Πριν ξεκινήσουμε την παρακάτω κουβέντα, ας καταστήσουμε κάτι σαφές: τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος ξεπερνούν κατά πολύ οποιαδήποτε επίδραση μπορεί να έχει το τσιγάρο στο μεταβολισμό. Παρ’ όλ’ αυτά εξερευνώντας τη σχέση μεταξύ «καπνού» και βάρους κανείς μπορεί να διαπιστώσει πως πράγματι υπάρχει αλληλεπίδραση, μία πραγματικότητα που αποθαρρύνει ένα μεγάλο ποσοστό των καπνιστών από τη διακοπή του καπνίσματος.
Όλα ξεκίνησαν με την παρατήρηση πως η διακοπή του καπνίσματος οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους. Τέσσερις στους πέντε πρώην καπνιστές θα πάρουν κατά μέσο όρο 2 με 5 κιλά, αμέσως μόλις πάρουν τη μεγάλη απόφαση να πουν αντίο στο τσιγάρο!
3 τρόποι με τους οποίους το κάπνισμα επηρεάζει το μεταβολισμό:
- Η νικοτίνη πιθανολογείται πως αυξάνει την έκκριση της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης, 2 «ταχυδρόμων» (ορμονών) του νευρικού συστήματος που μεταφέρουν το μήνυμα του κορεσμού. Έτσι μόλις κανείς κόψει το κάπνισμα τα επίπεδα αυτών των ορμονών πέφτουν, το αίσθημα της πείνας αυξάνεται, όπως άλλωστε και η κατανάλωση λιγότερο υγιεινών τροφών.
- Κάποιες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει πως κατά την περίοδο διακοπής του καπνίσματος ο μεταβολικός ρυθμός μειώνεται σημαντικά. Με απλά λόγια ένας πρώην καπνιστής καίει 4% έως 16% λιγότερες θερμίδες σε σχέση με εκείνες που έκαιγε όταν κάπνιζε. Παρ’ όλ’ αυτά ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο η διακοπή του τσιγάρου οδηγεί στην αύξηση των κιλών δεν είναι η μείωση του μεταβολισμού, αλλά η αύξηση στην κατανάλωση των θερμίδων. Περίπου 250- 300 θερμίδες παραπάνω την ημέρα λέγεται πως καταναλώνουν εκείνοι που άφησαν πίσω τους το τσιγάρο!
- Εκτός από τη ντοπαμίνη και τη σεροτονίνη, η νικοτίνη φαίνεται πως ασκεί άμεση επιρροή και στη δράση άλλων ορμονών στο σώμα. Για παράδειγμα αυξάνονται τα επίπεδα κορτιζόλης, η οποία οδηγεί σε αυξημένη εναπόθεση λίπους στην κοιλιακή χώρα. Την ίδια στιγμή το κάπνισμα ίσως «κλείνει» τις πόρτες των κυττάρων στην ορμόνη ινσουλίνη, οδηγώντας σε καταστάσεις παρόμοιες με εκείνες ασθενών με ζαχαρώδη διαβήτη. Και οι 2 αλλαγές που μόλις περιγράφηκαν αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης νοσημάτων της καρδιάς και των αγγείων.
Ισχύει πως όσο πιο πολύ καπνίζω τόσο περισσότερες θερμίδες καίω; Μην ξεγελιέστε καθώς το συμπέρασμα αυτό θεωρείται αυθαίρετο. Μάλιστα όσοι καπνίζουν «λίγα» τσιγάρα την ημέρα έχουν χαμηλότερο βάρος από όσους καπνίζουν «πολλά». Οι τελευταίοι είναι συνήθως υπέρβαροι, ανήκουν σε κατώτερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα και ακολουθούν έναν λιγότερο υγιεινό τρόπο ζωής.
Τρόποι για να αποφύγετε να πάρετε βάρος μετά τη διακοπή του καπνίσματος:
- Αυξήστε το μεταβολικό σας ρυθμό με τη γυμναστική.
- Βρείτε γρήγορα και έξυπνα σνακς χαμηλά σε θερμίδες.
- Επισκεφτείτε ένα διαιτολόγο που θα σας βοηθήσει να ισορροπήσετε τις διατροφικές σας συνήθειες.
- Δοκιμάστε μεθόδους αυτοσυγκέντρωσης και εναλλακτικές θεραπείες όπως ο βελονισμός.
Τέλος, ενώ διαφαίνεται να υπάρχει σχέση ανάμεσα στο κάπνισμα και το βάρος, ο σαφής μηχανισμός δράσης δεν έχει προσδιοριστεί και αρκετά επιστημονικά δεδομένα παραμένουν αντικρουόμενα. Μέχρι λοιπόν οι επιστήμονες να λύσουν το μυστήριο των επιπλέον κιλών μετά το οριστικό «αντίο» στο τσιγάρο, πάρτε την κατάσταση στα χέρια σας! Κόψτε το κάπνισμα και βρείτε εναλλακτικούς τρόπους να διατηρήσετε το βάρος σας.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Chatkin R, Chatkin JM. [Smoking and changes in body weight: can physiopathology and genetics explain this association?]. J Bras Pneumol. 2007 Nov-Dec;33(6):712-9.
2. Chiolero A, Faeh D, Paccaud F, Cornuz J. Consequences of smoking for body weight, body fat distribution, and insulin resistance. Am J Clin Nutr. 2008 Apr;87(4):801-9.
