Η ζήλια είναι μια φυσιολογική αντίδραση που εμφανίζεται από την παιδική μας ηλικία, τόσο στο ανδρικό όσο και στο γυναικείο φύλο. Παρόλα αυτά, είναι πολλές φορές που η ζήλια ξεπερνάει τα όρια και γίνεται παθολογική. Ποια είναι όμως εκείνα τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν την υγιή από την παθολογική ζήλια;
Στην παθολογική ζήλια τα συμπτώματα δεν καταλαγιάζουν και συνεχίζουν να υφίστανται ακόμα και αν οι παράγοντες που την προκάλεσαν παραμεριστούν. Η ζήλια αυτή πυροδοτείται πολύ εύκολα, είτε από εξωτερικά ερεθίσματα είτε από καθαρά ψυχολογικούς παράγοντες του ίδιου του ατόμου, όπως ανασφάλεια, θλίψη, θυμό, και αίσθημα κατωτερότητας.
Η παθολογική ζήλια συνδέεται με το αίσθημα της αποκλειστικής ιδιοκτησίας, μιας ιδιοκτησίας απαραίτητη για τη διατήρηση της σχέσης. Πολλές φορές συνεπάγεται με την εμμονή ότι ο/η σύντροφος μας απιστεί. Το αίσθημα αβεβαιότητας και φοβίας διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, κάνοντας το άτομο να αμφισβητεί διαρκώς το σύντροφο του, παρερμηνεύοντας οποιαδήποτε συμπεριφορά. Το ζηλότυπο άτομο κατηγορεί το σύντροφο του ότι φλερτάρει συνεχώς, ενώ νιώθει απειλή όταν ο τελευταίος εστιάζει την προσοχή του σε κάποιο άλλο πρόσωπο. Καταφεύγει σε εξονυχιστικές ερωτήσεις, ως άλλος Ηρακλής Πουαρό, και προσπαθεί να συλλέξει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα τον οδηγήσουν, στην απιστία του συντρόφου και τελικά στη δικαίωση του ανεκπλήρωτου συναισθήματος του. Συνήθως, όμως, τα τεκμήρια δεν είναι υπαρκτά, παρά μόνο στη φαντασία του, και αυτό που μένει είναι η εμμονή της προδοσίας, η παρερμηνεία και το αδιέξοδο.
Οι ζηλιάρηδες άνδρες, αν και δύσκολα παραδέχονται ότι ζηλεύουν, τείνουν να εκδηλώνουν τη ζήλια μέσω λεκτικών και σωματικών εκφράσεων, με αποτέλεσμα να γίνονται συχνά βίαιοι και επιθετικοί. Ακόμα και σε ακραίες περιπτώσεις, όπως του σαιξπηρικού ζευγαριού, Οθέλλου και Δεισδαιμόνας, η παθολογική ζήλια μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Από την άλλη, οι γυναίκες έχουν την τάση να νιώθουν ενοχές που ζηλεύουν το σύντροφο τους, χωρίς όμως αυτό να εμποδίζει την εκδήλωση υστερικών αντιδράσεων. Βιολογικά, ο αμυγδαλοειδής πυρήνας του εγκεφάλου, το μέρος όπου γίνεται η διαχείριση των συναισθημάτων, θέτει το σώμα σε ετοιμότητα, και εκκρίνει μία ορμόνη, τη νορεπινεφρίνη, που προκαλεί φόβο και θυμό. Η ορμόνη αυτή συχνά βιώνεται λανθασμένα ως ζήλια, δεν ελέγχεται με αποτέλεσμα την ανεξέλικτη έκφραση των συναισθημάτων και των συμπεριφορικών αντιδράσεων με άκρως ζημιογόνες επιδράσεις, τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για τη σχέση.
Αναμφισβήτητα, η ζήλια, στην παθολογική της εκδοχή, δημιουργεί προβλήματα στα ζευγάρια, κουράζει και γίνεται συχνά αιτία χωρισμού. Αν νιώθετε ότι η ζήλια σας ξεπερνά τα όρια του επιτρεπτού και σας δημιουργεί ανασφάλεια και αίσθημα μειονεξίας, δεν έχετε παρά να μιλήσετε για αυτό και να το αντιμετωπίσετε με τη βοήθεια ενός ειδικού. Μην περιμένετε από το σύντροφο σας να σας παρέχει συνεχώς ασφάλεια και σταθερότητα! Κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό! Μιλήστε για την ανασφάλεια που νιώθετε και μην αφήσετε τις αρνητικές σας σκέψεις να καταστρέψουν τον έρωτα! Τελικά εσείς πόσο ζηλεύετε;
Γράφει η Αρετή Τσινού, MSc, MA
Κλινικός Ψυχολόγος
