Κετογενής δίαιτα: η νέα μόδα στο αδυνάτισμα!

26-12-2016

Μήπως παρακολουθείτε τις τάσεις στη διατροφή; Μήπως έχετε ακούσει την κετογενή δίαιτα; Εάν έχει φτάσει στα αυτιά σας αυτή η δίαιτα με το περίεργο όνομα σίγουρα θα έχετε απορήσει τι ακριβώς κάνει, μιας και το όνομά της δεν προδίδει πολλά!

Τι είναι οι κετόνες;

Ο ανθρώπινος οργανισμός βασίζεται για την παραγωγή ενέργειας σε ένα μόριο που ονομάζεται γλυκόζη. Το τελευταίο προέρχεται κυρίως από τους υδατάνθρακες της διατροφής (ψωμί, μακαρίνια, ρύζι, όσπρια, γαλακτοκομικά, φρούτα, λαχανικά, γλυκά). Εάν όμως δεν καταναλώσετε κάποιον υδατάνθρακα, τότε σχεδόν 24 ώρες μετά το σώμα σας θα έχει εξαντλήσει τα αποθέματά του σε γλυκόζη και θα αναζητήσει εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Έτσι όταν περάσουν 3 με 4 ημέρες χωρίς τα απαραίτητα εφόδια υδατανθράκων, οι αποθήκες της «έκτακτης ενέργειας», ή αλλιώς του λίπους, θα ξεκλειδώσουν. Μέσω ενός ειδικού μονοπατιού του μεταβολισμού το λίπος μετατρέπεται σε κετόνες, μόρια τα οποία χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας. Με πολύ απλά λόγια το σώμα «ανοίγει» τις αποθήκες του λίπους του για να μην σας λείψει τίποτα.

Τι ακριβώς περιλαμβάνουν η κετογενείς δίαιτες;

Οι κετογενείς δίαιτες βασίζονται στη θεωρία της κέτοσης που περιγράψαμε παραπάνω. Για να «ξεκλειδώσουν» τις λιπαποθήκες περιορίζουν κατά πολύ την πρόσληψη υδατανθράκων και πρωτεϊνών και έμφαση δίνεται στην κατανάλωση λιπαρών τροφών.

  • Τα «ναι» τις κετογενούς διατροφής: ελαιόλαδο και άλλα φυτικά έλαια, αβοκάντο, ξηροί καρποί, φυστικοβούτυρο, ταχίνι, λιπαρά ψάρια, λιπαρά κομμάτια κρέατος, εντόσθια (συκώτι), αυγά, ολόπαχα γαλακτοκομικά (μαλακά τυριά, ολόπαχο γάλα/ γιαούρτι), λαχανικά και φρούτα χωρίς πολλά σάκχαρα ή άμυλο (πράσινα φυλλώδη λαχανικά, αγγούρι, σπανάκι, πιπεριές, μελιτζάνα, ντομάτα).
  • Τα «όχι» της κετογενούς διατροφής: γλυκά, ζάχαρη, ψωμί, μακαρόνια, ρύζι, σιτηρά, αμυλούχα λαχανικά όπως η πατάτα και το καρότο, τα περισσότερα φρούτα, όσπρια.
 


Μπορεί η κετογενής διατροφή να συμβάλλει στην απώλεια κιλών;

Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες ο συγκεκριμένος τύπος δίαιτας που αποκλείει τους υδατάνθρακες από τη διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια βάρους. Αυτό δεν γνωρίζουμε ακόμη γιατί συμβαίνει, όμως πιθανολογείται πως: είτε το σώμα ξοδεύει επιπλέον ενέργεια για να μεταβολίσει τις λιπαρές τροφές, είτε ενισχύεται η καύση λίπους ή αυξάνεται η αίσθηση του κορεσμού λόγω της κατανάλωσης περισσότερων πρωτεϊνών.

Θα πρέπει όμως πάντα να θυμάστε πως τα δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα είναι πολύ λίγα και αφορούν άτομα με αρκετά περιττά κιλά. Για τους λόγους αυτούς απέχουμε ακόμα πολύ από το να συστήσουμε μία τέτοια διατροφή στο ευρύ κοινό. Επιπλέον, οι περισσότερες έρευνες που μελέτησαν την αποτελεσματικότητα της κετογενούς δίαιτας πραγματοποιήθηκαν μέσα στο περιβάλλον ενός νοσοκομείου και υπό τη στενή παρακολούθηση των ιατρών.

Υπάρχουν άλλα πιθανά οφέλη της κετογενούς δίαιτας;

Η κετογενής δίαιτα πρωτοχρησιμοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1920 με σκοπό τη διαχείριση επιλειπτικών κρίσεων. Έκτοτε έχει συσχετιστεί θετικά με πολλές καταστάσεις όπως ο διαβήτης τύπου 2, τα καρδιαγγειακά νοσήματα (χοληστερίνη), η ακμή, οι πολυκιστικές ωοθήκες, το Alzheimer’s και κάποιες μορφές καρκίνου.

Υπάρχουν παρενέργειες από μία κετογενή δίαιτα;

Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει απόλυτη ανάγκη κάθε θρεπτικό συστατικό της τροφής. Οι υδατάνθρακες δίνουν ενέργειας, οι πρωτεΐνες δομούν και μεταφέρουν και τα λιπαρά θωρακίζουν και σβήνουν φλεγμονές. Επιπλέον κάθε ομάδα τροφίμων που αναφέραμε δίνει μοναδικά συστατικά στο σώμα, όπως οι βιταμίνες και άλλα ιχνοστοιχεία. Καταλαβαίνετε λοιπόν πως έλλειψη έστω και μίας κατηγορίας τροφίμων από το διαιτολόγιό σας θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Πιο συγκεκριμένα ακολουθώντας μία δίαιτα χωρίς υδατάνθρακες, όπως είναι η κετογένής, ενδέχεται να έχετε ιδιαίτερα πεσμένη ενέργεια, να μην μπορείτε να συγκεντρωθείτε, να εμφανίσετε γαστρεντερικές ενοχλήσεις, να αποδυναμωθεί το ανοσοποιητικό σας, να επηρεαστεί η αναπαραγωγική σας ικανότητα, να μην χτυπά σωστά η καρδιά σας και να μην συσπώνται οι μύες σας. Οι κίνδυνοι αρκετοί και για ακριβώς αυτό το λόγο οι κετογενείς δίαιτες θεωρούνται ασφαλής μόνο όταν πραγματοποιούνται με τη συνεχή καθοδήγηση ιατρικής ομάδας και όταν συντρέχει απόλυτος λόγος.

Να το δοκιμάσω ή όχι;

Οι διαιτολόγοι έχουμε πλέον καταλήξει στο ασφαλές συμπέρασμα πως δεν υπάρχει η ιδανική δίαιτα και πως κάθε ενδιαφερόμενος πρέπει να βρει ποιό διατροφικό πλάνο ταιριάζει καλύτερα στις δικές του συνήθειες, στον τρόπο ζωής κλπ. Ιδιαίτερη όμως προσοχή χρειάζεται όταν διαβάζετε για προγράμματα διατροφής που αποκλείουν ολόκληρες ομάδες τροφών από τη ζωή σας! Αποκλείστε εσείς τις δίαιτες αυτές, για να μην στερήσετε από το σώμα σας κανένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό.

Η κετογείς δίαιτες δεν σχετίζονται με την κατάσταση της κέτωσης που εμφανίζουν κυρίως οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 1.

Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN

Διαιτολόγος, Διατροφολόγος

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

ivipapai@gmail.com

 

Βιβλιογραφία:

1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2716748/

2. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3826507/

3. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3945587/