Κυρία Κρεμαστινού μετά από 33 χρόνια από το πρώτο κρούσμα του AIDS, που βρίσκεται η επιστήμη απέναντι στην ασθένεια που κάποτε είχε χαρακτηριστεί ως πανδημία;
Από το 1981 και το πρώτο κρούσμα AIDS μέχρι τη σημερινή εποχή, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα εξακολουθεί να μάχεται έναντι του ιού, έχοντας ως βασικό όπλο της την ιατρική έρευνα και τις θεραπευτικές παρεμβάσεις. Κατά τη διάρκεια των τριάντα ετών, η επιστήμη έχει καταγράψει μια τεράστια πρόοδο στην καταπολέμηση της ασθένειας με βασικό γνώμονα την έρευνα, τη θεραπεία αλλά κυρίως την πρόληψη και την ενημέρωση του κοινού. Σήμερα, λόγω της τεχνολογικής προόδου, τη διεθνή αλληλεγγύη και την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, η τραγωδία των πρώτων χρόνων της επιδημίας έχει μεταβληθεί σε μια ευκαιρία αλλαγής: η σιωπή έσπασε, οι τιμές των φαρμάκων μειώθηκαν και η πορεία της επιδημίας έχει αλλάξει. Οι θάνατοι μειώθηκαν σημαντικά χάρη στη χορήγηση των αντιρετροϊκών φάρμακων. Εκατομμύρια ζωές έχουν σωθεί και η στάση ολόκληρης της ανθρωπότητας έχει αλλάξει. Tα Ενωμένα Έθνη προωθούν έως το 2020 το ακόλουθο μήνυμα 90-90-90: 90% των πασχόντων να γνωρίζουν την οροθετικότητα τους, 90% των οροθετικών να λαμβάνουν τη θεραπεία τους όταν απαιτείται, 90% των ατόμων που λαμβάνουν θεραπεία να έχουν επιτύχει τους θεραπευτικούς τους στόχους.»
Έχουμε νικήσει το AIDS;
Είναι πολύ δύσκολο και πιθανόν πρόωρο να θεωρούμε ότι έχουμε νικήσει τη μάχη με το AIDS. Όμως, είναι δεδομένο ότι με την ορθή χρήση των αντιρετροϊκών φαρμάκων οι πάσχοντες έχουν πλέον τη δυνατότητα να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Σήμερα, θεωρείται μια χρόνια νόσος εφόσον ο ασθενής λαμβάνει συστηματικά τη θεραπεία του. Οι δυσκολίες στην ανάπτυξη ενός εμβολίου, το οποίο θα αποτρέπει και θα προφυλάσσει από τη λοίμωξη αποτελεί ακόμη ένα εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί. Κατά τη γνώμη μου, αυτό που έχει υποχωρήσει είναι η προκατάληψη, ο στιγματισμός και ο αποκλεισμός για τον πάσχοντα. Όταν γίνει πλήρως κατανοητό ότι το AIDS είναι μια «νόσος συμπεριφοράς», τότε θα μπορέσουμε να μιλάμε για μια ρεαλιστική και υπεύθυνη αντιμετώπιση της νόσου.
Το ΚΕΕΛΠΝΟ τα τελευταία 20 χρόνια είναι ο φορέας που υλοποιεί τόσο προγράμματα ενημέρωσης, όσο και τις άλλες πολιτικές για την αντιμετώπιση της ασθένειας. Ποια ήταν τα ορόσημα σε αυτή την πορεία και που βρίσκεται σήμερα;
Όλα αυτά τα χρόνια το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει θέσει ως προτεραιότητα την συνεχή, συνεπή και επιστημονικά τεκμηριωμένη ενημέρωση των πολιτών και κυρίως των νεαρών ηλικιών για τον ιό του AIDS. Ως οργανισμός, έθετε και θέτει ως στόχο τη διασφάλιση της Δημόσιας Υγείας, προασπιζόμενος τις αξίες της ανοικτής κοινωνίας και της υγειονομικής δημοκρατίας. Το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει σχεδιάσει συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις για την αντιμετώπιση της ασθένειας, έχει συνεργαστεί με διεθνείς οργανισμούς και συντονιστικές δομές, ενώ παράλληλα έχει πραγματοποιήσει εκστρατείες και εκδηλώσεις ενημέρωσης στον γενικό πληθυσμό, στους νέους, στους μετανάστες, στους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών, στα εκδιδόμενα άτομα και στους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες. Οι στιγμές ορόσημο αφορούν στην έναρξη παρακολούθησης του νοσήματος, στη χρονιά ένταξης των θεραπειών με τη μείωση των θανάτων, στη δημιουργία των κατευθηντήριων οδηγιών αντιμετώπισης των ασθενών με AIDS, αλλά και τελευταία με το συντονισμό της επιτροπής για την αντιμετώπιση της επιδημίας στους ΧΕΝ, όταν όλοι οι φορείς κυβερνητικοί και μη κυβερνητικοί συνεργάσθηκαν και πετύχαμε ένα τόσο καλό αποτέλεσμα με τα νούμερα των οροθετικών ΧΕΝ να έχουν αρχίσει να υποχωρούν.
Τι πρέπει να φοβόμαστε σήμερα από το AIDS;
Στη σημερινή εποχή δε φοβόμαστε πια το AIDS. Σήμερα από το AIDS έχουμε να φοβόμαστε τον εφησυχασμό, αλλά και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην πρόσβαση στη θεραπεία των ευάλωτων κυρίως πληθυσμών. Πέρα όμως, από τα σημαντικά επιστημονικά βήματα και τις συντονισμένες προσπάθειες, η νίκη επί του ιού δεν μπορεί να ολοκληρωθεί αν δεν υιοθετηθεί μια συμπεριφορά ευθύνης και υπευθυνότητας από συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες. Επιπρόσθετα, οι επιστήμονες βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση για το φόβο μετάλλαξης του ιού και την εμφάνιση αντοχής στα αντιρετροϊκά φάρμακα.
Ποια είναι η πραγματικότητα της επιδημίας στην Ελλάδα(ασθενείς-οροθετικοί) σε σχέση με την Ευρώπη και σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο;
Ο συνολικός αριθμός των HIV οροθετικών ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων AIDS που έχουν δηλωθεί στην Ελλάδα μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2013 ανέρχεται σε 13622. Από τα περιστατικά αυτά, σε ποσοστό 82,2% είναι άνδρες, ενώ το 17,5% είναι γυναίκες. Το 2011 και το 2012 παρατηρήθηκε μία εξαιρετικά σημαντική αύξηση των περιστατικών HIV λοίμωξης κυρίως στους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών. Το 2013 ο αριθμός στην συγκεκριμένη ομάδα ΧΕΝ παρέμεινε υψηλός, αλλά σαφώς μικρότερος συγκριτικά με το 2012. Το πρώτο δεκάμηνο του 2014 συνεχίζεται η πτωτική πορεία στους ΧΕΝ, ενώ οι περισσότερες μολύνσεις που δηλώνονται στο ΚΕΕΛΠΝΟ αποδίδονται, στο παλαιό μοντέλο δηλαδή, στην απροφύλακτη σεξουαλική επαφή, κυρίως σε αυτή μεταξύ των αντρών.
Ποιές είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου σήμερα και ποιες οι συμπεριφορές υψηλού κινδύνου;
Οι ομάδες υψηλού κινδύνου, περιλαμβάνουν τους ομοφυλόφιλους άνδρες και τα ετεροφυλόφιλα άτομα με συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων χωρίς τη χρήση προφυλακτικού, αλλά και τους χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών που χρησιμοποιούν κοινές σύριγγες. Η συστηματική και ορθή χρήση του προφυλακτικού σε κάθε είδους σεξουαλική επαφή, καθ’ όλη την διάρκειά της, με κάθε ερωτικό σύντροφο, η χρήση ουσιών αποκλειστικά με σύριγγα μιας χρήσης, καθώς και η ενημέρωση των εγκύων οι οποίες είναι φορείς αποτελούν τους κυριότερους τρόπους προφύλαξης από τον ιό. Ο κίνδυνος μόλυνσης από τις μεταγγίσεις αίματος δεν υφίσταται πλέον λόγω του αυστηρού έλεγχου του αίματος από τις υπηρεσίες αιμοδοσίας.
Οι νέοι έχουν ξεχάσει το προφυλακτικό? Υπάρχουν στοιχεία ή εκτιμήσεις που να δείχνουν το ποσοστό χρήσης του;
Οι έφηβοι και οι νέοι έχουν σχετικά καλό επίπεδο γνώσεων αναφορικά με τους τρόπους μετάδοσης/προφύλαξης από τον HIV, χωρίς όμως να ακολουθείται από την αναμενόμενη συστηματική χρήση προφυλακτικού στην ερωτική τους συμπεριφορά. Οι έφηβοι/νέοι σε υψηλά ποσοστά δε χρησιμοποιούν συστηματικά προφυλακτικό κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
