Είναι αλήθεια, όπως το επισημαίνετε, ότι υπάρχουν καταιγιστικές μεταβολές στην φαρμακευτική βιομηχανία τα τελευταία χρόνια, είναι πράγματι σαν να μπήκε στο μάτι του κυκλώνα.
Οι εργαζόμενοι στο χώρο αυτόν πληρώνουν σήμερα εκτός των άλλων και απώλειες θέσεων εργασίας, τεράστιο τίμημα για όσους δυστυχώς χάνουν τη δουλειά τους, ενώ οι εταιρείες πληρώνουν αλλεπάλληλες μονομερείς μειώσεις τιμών, ζημιές από το PSI που είναι τεράστιες και επί πλέον το κόστος από απλήρωτα χρέη του δημοσίου. Βρισκόμαστε δηλαδή σε μια πολύ δύσκολη στιγμή.
Για πολλούς λόγους σήμερα η αγορά έχει αποκτήσει μεγαλύτερη πολυπλοκότητα. Βλέπουμε ότι στους “παραδοσιακούς” συνταγογράφους τους οποίους ενημέρωνε η φαρμακευτική βιομηχανία για τα φάρμακα να προστίθενται και άλλοι που επηρεάζουν σήμερα την επιλογή μιας θεραπείας. Έχουν αναδυθεί δηλαδή νέες ομάδες ενδιαφερομένων, που είναι εκτός των ιατρείων και των νοσοκομείων, όπως οι διοικητές των Ταμείων (ΕΟΠΥΥ), των Νοσοκομείων, των Υγειονομικών Περιφερειών, οι οικονομολόγοι υγείας, κλπ. που επηρεάζουν την επιλογή μιας θεραπείας αλλά που στην ημερήσια διάταξη των οποίων δεν είναι η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της θεραπείας αλλά η μείωση των δαπανών.
Παντού ανά τον κόσμο, σήμερα, διαμορφώνονται διαφορετικές συνταγογραφικές οδηγίες, κυρίως γιατί αυτές οι ομάδες συμφερόντων παίρνουν τον έλεγχο της συνταγογράφισης από τους γιατρούς και καθορίζουν κανόνες που βασίζονται στην καλύτερη περίπτωση στο κόστος/όφελος της θεραπείας και στη χειρότερη απλά και μόνο στο κόστος και στην τιμή του φαρμάκου.
Στην πολυπλοκότητα της αγοράς που αναφέραμε προστίθεται σήμερα και το γεγονός ότι η πρόσβαση στους γιατρούς των συνεργατών των φαρμακευτικών εταιρειών περιορίζεται, λόγου φόρτου εργασίας των ιατρών, λόγω νέων ρυθμιστικών πολιτικών, αλλά και λόγω των δυνατοτήτων που έχουν σήμερα οι γιατροί, με τις νέες τεχνολογίες να έχουν εύκολα πρόσβαση σε πολλές βάσεις πληροφόρησης.
Αυτή η κατάσταση της αγοράς τοποθετεί τις φαρμακευτικές εταιρείες και τα στελέχη της μπροστά σε νέες προκλήσεις και ενώπιων μεγάλων προσαρμογών που θα πρέπει να κάνουν στον τρόπο ενημέρωσης παλαιών και νέων ομάδων ενδιαφερομένων, αλλά και ενώπιον της ανάγκης να αναπτύξουν νέες δεξιότητες τόσο οι ίδιες οι εταιρείες όσο και τα στελέχη τους.
2. Τα τελευταία 2 χρόνια ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας έχει συρρικνωθεί σημαντικά λόγω των απολύσεων στις οποίες προέβησαν πολλές εταιρείες, ειδικά πολυεθνικές. Πιστεύετε ότι το 2012 ήταν η τελευταία χρονιά των απολύσεων ή θα συνεχιστούν;
Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια με όλα αυτά που αναφέραμε, αλλά και άλλων μέτρων όπως το “clawback” για παράδειγμα που έχει επιβληθεί την ώρα που τα συσσωρευμένα χρέη των ασφαλιστικών ταμείων και των νοσοκομείων κάνουν ασφυκτικό το περιβάλλον, σε συνδυασμό και με διεθνείς συγκυρίες έχουν οδηγήσει σε μείωση των ανθρωπίνων πόρων στις φαρμακευτικές εταιρείες. Αυτό συνέβη για να προσαρμοστούν οι εταιρείες στο χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας αγοράς, αλλά και διότι σήμερα οι εταιρείες στηρίζονται στα εξειδικευμένα προϊόντα που απαιτούν λιγότερους πόρους για προώθηση από ότι τα προϊόντα ευρείας συνταγογράφησης.
Στη Ελλάδα ειδικότερα η πτώση της αγοράς ήταν μεγαλύτερη λόγω των μέτρων για απότομη και μεγάλη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης στα πλαίσια της δημοσιονομικής προσαρμογής. Είχαμε λοιπόν αναπόφευκτα μειώσεις θέσεων εργασίας. Αν οι συνθήκες αυτές θα συνεχισθούν και τα επόμενα χρόνια θα πρέπει δυστυχώς να περιμένουμε αντίστοιχες επιδράσεις και στην απασχόληση, προκειμένου οι εταιρείες να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Ας ελπίσουμε όμως ότι η κατάσταση θα εξομαλυνθεί και ότι τόσο οι διοικήσεις των εταιρειών και η πολιτεία θα συμβάλουν προς αυτήν την κατεύθυνση.
3. H Ελληνική φαρμακοβιομηχανία, σε σχέση με τις πολυεθνικές εταιρίες, δεν προέβη σε απολύσεις. Πιστεύετε ότι θα συνεχίσει ν’ αντέχει ώστε να κρατήσει στο ακέραιο το εργατικό της δυναμικό;
Ελπίζω να μη συνεχιστεί το δυσμενές περιβάλλον που βιώνουμε σήμερα για πολύ ακόμα. Σχετικές έρευνες που γίνονται κάθε εξάμηνο δείχνουν ότι ο Δείκτης Τάσεων Αγοράς Εργασίας ήταν πολύ χαμηλός για το δεύτερο εξάμηνο του 2012 και ότι θα παραμένει χαμηλός και για το τρέχον εξάμηνο. Ο Δείκτης αυτός συνεχίζει, για έβδομο εξάμηνο να είναι πολύ κάτω του 100, γεγονός που δείχνει μείωση και στασιμότητα των δραστηριοτήτων προσέλκυσης και επιλογής νέων στελεχών.
Με τέτοιες συνθήκες δεν ξέρω πόσο θα αντέξουν ακόμα οι εταιρείες που μέχρι τώρα μπόρεσαν να κρατήσουν ακέραιο το προσωπικό τους. Παρόλα αυτά θέλω να είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω ότι στα επόμενα χρόνια αρκετές επιχειρήσεις του κλάδου θα μπορέσουν να επωφεληθούν από την πολιτική για διεύρυνση της χρήσεως των γενόσημων φαρμάκων. Επίσης είμαι αισιόδοξος όσον αφορά την εξαγωγική τους δραστηριότητα, πράγμα που δεν μπορούν να κάνουν οι πολυεθνικές. Οι Ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν σημαντικό know how στην παραγωγή καλών φαρμάκων και καλές επαφές για εξαγωγικές δραστηριότητες.
Ελπίζω στο μέλλον να αξιοποιήσουν περισσότερο αυτές τις δυνατότητες και παρά το γεγονός ότι δεν έχουν την αντίστοιχη υποστήριξη από την πολιτεία, ότι θα κατορθώσουν τελικά να αυξήσουν την απόδοση τους στο εξωτερικό και να αναπληρώσουν τη σοβαρή υστέρηση των εγχώριων πωλήσεων και να μπορέσουν να διατηρήσουν ή ακόμα και αυξάνοντας το παρόν επίπεδο απασχόλησης.
Ελπίζει κανείς ότι και η πολιτεία να καταλάβει, επί τέλους, ότι πρέπει να βρίσκει τρόπους να κάνει τις απαραίτητες δημοσιονομικές προσαρμογές χωρίς να επηρεάζει αρνητικά την απασχόληση, την ανάπτυξη και την πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα που έχουν ανάγκη.
4. Για όσα στελέχη έχουν βρεθεί εκτός αγοράς αυτό το χρονικό διάστημα, υπάρχουν ευκαιρίες; Αν ναι, που και πως μπορούν να τις αξιοποιήσουν;
Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι, ευκαιρίες απασχόλησης υπάρχουν πάντα, αρκεί να είμαστε ανοικτοί στις προσφορές και να επαγρυπνούμε. Οι εταιρείες θα χρειαστούν στελέχη με προσόντα να καλύψουν νέους και αναγκαίους ρόλους. Σήμερα υπάρχει ανάγκη για κατάλληλα στελέχη για να εργαστούν πολύ πριν τα νέα προϊόντα έλθουν στην αγορά για να διασφαλίσουν ότι θα πάρουν γρήγορα έγκριση, ότι θα εισαχθούν γρήγορα στις λίστες αποζημίωσης από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, και θα έχουν άμεση πρόσβαση στην αγορά, ώστε να επωφεληθούν άμεσα οι ασθενείς που τα έχουν ανάγκη. Υπάρχει ανάγκη για εξειδικευμένα στελέχη για επαφές με τις αρχές τα ασφαλιστικά ταμεία που πληρώνουν για τα φάρμακα, στελέχη για εξειδικευμένες επαφές με οργανώσεις ασθενών και γενικότερα για υψηλού επιπέδου δημόσιες σχέσεις. Στελέχη που μπορούν να χειριστούν τους μεγάλους πελάτες όπως μονάδες περίθαλψης και νοσοκομειακά συγκροτήματα, στελέχη με υψηλές επιστημονικές γνώσεις για να ενημερώσουν και να εξειδικεύσουν τις νέες καινοτόμες θεραπείες και τα νέα φάρμακα βιοτεχνολογίας που έρχονται σιγά σιγά να καλύψουν συγκεκριμένες και εξειδικευμένες θεραπευτικές ανάγκες. Άρα τα στελέχη που αναζητούν σήμερα εργασία σε αυτό τον χώρο πρέπει να δουν αυτές τις ευκαιρίες και να εξοπλιστούν κατάλληλα με τις δεξιότητες που χρειάζονται για να διεκδικήσουν τους νέους αυτούς ρόλους.
Όμως σε μια περίοδο μεγάλης ύφεσης, όπως αυτή που διανύουμε θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αναζητήσουμε εργασία παντού, ακόμη και αν αυτό σημαίνει αλλαγή καριέρας. Όπως δείχνουν σχετικές έρευνες το 64% των εργαζομένων αλλάζουν τον προσανατολισμό της καριέρας τους, λόγω κορεσμού στον αρχικό κλάδο που είχαν επιλέξει. Θα πρέπει λοιπόν να είμαστε «ανοιχτοί» σε αναζήτηση εργασίας ακόμη και εκτός φαρμακευτικού κλάδου ο οποίος αυτόν τον καιρό περνάει μια κρίση λόγω των συνθηκών, που ελπίζω να είναι προσωρινή.
Θέλω όμως να πω σε αυτό το σημείο ότι κατανοώ πολύ καλά τη δύσκολη θέση των συναδέλφων που με τη κρίση που διανύουμε βρέθηκαν σε δυσχέρειες. Και ξέρω πως είναι εύκολο κάποιος εκ του ασφαλούς να δίνει συμβουλές. Είναι καλό όμως σε δύσκολες περιόδους να σκεφτόμαστε “έξω από το κουτί” και να αξιολογούμε όλες τις ευκαιρίες. Η ΕΕΦΑΜ θέλω όμως να τονίσω είναι αλληλέγγυα με τα στελέχη που έχουν βρεθεί σε δυσχέρειες αυτή την περίοδο. Από φέτος μάλιστα έχει εντάξει στα προγράμματα της την “Υποστηρικτική Καριέρας” ένα πρόγραμμα που απευθύνεται σε στελέχη που για οποιονδήποτε λόγο θέλουν να ψάξουν για μια νέα καριέρα. Προσφέρει εξατομικευμένες ατομικές υποστηρικτικές υπηρεσίες που ξεκινούν από την αξιολόγηση και υποστήριξη στη συγγραφή ενός βιογραφικού (CV) που να αντανακλά τις πραγματικές δεξιότητες του συγκεκριμένου ατόμου, μέχρι τον καθορισμό του εργασιακού χαρακτήρα και την υποστήριξη για βελτίωση των δεξιοτήτων επικοινωνίας, ειδικά στην περίπτωση της συνέντευξης εργασίας. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί κανείς να βρει στην ιστοσελίδα της ΕΕΦΑΜ (http://www.eefam.gr/education).
5. Τα νέα στελέχη της φαρμακοβιομηχανίας τι έχουν να ελπίζουν τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον;
Να ελπίζουν σε ένα καλύτερο αύριο. Ο φαρμακευτικός κλάδος ήταν ένας από τους υγιέστερους της οικονομίας μας και παρά τα όσα συμβαίνουν τώρα αυτό δεν έχει αλλάξει. Απλώς περνάει δυσκολίες όπως άλλωστε όλοι οι κλάδοι λόγω της παρατεταμένης ύφεσης. Αλλά οι κρίσεις περνάνε και έρχονται καλύτερες μέρες. Η φαρμακευτική αγορά θα συνεχίσει να αναπτύσσεται στο μέλλον. Τα φάρμακα είναι απαραίτητα, ο πληθυσμός γερνάει και οι χρόνιες ασθένειες που εμφανίζονται στις μεγάλες ηλικίες θα αυξάνονται, η κινητικότητα των πληθυσμών, η ανθεκτικότητα των μικροβίων, το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα επιβαρύνουν νοσογόνα την επιδημιολογία και η ανάγκες για φάρμακα θα αυξάνονται. Οι εταιρείες θα έχουν ανάγκη από ικανά στελέχη για να υποστηρίξουν νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες και βιώσιμες λύσεις στα θέματα υγείας των πολιτών. Υπάρχουν νέα προϊόντα για τα επόμενα χρόνια που θα χρειαστούν την υποστήριξη ικανών στελεχών. Αυτή τη στιγμή ερευνώνται εμβόλια για την πρόληψη της υπέρτασης, του αλτσχάιμερ, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, του εθισμού στη νικοτίνη και επίσης μεγάλος αριθμός εμβολίων (τουλάχιστον 60) για τον καρκίνο, σε προχωρημένα στάδια ανάπτυξης. Έρχονται αρκετά νέα βιοτεχνολογικά φάρμακα με νέα στάνταρ φύλαξης, χορήγησης και αποθήκευσης. Θα χρειαστούν λοιπόν υπεύθυνα στελέχη μάρκετινγκ και επιστημονικής ενημέρωσης αλλά και στελέχη για να ενισχύσουν την αξιοπιστία της φαρμακοβιομηχανίας. Θα χρειαστούν στελέχη τα επόμενα χρόνια για να ενισχύσουν την επίδραση τους στην πολιτική ατζέντα και στα επιχειρήματα για τα πλεονεκτήματα των φαρμάκων που θα φέρουν στην αγορά. Ας μη ξεχνάμε επίσης ότι υπάρχουν δυνατότητες για διεθνή καριέρα για τα ικανά στελέχη μια δυνατότητα που δίδεται σήμερα από τα μεγάλα πολυεθνικά συγκροτήματα. Επίσης στο μέλλον θα παρουσιαστούν ευκαιρίες για τις Ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες να αναπτύξουν τις εξαγωγές τους, και να οργανώσουν ακόμη καλύτερα την παρουσία τους σε άλλες χώρες.
Ποτέ δεν πρέπει να χάνονται οι ελπίδες ας αισιοδοξούμε και ας είμαστε έτοιμοι να δούμε και να αδράξουμε τις νέες ευκαιρίες.
6. Σ’ ένα χρόνο περίπου διοργανώνεται το 9ο Συνέδριο Φαρμακευτικού Marketing. Ποιοι είναι οι στόχοι του φετινού Συνεδρίου, ποια η κύρια θεματολογία αλλά και ποιες οι προσδοκίες σας;
Το Συνέδριο Φαρμακευτικού Μάρκετινγκ είναι ένα κορυφαίο γεγονός, στο χώρο των στελεχών της φαρμακευτικής βιομηχανίας, που γίνεται κάθε δύο χρόνια και καλύπτει τους επίκαιρους προβληματισμούς και τις μελλοντικές τάσεις.
Το 9ο Συνέδριο Φαρμακευτικού Μάρκετινγκ θα γίνει στις 11, 12, και 13 Φεβρουαρίου του 2014. Αρκετό καιρό τώρα, εργάζεται εντατικά μια Οργανωτική Επιτροπή από 40 περίπου στελέχη από αντίστοιχες εταιρείες για την οργάνωση του. Πρόεδροι του συνεδρίου είναι ο Κωνσταντίνος Φρουζής, ΓΔ της Novartis και πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) και ο Γιώργος Βασιλόπουλος ΓΔ της Galenica, μέλος του ΣΦΕΕ και της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας.
Η θεματολογία του συνεδρίου δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη. Όμως μπορώ να σας αναφέρω σχετικά είναι ότι θα έχουμε την ευκαιρία να μοιραστούμε εμπειρίες και γνώσεις ανωτάτων στελεχών του χώρου, της πανεπιστημιακής κοινότητας, καθώς και εμπειρίες διεθνών προσωπικοτήτων του επιχειρηματικού κόσμου που προσκαλούμε. Αυτή την περίοδο έχουν μεγάλη σημασία αυτές οι συζητήσεις, γιατί είναι μια περίοδος όπου το περιβάλλον συνεχώς αλλάζει και απαιτούνται νέες προσεγγίσεις και νέες στρατηγικές.
Στοχεύουμε μέσα από τη θεματολογία, να αναδείξουμε την ανάγκη της βαθειάς προσαρμογής που χρειάζεται να γίνει, την ανάγκη για μια επίκαιρη εκπαίδευση, αναμόρφωση και μεταμόρφωση όλων. Στο συνέδριο θα κληθούν στελέχη από άλλους κλάδους για να αναλύσουν επιτυχημένες πρακτικές τους με στόχο την εξωστρέφεια που είναι πάντα παράγων δημιουργικότητας. Θα αναφερθούμε στις νέες τεχνολογίες και στην αξιοποίηση τους στην επικοινωνία μάρκετινγκ. Θα αναπτυχθούν θέματα και εργαλεία ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού και τακτικές διαφοροποίησης.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου όπως σε κάθε συνέδριο της ΕΕΦΑΜ θα γίνει και ο 9ος διαγωνισμός των «Αριστείων Φαρμακευτικού Μάρκετινγκ». Θα βραβευτούν μέσα από μια αντικειμενική διαδικασία τα στελέχη που τα δύο προηγούμενα χρόνια σχεδίασαν και εφάρμοσαν τις πιο πετυχημένες τακτικές μάρκετινγκ και ιατρικής επιστημονικής ενημέρωσης.
Κλείνοντας θα έλεγα ότι ευελπιστούμε το 9ο Συνέδριο Φαρμακευτικού Μάρκετινγκ να είναι άλλο ένα επιτυχημένο συνέδριο της ΕΕΦΑΜ το οποίο θα συνεχίσει την παράδοση και οι προσδοκίες μας είναι τα στελέχη που θα το παρακολουθήσουν να μείνουν ικανοποιημένα από τα οφέλη και τις γνώσεις που θα αποκομίσουν.
