Βήμα 3ο: Συζητώντας για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στην Ελλάδα: ένας λειτουργικός ορισμός του Χ.Λιονή*

Η άμεση (σε σχέση με την  πρόσβαση), συνεχής (σε σχέση με τα πρόσωπα και τις υπηρεσίες φροντίδας), περιεκτική (επαρκής)¹, αντίστοιχη με τις επιθυμίες, προσδοκίες, αξίες και ανάγκες των προσώπων (ασθενών)² και συντονισμένη (ολοκληρωμένη) φροντίδα¹ από εκπαιδευμένους (στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και στην κοινότητα)  επαγγελματίες υγείας  που  λειτουργούν ως διεπαγγελματική (συνλειτουργία  με ένα αριθμό επαγγελματιών υγείας και άλλων λειτουργών σχετικών με τις υπηρεσίες υγείας)³ ομάδα  υγείας και έχουν ως κύριο στόχο τη διατήρηση της λειτουργικότητας (καθημερινές δραστηριότητες)  του  προσώπου και της αυτοδυναμίας (αυτοφροντίδας) του⁴, καθώς  και εμμέσως  της ευτυχίας  και της ευδαιμονίας (ψυχικής και σωματικής αταραξίας)⁵  του, με σύγχρονη διατήρηση και βελτίωση των δυναμικών (σχέση επικοινωνίας, κατανομή εργασίας και ευθυνών) με την οικογένεια και το κοινωνικό δίκτυο του.

Η στόχευση  γίνεται  μέσω  της  ενεργητικής (μετά από επαρκή πληροφόρηση)⁶ συμμετοχής  του προσώπου στη λήψη της απόφασης  για την αλλαγή της συμπεριφοράς του σε εκβάσεις (πρακτικές υγείας-τρόπος ζωής-θάνατος)  που έχουν τεκμηριωθεί από την έρευνα με τη χρήση από τον επαγγελματία υγείας δεξιοτήτων ενδυνάμωσης, κινητοποίησης⁷ και ενσυναίσθησης  (και συμπόνιας)⁸, συμβουλευτικής, καθώς και διαχείρισης  των  πιο συχνών και κοινών νοσημάτων και προβλημάτων υγείας στην κοινότητα.

Οι υπηρεσίες φροντίδας δε περιορίζονται στο ιατρείο και στις δομές ΠΦΥ αλλά εστιάζονται και στο σπίτι με ιδιαίτερη εστίαση σε άτομα που βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους για την ανακούφιση του πόνου και του συναισθηματικού φορτίου, καθώς και στην ικανοποίηση των τελευταίων επιθυμιών τους. Οι υπηρεσίες αυτές δεν περιορίζονται στα πρόσωπα αλλά αφορούν τα μέλη της οικογένειας τους, τους φροντιστές⁹ που τυχόν εμπλέκονται στη φροντίδα  προσώπων με χρόνια νοσήματα, καθώς και το ευρύτερο εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον (κοινότητα) στο πλαίσιο του οποίου τα πρόσωπα ζουν και αλληλεπιδρούν. Για το σκοπό αυτό συνεργάζονται με επαγγελματίες υγείας από τη δημόσια υγεία και τη διοίκηση των υπηρεσιών υγείας στο σχεδιασμό παρεμβάσεων στον πληθυσμό με κύρια εστίαση τη μείωση των ανισοτήτων.

Το κείμενο αυτό συντάχθηκε από τον Καθηγητή κ. Χρήστο Λιονή σε συνεργασία με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές (σε αλφαβητική σειρά με βάση το επίθετο) κ. Δήμο Δημοσθένους, κ. Ζήνωνα Ζήνωνος, κ. Στέλλα Κακούρη και κ. Αγγελική Κωνσταντίνου.

 

Ο Χρήστος Λιονής είναι Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης (lionis@uoc.gr)

 

 

Επιλεγμένες αναφορές

1. Kringos DS, Boerma WG, Bourgueil, et al. The strength of primary care in Europe: an international comparative study. Br J Gen Pract 2013;63:e742-50.
2. Institute of Medicine. Crossing the Quality chasm: A New Health System for the 21^st Century. Washington DC : National Academy Press; 2001.
3. Καλοκαιρινού A, Αδαμακίδου Θ, Βελονάκη Β, και συν. Εφαρμογές καλών πρακτικών ομάδας πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ηλεκτ. Βιβλ.). Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2015.
4. Huber M, Knottnerus A, Green L, et al. How should we define health? BMJ 2011; 343:d4163.
5. Επίκουρος. (Επιστολή προς Μενοικέα, 131-132).
6. Wagner EH. Chronic disease management: What will it take to improve care for chronic illness? Eff Clin Pract 1998;1:2-4.
7. Miller WR and Rollnick S. Motivational interviewing: Helping People Change. 3^rd Edition, 2012.
8. Shea S, Lionis C. Restoring humanity in health care through the art of compassion: an issue for the teaching and research agenda in rural health care. RRH 2018; 1679.
9. Sapouna V, Dafermos V, Chatziarsenis M, et al. Assessing the burden of caregivers of patients with mental disorders: translating and validating the involvement valuation questionnaire into Greek. Ann Gen Psychiatry 2013; 12:3.