Ερευνητικά δεδομένα των τελευταίων ετών καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας παγκοσμίως, με το 37,5% των παιδιών 2-14 ετών να έχει βάρος υψηλότερο του φυσιολογικού. Η παχυσαρκία – όπως αναφέρει σε σχετική εγκύκλιο το υπουργείο Υγείας – μπορεί να επηρεάσει τόσο την κατάσταση θρέψης όσο και την ανάπτυξη των παιδιών. Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης σιδηροπενίας και σιδηροπενικής αναιμίας, μπορεί να αποτελέσει την αιτία πρώιμης εμμηναρχής στα κορίτσια, αλλά συνδέεται και με μυοσκελετικά και αναπνευστικά προβλήματα. Επιπρόσθετα, η παχυσαρκία έχει αντίκτυπο και στην ψυχική υγεία του παιδιού, μέσω του κοινωνικού στιγματισμού επηρεάζοντας έτσι αρνητικά μεταξύ άλλων την κοινωνικοποίησή του και τις σχολικές του επιδόσεις. Τέλος, συνδέεται ισχυρά με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης, υψηλής χοληστερόλης στο αίμα, ινσουλινοαντίστασης και σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, που με τη σειρά τους αντανακλούν την πρώιμη εμφάνιση των κλινικών διαταραχών και επιπλοκών που συνήθως παραμένουν και εξακολουθούν να ασκούν την αρνητική τους επίδραση στην υγεία και κατά την ενηλικίωση.
Η προσχολική και σχολική ηλικία αποτελούν κρίσιμες περιόδους για την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, οι οποίες μπορούν να διατηρηθούν και στην ενήλικη ζωή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι παρεμβάσεις που αφορούν τις διατροφικές επιλογές στους χώρους προσχολικής και σχολικής αγωγής, όταν υλοποιούνται ως μέρος ολοκληρωμένων πολιτικών για τα τρόφιμα και τη διατροφή, έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του αυξημένου επιπολασμού της παχυσαρκίας και στην πρόληψη των χρόνιων νοσημάτων που σχετίζονται με τη διατροφή.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ (ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2023-2024)
Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία συλλέχτηκαν από δημόσιους και ιδιωτικούς βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς από 52 Περιφερειακές Ενότητες της χώρας μας, που φιλοξενούν συνολικά 15.734 παιδιά, εκ των οποίων 10.937 νήπια και 4.797 βρέφη (6-18 μηνών):
Βρέφη και Νήπια > 18 μηνών
Ένα μεγάλο ποσοστό των σταθμών (92,4%), προσφέρει σε καθημερινή βάση φρέσκα φρούτα. Ταυτόχρονα όμως, το 21,0% προσφέρει έως και μία φορά την εβδομάδα φυσικούς χυμούς.
Παρατηρήθηκε αύξηση του ποσοστού των σταθμών που δήλωσαν ότι δεν προσφέρουν καθόλου επεξεργασμένα δημητριακά (39,7% έναντι 35,4% το προηγούμενο έτος).
Υπήρξε σημαντική προσκόλληση στις συστάσεις αναφορικά με την αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων. Το 91,1% των σταθμών δήλωσε πως δεν προσφέρει καθόλου σύνθετα αρτοσκευάσματα (όπως πίτσα, πεϊνιρλί, τυρόπιτα, σπανακόπιτα, κ.α) και μόνο το 8,3% των σταθμών τα διαθέτουν έως και 1 φορά την εβδομάδα. Επιπλέον, το 99,4% δεν προσφέρεικαθόλου αλλαντικά, ενώ το 98,7% των σταθμών δεν προσφέρει καθόλου τηγανητά φαγητά (όπως τηγανιτές πατάτες, κρέας, κροκέτες, αυγό κ.α).
Αναφορικά με τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το 98,1% απάντησε ότι δεν προσφέρει καθόλου γάλα σκόνης, το 46,8% διαθέτει καθημερινά φρέσκο λευκό γάλα και το 100% δήλωσε ότι δεν προσφέρει καθόλου σοκολατούχο γάλα.
Μεγάλη θετική ανταπόκριση υπήρξε στη μείωση τροφίμων που αποτελούν πηγή πρόσθετων σακχάρων (δηλαδή σουκρόζης, φρουκτόζης, γλυκόζης, σιρόπι γλυκόζης/ φρουκτόζης που προστίθεται στα τρόφιμα). Το σύνολο των σταθμών δήλωσε πως δεν προσφέρει καθόλου επιδόρπια γιαουρτιού, σοκολάτα και αλείμματα σοκολάτας. Αντίστοιχα, το 98,7% δεν προσφέρει κομπόστα φρούτων, το 94,3% δεν προσφέρει τσουρέκι, το 83,4% δεν προσφέρει μπισκότα και το 90,4% δεν προσφέρει συσκευασμένες κρέμες.
Βρέφη < 18 μηνών
Αναφορικά με τις συστάσεις εβδομαδιαίας κατανομής μεσημεριανού γεύματος, παρατηρήθηκε ότι το 38,8% των σταθμών προσφέρουν λαχανικά καθημερινά, το 89,4% προσφέρει λαδερά λαχανικά έως και 1 φορά την εβδομάδα, ενώ γενικότερα φαίνεται να υπάρχει σημαντική προσκόλληση στο πρόγραμμα διατροφής, όπως η παροχή οσπρίων (94,1%), κόκκινου κρέατος (96,5%), πουλερικών (96,5%) και ψαριών (81,2%) έως και 1 φορά την εβδομάδα.
Το ποσοστό των σταθμών που δήλωσαν ότι προσφέρουν φρούτα καθημερινά ήταν 81,2%, ενώ σημαντική μείωση παρατηρήθηκε στην προσφορά φρέσκων χυμών φρούτων, οι οποίοι πλέον παρέχονται έως και μία φορά την εβδομάδα μόλις από το 18,8% των σταθμών, έναντι του περσινού ποσοστού που έφτανε το 32,4%.
Αναφορικά με τα τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα και για τα οποία συστήνεται πλήρης αποφυγή ειδικά στην εν λόγω ηλικιακή ομάδα, τα ποσοστά προσκόλλησης των σταθμών για τις συστάσεις πλήρους αποφυγής τους παραμένουν στα ίδια επίπεδα με πέρυσι (63,5% και 63,6% αντίστοιχα) αφού, υπάρχει ακόμα ένας σημαντικός αριθμός σταθμών που συνεχίζει να τα παρέχει τουλάχιστον 1-2 φορές / εβδομάδα. Επομένως, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στην αποφυγή ταχινιού υψηλών σακχάρων, συσκευασμένης κρέμας (φαρίν λακτέ, άνθος αραβοσίτου, σοκολάτας, καραμελέ), μπισκότων και ρυζόγαλου, τα οποία και εμφανίστηκαν με μεγαλύτερη συχνότητα στα διαιτολόγια των σταθμών.
Τέλος, για τα τρόφιμα που περιέχουν κορεσμένα και βιομηχανικώς παραγόμενα υδρογονωμένα λιπαρά, η προσκόλληση των σταθμών στις συστάσεις για πλήρη αποφυγή τους ήταν αρκετά υψηλή.
