Έχουμε μπροστά μας να διαχειριστούμε μία κρίση στην ασφάλιση υγείας, με κύριο χαρακτηριστικό τα μεγάλα ελλείμματα και την παντελή αδυναμία τήρησης προϋπολογισμού.
Η πρόσφατη μεταρρύθμιση, που προβλέπει την ίδρυση του ΕΟΠΥΥ και μέσω αυτού την ενοποίηση της ασφάλισης υγείας, παρέχει μία ευκαιρία για τη «διάσωση της παρτίδας»: α) Θα μπορούσε να ενσαρκώσει τον οργανισμό που θα εξασφαλίσει την τήρηση προϋπολογισμού, β) να δρομολογήσει την αντιμετώπιση των ασφαλιστικών και κοινωνικών ανισοτήτων στην υγεία και γ) να επιτρέψει την άμεση εισαγωγή σύγχρονων μεθόδων αποτελεσματικότερης διαχείρισης των ασφαλιστικών πόρων. Ολα αυτά βεβαίως δεν συνιστούν αυτόματες κατακτήσεις με την ψήφιση του νόμου, αλλά στόχους, η επίτευξη των οποίων συνδέεται με την αντιμετώπιση του κεντρικού προβλήματος: Την ανάγκη τήρησης προϋπολογισμού και την πάση θυσία αποφυγή ελλειμμάτων.
Το κρίσιμο, όμως, σημείο για την προστασία του κοινωνικού κράτους είναι ότι όλα αυτά πρέπει να γίνουν χωρίς να απειληθεί η συνέχιση της περίθαλψης των ασφαλισμένων. Δηλαδή χωρίς περικοπές παροχών ή υπηρεσιών. Ακόμη και αν αυτό μοιάζει ανέφικτο, είναι απλώς το αυτονόητο. Αν φαίνεται ανέφικτο, είναι γιατί ποτέ δεν μάθαμε να λειτουργούμε με προϋπολογισμό.
Ακούμε εντούτοις ότι ο ΕΟΠΥΥ θα πληρώνει τους γιατρούς κατά πράξη και μας πιάνει τρόμος. Τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο; Ότι η τήρηση του προϋπολογισμού θα επαφιόταν στην ελευθερία των γιατρών να διενεργούν όσες πράξεις θέλουν! Δηλαδή θα είχαμε έναν προϋπολογισμό χωρίς καμία εγγύηση για την τήρησή του και χωρίς καμία οροφή στις δαπάνες που θα επιτρέπει! Δηλαδή αυτό ακριβώς που πρέπει να αποφύγουμε! Μα, επιτέλους, δεν μπορεί να γίνει κατανοητό ότι αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημά μας;
Οι συνέπειες μιας τέτοιας επιλογής θα μπορούσαν να αποδειχθούν περισσότερο από επικίνδυνες. Το μείζον διακύβευμα είναι η ίδια η επιβίωση της ασφάλισης υγείας. Το τι θα συμβεί στην περίπτωση ενός νέου μεγάλου ελλείμματος στη χρήση του 2011 το ξέρουμε ήδη και είναι υποκρισία να το αποκρύπτουμε: Η μόνη «λύση» που θα είναι αποδεκτή από την «τρόικα» θα είναι οι περικοπές παροχών ή υπηρεσιών. Αμφιβάλει κανείς; ‘Η μήπως βλέπει κανείς κάποια άλλη λύση;
Είναι σαφές ότι το σύστημα έχει απόλυτη ανάγκη να οικοδομηθεί με τρόπο που θα εγγυάται την τήρηση του προϋπολογισμού. Και αυτό δεν γίνεται με την κατά πράξη πληρωμή. Όλοι οι «πρωτοετείς των οικονομικών της υγείας» μαθαίνουν ότι αποτελεί τον κύριο μηχανισμό εισαγωγής «προκλητής ζήτησης» και ανεξέλεγκτης αύξησης των δαπανών. Οι διαβεβαιώσεις ότι θα οικοδομήσουμε τους κατάλληλους μηχανισμούς ελέγχου των ιατρικών πράξεων (εκτός του ότι έχουν μηδενική αξιοπιστία στους έχοντες εμπειρία τέτοιων ελέγχων) δεν είναι προς το παρόν τίποτε περισσότερο από καλές προθέσεις.
Από τεχνικής πλευράς, υπάρχουν αρκετές λύσεις που επιτρέπουν την αποφυγή της κατά πράξη πληρωμής σε όλα τα επίπεδα: Η μέθοδος της κατά κεφαλήν αποζημίωσης των οικογενειακών γιατρών μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες κατηγορίες γιατρών. Στα εργαστήρια και σε ορισμένους ειδικούς γιατρούς μπορούν να υιοθετηθούν μέθοδοι σφαιρικού προϋπολογισμού (συμβάσεις του τύπου «all inclusive») ή ελεγχόμενου κόστους -σταθερού κέρδους («cost-plus»). Στη νοσοκομειακή περίθαλψη, τα κλειστά ενοποιημένα νοσήλια κατά διαγνωστική κατηγορία (DRGs), που επεξεργάστηκε ήδη το υπουργείο Υγείας, προσφέρουν μία αποτελεσματική λύση.
Στη φαρμακευτική περίθαλψη (εκτός της αυτονόητης αναγκαιότητας της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης) απαιτούνται θεραπευτικά πρωτόκολλα, τα οποία μπορούν, επίσης, να εφαρμοσθούν σε άλλες θεραπευτικές τεχνικές και διαγνωστικές εξετάσεις. Ακόμη και αν διατηρηθεί το επικίνδυνο, στην παρούσα στιγμή, σύστημα πληρωμών κατά πράξη, πρέπει να αναζητηθούν τεχνικές εγγυήσεων για την τήρηση του προϋπολογισμού. Ακόμη και σ΄αυτό υπάρχουν λύσεις. Ας δούμε, λοιπόν, τι μας λείπει στο πολιτικό, θεσμικό και διοικητικό επίπεδο, για να προχωρήσουμε προς τα εκεί που τα πράγματα επιβάλλουν.
Πρέπει, τέλος, να γίνει συνειδητό ότι το χρονικό περιθώριο που έχουμε εξαντλείται μέσα στο 2011. Υπάρχει κανείς που πιστεύει ότι μπορούμε να συνεχίσουμε με τα σημερινά ελλείμματα και το 2012, χωρίς επιπτώσεις στην κοινωνική ασφάλιση;
Χρήστος Ζηλίδης, Διοικητής 3ης ΥΠΕ
