Εάν έχετε υψηλό ζάχαρο ή διαβήτη θα ξέρετε καλά πως πρέπει να αποφεύγετε “τα γλυκά”. Όμως, η εφαρμογή της συμβουλής αυτής είναι πιο δύσκολη από όσο ακούγεται. Ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον γεμάτο πειρασμούς! Έτσι αναζητούνται φυσικές λύσεις, οι οποίες καλύπτουν την ανάγκη “για γλυκό” μεν, δεν επηρεάζουν σημαντικά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα δε.
Στα πλαίσια αυτά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν πως το μέλι αποτελεί καλή εναλλακτική της ζάχαρης στη διαχείριση του διαβήτη. Θυμηθείτε πως το υψηλό ζάχαρο στο αίμα προκύπτει από αδυναμία του οργανισμού, και συγκεκριμένα του παγκρέατος, να εκκρίνει ινσουλίνη. Η τελευταία είναι η ορμόνη που διαχειρίζεται τα σάκχαρα, φροντίζοντας να “μπουν” στα κύτταρα και να παράξουν ενέργεια. Όταν δεν απελευθερώνεται αρκετή ινσουλίνη μετά από ένα γεύμα, το ζάχαρο εκτοξεύεται και το σώμα ξεμένει από “καύσιμα”.
Η διατροφική αξία του μελιού
To μέλι αποτελείται κυρίως από σάκχαρα, δηλαδή υδατάνθρακες, που ονομάζονται φρουκτόζη και γλυκόζη. Αυτές συνοδεύονται από μικρή ποσότητα νερού, βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων και φυσικών ουσιών με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, όπως οι πολυφαινόλες. Η σύσταση του προσδίδει στο μέλι χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη (19), σε σύγκριση με τη ζάχαρη (60). Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει την ταχύτητα αύξησης των επιπέδων ζαχάρου μετά από ένα γεύμα, και χρησιμοποιείται για να αξιολογήσει κανείς πόσο “φιλικό” για διαβητικούς είναι ένα τρόφιμο.
Ενδιαφέροντα επιστημονικά δεδομένα
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πληθώρα επιστημονικών μελετών, που να έχει δώσει τρανταχτά αποτελέσματα για τη χρήση μελιού στο ζαχαρώδη διαβήτη. Η πλειοψηφία των δημοσιευμένων μελετών έχει πραγματοποιηθεί σε ποντίκια ή σε μικρές ομάδες του πληθυσμού. Βέβαια, τα μέχρι τώρα συμπεράσματα είναι ενθαρρυντικά. Για παράδειγμα, σε αρκετές περιπτώσεις όταν ασθενείς με διαβήτη κλήθηκαν να καταναλώσουν είτε μέλι, είτε κάποιο άλλο σάκχαρο (δεξτρόζη, σουκρόζη), η έκκριση της ινσουλίνης φάνηκε να είναι πιο αποτελεσματική στην πρώτη περίπτωση. Κατ’ επέκταση τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα ήταν χαμηλότερα.
Τρόπος δράσης του μελιού
Γιατί θα μπορούσε όμως το μέλι να αποτελέσει έναν πιθανό αντιδιαβητικό παράγοντα; Μπορεί τόσο η ζάχαρη, όσο και το μέλι να ανήκουν στα απλά σάκχαρα, υπάρχει όμως μία ειδοποιός διαφορά. Τις περισσότερες φορές το μέλι καταναλώνεται στη φυσική του μορφή, σε αντίθεση με τη ζάχαρη, που έχει υποστεί μεγάλη επεξεργασία. Σε αυτή την πολύπλοκη φυσική του δομή οφείλει το μέλι το χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη.
Ακόμη, το βασικό σάκχαρο του μελιού, η φρουκτόζη, φαίνεται πως απορροφάται πιο αργά από το σώμα. Ταυτόχρονα, ενεργοποιεί την έκκριση ινσουλίνης από τα κύτταρα του παγκρέατος, συμβάλλοντας στην καλύτερη διαχείριση της ενέργειας. Θυμηθείτε επίσης πως το μέλι είναι πλούσιο σε φυσικά αντιοξειδωτικά συστατικά. Οι πολυφαινολικές αυτές ουσίες φαίνεται πως μπορούν να προστατεύσουν από φλεγμονές τα κύτταρα που απελευθερώνουν ινσουλίνη, αλλά και εκείνα και ολόκληρου του σώματος.
Σημαντικό συμπέρασμα
Το μέλι φαίνεται πως είναι μία καλή εναλλακτική γλυκαντική ουσία για ασθενείς με διαβήτη. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει πως δεν αποτελείται από απλά σάκχαρα, που επηρεάζουν άμεσα τη γλυκόζη του αίματος. Άτομα με υψηλό ζάχαρο, θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν ως υποκατάστατο σε γλυκά ή σε ροφήματα, στα πλαίσια πάντα της ισορροπημένης πρόσληψης υδατανθράκων μέσα στην ημέρα. Θυμηθείτε πως μία κουταλιά της σούπας μέλι αποδίδει περίπου 17 γραμμάρια υδατανθράκων, που αντιστοιχεί περίπου σε ένα ισοδύναμο αυτών. Προτιμήστε υψηλής ποιότητας μέλι, για να είστε σίγουροι πως θα περιέχει όλα τα φυτικά αντιοξειδωτικά και λιγότερα πρόσθετα συστατικά.
Ήβη Παπαϊωάννου, RDN, MS, MBA Διαιτολόγος, Διατροφολόγος Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ [email protected]
Βιβλιογραφία Bobiş O, Dezmirean DS, Moise AR. Honey and Diabetes: The Importance of Natural Simple Sugars in Diet for Preventing and Treating Different Type of Diabetes. Oxid Med Cell Longev. 2018;2018:4757893. Published 2018 Feb 4. Erejuwa OO. Effect of honey in diabetes mellitus: matters arising. J Diabetes Metab Disord. 2014 Jan 29;13(1):23. Erejuwa OO, Sulaiman SA, Wahab MS. Honey--a novel antidiabetic agent. Int J Biol Sci. 2012;8(6):913–934. Ramli NZ, Chin KY, Zarkasi KA, Ahmad F. A Review on the Protective Effects of Honey against Metabolic Syndrome. Nutrients. 2018;10(8):1009. Published 2018 Aug 2.
