Οι νεαροί άνθρωποι όπως και οι ενήλικες, βιώνουν άγχος. Το δικό τους άγχος προέρχεται από διάφορες πηγές, μεταξύ άλλων να τα πάνε καλά στο σχολείο, να κάνουν φίλους και να τους κρατήσουν, να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των γονιών, των δασκάλων ή των προπονητών τους.
Μέχρι ένα επίπεδο το άγχος είναι θετικό καθώς προσφέρει την απαραίτητη ενέργεια για την αντιμετώπιση ενός δύσκολου τεστ, μιας παρουσίασης ή ενός αθλητικού γεγονότος. Τα υψηλά επίπεδα άγχους, όμως, προκαλούν δυσκολίες και προσκλήσεις που δεν χρειάζονται. Συχνά οι ενήλικοι παραβλέπουν το γεγονός ότι ο έφηβος ή το παιδί τους βιώνει έντονα συναισθήματα άγχους. Είναι πολύ σημαντικό να καταφέρετε να συντονιστείτε με τις συναισθηματικές και συμπεριφορικές ενδείξεις που παρουσιάζει το παιδί σας, ώστε να μπορείτε να αναγνωρίσετε ενδεχόμενα προβλήματα, να βοηθήσετε και να υποστηρίξετε το νεαρό μέλος της οικογενείας σας να για να μπορέσει να αντιμετωπίσει επιτυχώς τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
Αναγνωρίστε τα πιθανά συμπτώματα άγχους
Ο Σύλλογος Αμερικανών Ψυχολόγων (ΑΡΑ) παρουσιάζει κάποιες πληροφορίες για να βοηθήσει στην αναγνώριση των πιθανών συμπτωμάτων άγχους:
Να έχετε το νου σας για αρνητικές αλλαγές στη συμπεριφορά.
Οι νέοι όλων των ηλικιών, αλλά ειδικότερα τα παιδιά νεαρής ηλικίας, μπορεί να δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να εκφράσουν το άγχος που νιώθουν. Τα παιδιά συνήθως εκφράζουν το άγχος τους με αλλαγές στη συμπεριφορά τους.
Ανάμεσα στις πιο κοινές αλλαγές που οφείλονται στο άγχος είναι ότι γίνονται ευέξαπτα ή κακοδιάθετα, σταματούν να ασχολούνται με δραστηριότητες που συνήθιζαν να τους αρέσουν και παραπονιούνται περισσότερο από ότι συνήθως για το σχολείο, κλαίνε, εμφανίζουν φοβίες, προσκολλώνται σε κάποιο δάσκαλο ή καθηγητή, κοιμούνται πάρα πολύ ή πολύ λίγο, τρώνε πολύ ή ελάχιστα.
Για τους εφήβους ενώ το να αφιερώνουν πολύ χρόνο στους φίλους τους και να μιλούν πολύ μαζί τους αποτελεί φυσιολογικό μέρος της ανάπτυξής τους, το να αποφεύγουν εντελώς τους γονείς τους, να αφήνουν παλιούς φίλους για καινούργιους, να εκφράζουν υπερβολική επιθετικότητα προς τα μέλη της οικογενείας τους, μπορεί να αποτελούν ένδειξη ότι ο έφηβος βιώνει σημαντικά επίπεδα άγχους. Ενώ η αρνητική συμπεριφορά δεν συνδέεται πάντοτε με υπερβολικό άγχος, οι αρνητικές αλλαγές στη συμπεριφορά σχεδόν πάντα αποτελούν σαφή ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά. Οι ενήλικες θα πρέπει να προσέξουν αυτές τις συμπεριφορές και να αντιδράσουν ή να παρέμβουν κατάλληλα.
Έχετε υπόψη σας ότι το «νιώθω άρρωστος» μπορεί να προέρχεται από στρες. Πολύ συχνά το άγχος εμφανίζεται με σωματικά συμπτώματα όπως στομαχόπονο και πονοκεφάλους. Ίσως το παιδί να πηγαίνει συχνά στο γιατρό του σχολείου ή να παραπονιέται συχνά για πόνο στο στομάχι ή πονοκέφαλο (ενώ ο γιατρός έχει βεβαιώσει ότι δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας), εάν αυτά τα παράπονα αυξάνονται σε συγκεκριμένες καταστάσεις (π.χ. πριν από κάποιο τεστ) τότε το παιδί πιθανόν να βιώνει αυξημένα επίπεδα άγχους.
Να γνωρίζετε πως συμπεριφέρεται το παιδί σας με άλλους. Ορισμένες φορές το παιδί ή ο έφηβος μπορεί να μην εμφανίζει αλλαγές στη συμπεριφορά του στο σπίτι, αλλά να εκτονώνει τη συμπεριφορά του σε άλλους χώρους. Είναι σημαντικό οι γονείς να γνωρίζονται και να επικοινωνούν μεταξύ τους ώστε να μπορούν να μάθουν πως συμπεριφέρεται το παιδί και με τους άλλους γύρω του. Επιπλέον, εκτός από τους γονείς είναι σημαντικό να επικοινωνούν οι γονείς με τους δασκάλους, τους υπαλλήλους του σχολείου και άλλους ενήλικες που σχετίζονται με τις εξωσχολικές δραστηριότητες του παιδιού. Έτσι θα είναι πιο εύκολο για τους γονείς να καταλάβουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές του παιδιού και να αναγνωρίσουν πιθανές πηγές ανησυχίας.
Ακούστε και ερμηνεύστε. Επειδή τα παιδιά δεν γνωρίζουν την έννοια της λέξης άγχος – στρες μπορεί να εκφράσουν τη δυσφορία τους με λέξεις όπως «ανησυχώ», «είμαι μπερδεμένος», «με ενοχλεί» ή «είμαι θυμωμένος». Επίσης, μπορεί να εκφράσουν το άγχος τους λέγοντας αρνητικά πράγματα για τον εαυτό τους, τους άλλους ή το περιβάλλον γύρω τους (π.χ. «Κανείς δεν με αγαπάει», «Είμαι ηλίθιος», «Τίποτα δεν μου αρέσει»). Είναι σημαντικό οι γονείς να ακούνε αυτές τις εκφράσεις και να προσπαθούν να καταλάβουν για ποιο λόγο το παιδί ή ο έφηβος τις ανέφερε, και μήπως υποδηλώνουν κάποια πηγή (ή πηγές) άγχους.
Ζητήστε υποστήριξη. Οι γονείς, τα παιδιά και οι έφηβοι δεν είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσουν το αυξημένο άγχος μόνοι τους. Εάν κάποιος γονιός ανησυχεί ότι το παιδί ή ο έφηβος παρουσιάζει συμπτώματα έντονου άγχους σε σταθερή βάση, όπως περιγράφηκε παραπάνω, αλλά όχι μόνο αυτά, μπορεί να του φανεί χρήσιμο να απευθυνθεί κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας ή κάποιον ψυχολόγο. Οι ψυχολόγοι έχουν ειδική εκπαίδευση που τους επιτρέπει να βοηθούν τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν τα προβλήματα που υπάρχουν και να αναπτύσσουν αποτελεσματικές στρατηγικές για να λύσουν τα έντονα αγχωτικά συναισθήματά τους.
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τους ψυχολόγους Mary Alvord, Ph.D. και David J. Palmiter, Jr., Ph.D., ABPP για τη βοήθεια και την εμπειρία τους.
Πηγή: American Psychological Association
