Εάν είναι η πρώτη φορά που ακούτε τη λέξη προεμμηνορυσιακό σύνδρομο (ΠΕΣ) τότε πιθανά δεν ανήκετε στο 30% περίπου των γυναικών που πριν από την έναρξη της περιόδου τους (προ της έμμηνου ρύσης) αντιμετωπίζουν ένα σύνολο φυσιολογικών, συναισθηματικών ή συμπεριφοριστικών αλλαγών. Τα αίτια του συνδρόμου δεν είναι ξεκάθαρα αλλά έχουν τις ρίζες τους στις αλλαγές, και όχι στα επίπεδα, των αναπαραγωγικών ορμονών των γυναικών τις τελευταίες ημέρες του κύκλου τους. Κατά τα άλλα τα άτομα αυτά δεν εμφανίζουν διαταραγμένα επίπεδα των ‘γυναικείων’ ορμονών. Επίσης τραυματικές εμπειρίες όπως η σεξουαλική κακοποίηση ή κάποιο ατύχημα φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ΠΕΣ, ενώ οι γενετικοί παράμετροι δεν μπαίνουν καθόλου στην εξίσωση.
Τα συμπτώματα είναι έντονα και για να διαγνωσθεί μία γυναίκα με ΠΕΣ θα πρέπει αυτά να παρεμποδίζουν τη συμμετοχή της σε καθημερινές δραστηριότητες όπως η εργασία της. Υπάρχουν σαφή κριτήρια τα οποία χρησιμοποιούνται για να βεβαιώσει ένας ειδικός υγείας πως ένας ασθενής βιώνει το συγκεκριμένο σύνδρομο. Σε γενικές όμως γραμμές θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τα συμπτώματα σε 2 μεγάλες κατηγορίες:
- Σωματικά: φούσκωμα, μυϊκοί πόνοι, πονοκέφαλος, κόπωση, αύξηση βάρους, ευαισθησία στο στήθος και κοιλιακός πόνος.
- Στμπεριφοριστικά: Θυμός, οξυθυμία, αλλαγές στη σεξουαλική διάθεση, απώλεια & απότομες αλλαγές στη διάθεση, ένταση & αϋπνίες
Σήμερα υπάρχουν διάφορες μορφές θεραπείας οι οποίες χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του ΠΕΣ. Σε αυτές περιλαμβάνονται η χορήγηση φαρμάκων (αντιφλεγμονώδη, αντικαταθλιπτικά, αντισυλληπτικά), η ψυχολογική υποστήριξη, ο διαλογισμός και ο βελονισμός.
Κομμάτι των εναλλακτικών θεραπειών θα μπορούσε να θεωρηθεί και η διατροφή, η οποία με μικρές τροποποιήσεις ενδέχεται να βοηθήσει σημαντικά στη διαχείριση των συμπτωμάτων του συνδρόμου. Οι γυναίκες με ΠΕΣ παρουσιάζουν αυξημένη κατανάλωση αλλά και καύση θερμίδων, ενώ είναι πιο επιρρεπείς στις λιγούρες κυρίως για γλυκά και λιπαρά γεύματα.
Τι πρέπει να αποφεύγει να καταναλώνει μία γυναίκα με ΠΕΣ;
Οι έρευνες έχουν δείξει πως τα συμπτώματα υποχωρούν περιορίζοντας την υπερβολική κατανάλωση:
- Αλατιού
- Αλκοόλ
- Καφεΐνης
- Λιπαρών (κορεσμένων & trans)
Που πρέπει να δίνει έμφαση μία γυναίκα με ΠΕΣ;
- Όπως έχουμε ήδη αναφέρει τα άτομα με ΠΕΣ επιθυμούν να καταναλώνουν απλούς υδατάνθρακες, όπως είναι τα γλυκά, τα οποία απορροφώνται πολύ γρήγορα από τον οργανισμό, κάνοντάς τον να λιγουρευτεί τον επόμενο πειρασμό πολύ πολύ γρήγορα. Μία γυναίκα με το σύνδρομο αυτό θα πρέπει να αυξήσει την κατανάλωση σύνθετων υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης), τα οποία βοηθούν στον καλύτερο έλεγχο της λιγούρας επηρεάζοντας σωστότερα το ζάχαρο του αίματος. Επιπλέον ο τύπος αυτός των υδατανθράκων περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε τρυπτοφάνη, πρόδρομη ουσία για μία πολύ σημαντική για το ΠΕΣ ορμόνη, τη σεροτονίνη.
- Η αύξηση του βάρους φαίνεται να οδηγεί σε μεγαλύτερη ένταση των συμπτωμάτων. Στόχος λοιπόν, για έναν επιπλέον λόγο, θα πρέπει να είναι η διατήρηση των κιλών σε φυσιολογικά επίπεδα. Έχει υπολογιστεί πως μία γυναίκα με ΠΕΣ καταναλώνει 80 με 500 θερμίδες παραπάνω πριν την έναρξη της περιόδου. Με απλά μαθηματικά μπορεί κανείς να υπολογίσει πως η κατανάλωση 300 θερμίδων επιπλέον την ημέρα για 10 ημέρες προ της έμμηνου ρύσης, μπορεί να οδηγήσει σε προσθήκη 1 κιλού το μήνα, ή 12 κιλών ετησίως εάν μία γυναίκα δεν δώσει την ανάλογη προσοχή.
Υπάρχουν συγκεκριμένα συστατικά που μπορούν να βοηθήσουν;
Καθώς οι βιταμίνες & τα ιχνοστοιχεία εμπλέκονται σημαντικά στο πολύπλοκο σύστημα μεταφοράς σημάτων και ορμονών στο γυναικείο σώμα, η χορήγησή τους έχει δώσει ενθαρρυντικά μέχρι σήμερα αποτελέσματα.
- Ασβέστιο & βιταμίνη D: Τα περισσότερα επιστημονικά δεδομένα αφορούν τα 2 αυτά θρεπτικά συστατικά, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις ελέγχουν την ένταση των συμπτωμάτων του ΠΕΣ. Η προτεινόμενη από μελέτες δοσολογία αναφέρεται σε 1.200mg ασβεστίου και 10μg βιταμίνης D ημερησίως. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα & οι ξηροί καρποί, ενώ βιταμίνη D μπορείτε να βρείτε στους κρόκους των αυγών, αλλά και σε ψάρια που τρώγονται με τα κόκαλά τους.
- Βιταμίνες Β: οι βιταμίνες Β, και κυρίως οι βιταμίνες Β1, Β2 και Β6 έχουν συσχετιστεί με τη μείωση των συμπτωμάτων του ΠΕΣ. Αυτό συμβαίνει διότι τα παραπάνω μικροθρεπτικά συστατικά είναι πολύτιμα τόσο για το νευρικό σύστημα όσο και για τον μεταβολισμό. Οι επιστήμονες όμως δεν έχουν ακόμη καταλήξει σε σαφή συμπεράσματα και δοσολογίες.
- Μαγνήσιο, βιταμίνη Ε, τρυπτοφάνη: αποτελούν άλλα συστατικά των τροφών τα οποία δείχνουν πως στο μέλλον μπορούν να χρησιμοποιηθούν από γυναίκες με ΠΕΣ.
Σε κάθε περίπτωση συμβουλευτείτε το γιατρό ή το διαιτολόγο σας πριν λάβετε αυξημένη δόση κάποιου συμπληρώματος διατροφής, έτσι ώστε να μην υπερβείτε τα ανώτατα όρια ημερήσιας κατανάλωσης βιταμινών ή ιχνοστοιχείων.
Το ΠΕΣ αποτελεί μία κατάσταση η οποία επηρεάζει αρνητικά το βιωτικό επίπεδο πολλών γυναικών. Καθώς δεν υπάρχει ακόμη αποτελεσματική θεραπεία για αυτό, μία γυναίκα οφείλει να ρυθμίσει όσο το δυνατόν περισσότερο περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η διατροφή, έτσι ώστε τα συμπτώματα να μην γίνονται τόσο ενοχλητικά. Μία ισορροπημένη διατροφή και ένα υγιές βάρος είναι κλειδιά για τη διαχείριση του ΠΕΣ.
Παρακολουθείστε μία ενδιαφέρουσα ομιλία για το ΠΕΣ πατώντας εδώ.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Kelderhouse K, Taylor JS. A review of treatment and management modalities for premenstrual dysphoric disorder. Nurs Womens Health. 2013 Aug-Sep;17(4):294-305. doi: 10.1111/1751-486X.12048. Review.
2. Cheng SH, Shih CC, Yang YK, Chen KT, Chang YH, Yang YC. Factors associated with premenstrual syndrome – a survey of new female university students. Kaohsiung J Med Sci. 2013 Feb;29(2):100-5. doi: 10.1016/j.kjms.2012.08.017. Epub 2013 Jan 3.
3. McNeil J, Doucet É. Possible factors for altered energy balance across the menstrual cycle: a closer look at the severity of PMS, reward driven behaviors and leptin variations. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2012 Jul;163(1):5-10. doi: 10.1016/j.ejogrb.2012.03.008. Epub 2012 Mar 30. Review.
4. British Dietetic association. PMS. Last accessed 28/3/2015.
https://www.bda.uk.com/foodfacts/pms
