγχος του ζαχάρου, της χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και της πίεσης αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για ένα ήπαρ χωρίς λίπος. Θυμηθείτε πως όλα αυτά τα «φαινόμενα» είναι ένας φαύλος κύκλος.
- Μην στρεσάρετε το συκώτι σας: Αποφύγετε καταστάσεις που μπορεί να πιέσουν επιπλέον το ήπαρ όπως το αλκοόλ, το κάπνισμα και η χωρίς λόγο χρήση μη συτνταγογραφούμενων φαρμάκων.
Εάν ανήκετε σε μία από τις προαναφερθείσες ομάδες κινδύνου και αισθάνεστε ανεξήγητη κόπωση, πόνο επάνω δεξιά στην κοιλιακή χώρα ή παρατηρήσετε απότομη απώλεια βάρους, τότε χρειάζεται να μιλήσετε σε κάποιον ειδικό γιατρό. Να θυμάστε πως το λίπος γύρω από το συκώτι, προλαμβάνεται και αντιμετωπίζεται αρκεί να έχετε τη θέληση να αλλάξετε τον τρόπο ζωής σας!
Ήβη Παπαϊωάννου
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Mayo Clinic. Diseases and Conditions .Nonalcoholic fatty liver disease. Last accessed 8/2/2015.
2. Today’s Dietitian. By Christen C. Cooper, MS, RD Nonalcoholic Fatty Liver Disease — Strategies for Prevention and Treatment of an Emerging Condition. December 2009 Issue. Vol. 11 No. 12 P. 28
http://www.todaysdietitian.com/newarchives/121409p28.shtml
3. Nimer Assy. Nutritional recommendations for patients with non-alcoholic fatty liver diseases. World J Gastroenterol. 2011 Aug 7; 17(29): 3375–3376.
