Στις 11 Μαρτίου 2020, ο ΠΟΥ κήρυξε την COVID-19 παγκόσμια πανδημία. Τρία και πλέον χρόνια μετά (στις 5 Μαΐου 2023) κήρυξε το τέλος της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης για την πανδημία Covid-19.
«Με ελπίδα, κηρύσσω το τέλος της παγκόσμιας κατάστασης εκτάκτου ανάγκης για την Covid-19» δήλωσε ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγέσους.
Σήμερα τέσσερα χρόνια μετά και το healthview.gr απευθύνεται σε επιστήμονες που είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο με τον ένα ή άλλο τρόπο τα προηγούμενα χρόνια, για να ακούσει τις απόψεις τους στα ερωτήματα.
Ο Καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Νίκος Τζανάκης, ήταν ένας εκ των πρωταγωνιστών επιστημόνων στη διάρκεια της πανδημίας.
Ο κ. Τζανάκης συνέβαλλε αποφασιστικά κατά τη διάρκεια των δύσκολων αυτών τεσσάρων χρόνων με τις εύστοχες επιστημονικές προβλέψεις του για την πορεία της πανδημίας μέσω της εκπόνησης επιδημιολογικών μαθηματικών μοντέλων, αλλά και ενημερωτικά προς το ελληνικό κοινό, μέσω της παράθεσης επιστημονικών δεδομένων και εκλαϊκευμένων συμβουλών.
Τι άφησε ως εμπειρία η συγκεκριμένη πανδημία;
Λέγοντας το αρχαίο ρητό “ουδέν κακό αμιγές καλού” και το ανάποδο, μπορούμε να πούμε ότι η πανδημία αφήνει την κοινωνία και την παγκόσμια ανθρωπότητα με 3-4 βασικές υπογραμμίσεις.
Πρώτον η τεχνολογία και η ανάπτυξη των εμβολίων mRNA έδωσε μια καινούρια ώθηση σε θέματα τεχνικών φαρμακολογικών μεθοδολογιών που μπορεί να αποβούν χρήσιμες σε βαρύτερες και σοβαρότερες αρρώστιες, όπως είναι π.χ. ο καρκίνος.
Το δεύτερο, είναι ότι άφησε παρακαταθήκη προετοιμάζοντάς μας για τρομακτικού μεγέθους πανδημικές κρίσεις για τις οποίες θα πρέπει να είμαστε πάντα σε επιφυλακή.
Το τρίτο είναι ότι άφησε στην ανθρωπότητα την επίγευση ότι δεν μπορούν να συνεχιστούν οι ανισότητες στην πρόσβαση των θεμάτων που αφορούν στην υγεία. Δεν μπορούν δηλαδή οι προηγμένες και πλούσιες χώρες να αντιμετωπίζουν την πανδημική κρίση χωρίς να δώσουν και να προσπαθήσουν να βοηθήσουν τις λιγότερο ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες. Διότι η πανδημία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αλλιώς. Επομένως, χρειάζεται μια οικουμενική αντιμετώπιση των πραγμάτων και εδώ η ευθύνη των προηγμένων χωρών είναι τεράστια.
Και τέταρτον, η επόμενη πανδημία δεν θα καθυστερήσει περισσότερο από 5 με 10 χρόνια. Επομένως, η ανθρωπότητα πρέπει να βγει τους μηχανισμούς εκείνους της έγκαιρης ανάγνωσης μιας πανδημίας και της ταχύτατης αντιμετώπισής της.
Τι θα αλλάζατε στις αποφάσεις που λήφθηκαν, αν είχατε τη δυνατότητα;
Θα έπρεπε να υπάρχει ένας μηχανισμός μιας οικουμενικής συνεργασίας και συμμετοχής των προηγμένων τεχνολογικά και επιστημονικά χωρών, περισσότερο στα πράγματα. Νομίζω ότι κινηθήκαμε αποσπασματικά οι χώρες και κυρίως δεν μπήκε έγκαιρα στο “παιχνίδι” η μεγαλύτερη και αποτελεσματικότερη χώρα, που ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες (ΗΠΑ), εξαιτίας βέβαια και του πολιτικού καθεστώτος και του προέδρου της. Κι αυτό είχε ένα ακριβό αντίτιμο, ακριβώς επειδή δεν κινητοποιήθηκε η Αμερική γρήγορα και στον βαθμό που έπρεπε να κινητοποιηθεί.
Κι ένα δεύτερο που θα άλλαζα, θα ήταν το να βρεθεί στο επίκεντρο της αντιμετώπισης η πρόσβαση στην πρόληψη της πανδημίας αναφορικά με το εμβόλιο. Δηλαδή καλύτερος σχεδιασμός. Η πρόσβαση δηλαδή στο εμβόλιο θα έπρεπε να προχωρήσει περισσότερο οικουμενικά και με ιεράρχηση στο ποιοι θα κάνουν τα εμβόλια, σε επίπεδο διασποράς της εμβολιαστικής κάλυψης σε όλο τον κόσμο.
Πόσο έχουμε «τελειώσει» με το θέμα πανδημία;
Με την πανδημία του κορονοϊού, υπό την έννοια ότι μπορεί να μας βάλει σε μια νέα αφετηρία, νομίζω ότι έχουμε τελειώσει. Θα είναι εξαιρετικά απίθανο να βρεθεί ένα στέλεχος που να μας βάλει σε μια νέα αφετηρία.
Υπό την έννοια λοιπόν του πόσο κοινωνικά, οικονομικά, αλλά και υγειονομικά μας προβλημάτισε ο κορονοϊός, η πανδημία έχει λήξει. Θα υπάρχουν μικρά επιδημικά κύματα ετησίως, ή ίσως με ένα άλλο προφίλ απ’ ότι της γρίπης τα επόμενα χρόνια. Δηλαδή θα μας “ενοχλεί” τα επόμενα χρόνια ο κορονοϊός, αυτό είναι σίγουρο, αλλά δεν θα μας βάλει στην αφετηρία που ήμασταν το 2019 αρχές του 2020 πιστεύω.
Αν θυμάστε μια ανθρώπινη ιστορία που θα θέλατε να μοιραστείτε…
Θα σας πω δύο ιστορίες. Η μία ιστορία είχε να κάνει με τον φίλο μου και ασθενή μου αείμνηστο Γιάννη, δεν θα πούμε το όνομα, ο οποίος αρρώστησε Τετάρτη, ενώ την Πέμπτη θα έκανε το πρώτο του εμβόλιο. Όταν πήγα και τον εξέτασα, περίπου με αποχαιρέτισε και μου είπε “Γιατρέ δεν πρόλαβα…” Και όντως χάθηκε αυτός ο άνθρωπος, γιατί δεν πρόλαβε. Αυτή ήταν μια συγκλονιστική ιστορία για μένα.
Η δεύτερη ήταν η ιστορία ενός ιερωμένου, ο οποίος ήταν Αρχιμανδρίτης και ηγούμενος σε μια Μονή στο Λασίθι, τον οποίο επανειλημμένα είχα νουθετήσει να κάνει το εμβόλιο. Παρασυρόμενος, όμως, από ένα γενικότερο αντιεμβολιαστικό κλίμα που υπήρχε στους κόλπους της συγκεκριμένης Μητρόπολης δεν έκανε το εμβόλιο. Και δυστυχώς χάθηκε σε ηλικία 54 χρονών.
Και ήταν ένας ιερωμένος που είχα γνωρίσει από μικρό παιδί, ήταν αφιερωμένος άνθρωπος στην εκκλησία με την ευρύτερη έννοια και όχι μόνο θρησκευτικά, αλλά και κοινωνικά. Και στεναχωρήθηκα, λυπήθηκα πολύ αλλά και θύμωσα πάρα πολύ με τον χαμό αυτού του ανθρώπου.
