ΣΑΜΙΟΥΕΛ ΧΑΟΥ

Samuel Howe
06-01-2021

Ο Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου (10 Νοεμβρίου 1801 – 9 Ιανουαρίου 1876) ήταν Αμερικανός ιατρός ο οποίος υπήρξε πολέμιος της δουλείας στις ΗΠΑ, υποστηρικτής των επαναστατικών κινημάτων σε Ελλάδα, Γαλλία και Πολωνία στην Ευρώπη, και πρωτοπόρος στην εκπαίδευση των τυφλών καθώς και των ατόμων με ψυχική αναπηρία. Οργάνωσε επίσης το Ίδρυμα Πέρκινς (Perkins Institution), την παλαιότερη σχολή τυφλών των ΗΠΑ της οποίας υπήρξε ο πρώτος διευθυντής.

Το 1863, αγωνιζόμενος για την κατάργηση της δουλείας, υπήρξε μέλος της τριμελούς επιτροπής η οποία διορίστηκε από τον τότε υπουργό άμυνας των ΗΠΑ στην Επιτροπή των Ελευθέρων Αμερικανών (American Freedmen’s Inquiry Commission), για την διερεύνηση των συνθηκών διαβίωσης των απελεύθερων σκλάβων στον αμερικανικό Νότο από την εποχή της Διακήρυξης της Χειραφέτησης και την κατάθεση προτάσεων ως προς την διευκόλυνση της μετάβασης των πρώην σκλάβων προς την ελευθερία. Πέρα από τις νότιες αμερικανικές πολιτείες, ο Χάου ταξίδεψε και στην τότε βρετανική επαρχία του Καναδά -στην περιοχή του σημερινού Οντάριο- όπου ζούσαν χιλιάδες πρώην σκλάβοι που είχαν δραπετεύσει από τις ΗΠΑ προς τα βρετανικά εδάφη μετά την κατάργηση της δουλείας από το Ηνωμένο Βασίλειο το 1833, και πήρε συνεντεύξεις από τους πρώην σκλάβους καθώς και τους αξιωματούχους της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Σύντομα μετά την απόκτηση του ιατρικού του πτυχίου το 1824, ο Χάου παρακολουθώντας τα νέα για την εξέλιξη της ελληνικής επανάστασης στην Ευρώπη εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ενθουσιάστηκε με την ιδέα του απελευθερωτικού αγώνα παρακινούμενος και από τον ενθουσιασμό του για τον Λόρδο Βύρωνα του οποίου ήταν θαυμαστής. Μετά από μια ερωτική απογοήτευση που είχε στις ΗΠΑ, ο Χάου πήρε το πλοίο για την Ελλάδα και με την άφιξη του εκεί εντάχθηκε στις δυνάμεις των Ελλήνων επαναστατών ως χειρουργός.

Η γενναιότητα, ενθουσιασμός και ικανότητα του, του προσέδωσαν τον ευφημιστικό τίτλο Λαφαγιέτ της Ελληνικής Επανάστασεως κατά τον διάσημο Γάλλο στρατηγό της εποχής.

Ο Χάου επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1827 για να συγκεντρώσει χρήματα και προμήθειες για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα η οποία πλήττονταν από λιμό. Μαζί του έφερε και μικρό αριθμό ορφανών παιδιών από την Ελλάδα. Οι πυρετώδεις προσπάθειες του Χάου απέφεραν τελικά το ποσό των 60.000 δολαρίων τα οποία κατανεμήθηκαν στην αγορά τροφίμων, ρουχισμού και την ίδρυση καταφυγίου για τους πρόσφυγες στην περιοχή της Αίγινας. Αργότερα ίδρυσε ακόμα ένα καταφύγιο στην περιοχή του Ισθμού του Κορίνθου, και κατόπιν έγραψε τα απομνημονεύματα του από την επανάσταση στο βιβλίο με τίτλο Historical Sketch of the Greek Revolution (ιστορικό σκιαγράφημα της ελληνικής επανάστασης) το οποίο εκδόθηκε το 1828.

Μετά την αναχώρηση του από την Ελλάδα, ο Χάου συνέχισε τις ιατρικές σπουδές του στο Παρίσι. Εκεί συμμετείχε εν τέλει στην Ιουλιανή επανάσταση, ως ενθουσιώδης υποστηρικτής του ρεπουμπλικανισμού.

Το 1831 επέστρεψε στις ΗΠΑ, και μέσω του φίλου του ιατρού Τζον Ντιξ Φίσερ ο οποίος είχε ξεκινήσει την οργάνωση πρόνοιας για τα άτομα με τύφλωση, συνέδραμε στις προσπάθειες αυτές οι οποίες κατέληξαν στην ίδρυση σχολής τυφλών στην Βοστώνη, κατά τα πρότυπα παρόμοιας σχολής που υπήρχε ήδη στο Παρίσι από τον Βαλεντέν Αουί (Valentin Haüy) από το 1784. Ο Φίσερ πρότεινε στον Χάου να αναλάβει την διεύθυνση της σχολής, ο οποίος αποδέχτηκε και ταξίδεψε στην Ευρώπη για την απόκτηση τεχνογνωσίας από τα εκεί υπάρχοντα ιδρύματα.

Εκτός από τις δραστηριότητες του για την υποστήριξη των τυφλών, ο Χάου δραστηριοποιήθηκε και για την χρηματοδότηση των Πολωνών επαναστατών οι οποίοι την εποχή εκείνη αγωνίζονταν για την αυτοδιάθεση τους από την Πρωσία και την Ρωσία. Μετά την ήττα των Πολωνών από τους Ρώσους και την μετακίνηση πληθυσμών προς την Πρωσία, ο Χάου ανέλαβε προσωπικά την κατανομή των κεφαλαίων και των προμηθειών για την ανακούφιση των Πολωνών προσφύγων. Ευρισκόμενος στο Βερολίνο, συνελήφθη από τις αρχές ως συνεργάτης των επαναστατών, κατόρθωσε όμως να καταστρέψει τα ενοχοποιητικά στοιχεία των επικοινωνιών του με τους Πολωνούς αντιστασιακούς. Αφέθηκε ελεύθερος μετά από 5 εβδομάδες μετά από μεσολάβηση που έγινε από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Παρίσι.

Επέστρεψε στην Βοστώνη τον Ιούλιο του 1832 όπου και συνέχισε το έργο του για τους τυφλούς. Αρχικά ξεκίνησε με το φιλοξενεί στο πατρικό του σπίτι παιδιά με τύφλωση, και σταδιακά εξελίχθηκε το ίδρυμα Πέρκινς για τους τυφλούς. Τον Ιανουάριο του 1833 τα διαθέσιμα κεφάλαια για την υποστήριξη του ιδρύματος είχαν εξαντληθεί, ωστόσο κατόρθωσε να λάβει οικονομική υποστήριξη από την πολιτεία καθώς ήταν σε θέση να επιδείξει την σημαντική πρόοδο που είχε φέρει η σχολή στις ζωές των ατόμων με τύφλωση. Το 1839 το ίδρυμα μεταφέρθηκε σε νέα τοποθεσία στην νότια Βοστώνη, όπου έγινε πλέον γνωστό ως το Perkins Institution and Massachusetts Asylum (ίδρυμα Πέρκινς και Άσυλο της Μασσαχουσέτης), και από το 1877 ως School for the Blind (Σχολή Τυφλών).

Ο Χάου ως διευθυντής ήταν κεντρική φυσιογνωμία της σχολής. Μερίμνησε για την λειτουργία τυπογραφείου εντός της σχολής, το οποίο παρήγαγε συγγράμματα σε κώδικα Μπράιγ για τους τυφλούς. Σταδιακά το ίδρυμα απέκτησε την φήμη κύριου φιλανθρωπικού κέντρου στις ΗΠΑ, και απέκτησε επιπλέον χρηματοδότηση. Κάποιοι από τους αποφοίτους της σχολής, έγιναν και οι ίδιοι μέλοι του διδακτικού προσωπικού, όπως η κωφή και τυφλή Λώρα Μπρίτζμαν (Laura Bridgman) στην οποία είχε διδάξει γραφή ο ίδιος ο Χάου.