Το φολικό οξύ ανήκει στην οικογένεια των βιταμινών του συμπλέγματος Β και μία από τις σπουδαιότερες λειτουργίες του είναι η σύνθεση του DNA κάθε νέου κυττάρου. Η φυσική μορφή του, που βρίσκεται κυρίως σε φυλλώδη λαχανικά, είναι το φυλλικό οξύ. Αποτελεί ένα από τα λίγα θρεπτικά συστατικά, το οποίο χρειάζεται να λάβει συμπληρωματικά κάθε γυναίκα πριν αλλά και κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης.
Ο ρόλος του φολικού οξέος στην ανάπτυξη του εμβρύου
Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης σχηματίζεται ο νευρικός σωλήνας του εμβρύου. Από αυτόν θα προκύψουν ο εγκέφαλος, η σπονδυλική στήλη και τα οστά, ύστερα από ταχύτατη διαίρεση και διαφοροποίηση των κυττάρων. Η παρουσία του φολικού οξέος είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η λειτουργικότητα κάθε κυττάρου.
Τι θα συμβεί εάν δεν υπάρχει επάρκεια φολικού
Η ανεπάρκεια φολικού οξέος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα του εμβρύου, οι οποίες κατατάσσονται στις ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα. Από αυτές ξεχωρίζει η δισχιδής ράχη, δηλαδή η σχισμή στη σπονδυλική στήλη. Επιπλέον, η έλλειψη φολικού οξέος έχει συνδεθεί με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού στα παιδιά. Αρκετές υποθέσεις υπάρχουν και για την επίδραση των χαμηλών επιπέδων φολικού οξέως και στην ίδια τη μητέρα, καθώς το έμβρυο «τραβάει» τη μέγιστη δυνατή ποσότητα από το σώμα της. Κάποιες αρχικές, αλλά ανεπιβεβαίωτες ενδείξεις, μιλούν για αυξημένο κίνδυνο προωρότητας και χαμηλού σωματικού βάρους γέννησης του μωρού. Ακόμη, η επαρκής πρόσληψη φολικού οξέως μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης μεγαλοβλαστικής αναιμίας (τύπος αναιμίας που προκύπτει από την έλλειψη φολικού) στη μητέρα.
Πηγές φολικού οξέος
Η σημαντικότερες πηγές φυλλικού οξέος στη διατροφή είναι:
- Πράσινα φυλλώδη λαχανικά, π.χ σπανάκι, λάχανο μπρόκολλο
- Φασόλια
- Καστανό ρύζι
- Προϊόντα μαγιάς
- Μοσχαρίσιο ή χοιρινό κρέας
- Πουλερικά
- Οστρακοειδή
Επιπλέον, πολλά τρόφιμα εμπλουτίζονται κατά την επεξεργασία τους με φολικό οξύ, ακριβώς λόγω της μεγάλης σημασίας αυτού στην ανάπτυξη του εμβρύου. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν τα δημητριακά. Μία ακόμη σημαντική πηγή είναι και τα συμπληρώματα διατροφής, τα οποία όπως υποδηλώνει και το όνομά τους συμπληρώνουν τη διατροφή της μητέρας. Ζητείστε τη συμβουλή του γιατρού σας για να επιλέξετε το καταλληλότερο συμπλήρωμα για εσάς.
Πόσο χρειάζεται η μέλλουσα μητέρα
Ιδανικά η ενίσχυση της διατροφής με φολικό οξύ ξεκινάει τουλάχιστον ένα μήνα πριν τη σύλληψη. Κατά την εγκυμοσύνη, οι ανάγκες μίας μέλλουσας μητέρας εκτοξεύονται στα 600 μικρογραμμάρια (μg) την ημέρα. Μέρος των απαιτήσεων αυτών καλύπτονται από τη διατροφή, περίπου 200μg. Φυσικά, προτείνεται η επιλογή ενός διατροφικού συμπληρώματος, το οποίο περιέχει 400μg με 500μg φολικού οξέος επιπλέον. Με την καθοδήγηση του γιατρού υψηλότερες δοσολογίες ενδεχομένως χρειάζονται εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα, παχυσαρκία της μητέρας ή εάν λαμβάνεται από εκείνη κάποια φαρμεκευτική αγωγή που μειώνει τη διαθεσιμότητα του θρεπτικού συστατικού.
Εάν ο γιατρός σας δεν σας έχει μιλήσει για τη σημασία του φολικού οξέος κατά την εγκυμοσύνη, μη διστάσετε να τον ρωτήσετε εσείς. Παράλληλα εμπλουτίστε το καθημερινό σας διαιτολόγιο με τις τροφές που αναφέρθηκαν νωρίτερα και εξασφαλίστε την υγιή ανάπτυξη του μωρού σας.
Ήβη Παπαϊωάννου, RDN, MS, MBA Διαιτολόγος, Διατροφολόγος Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ [email protected]
Βιβλιογραφία Lassi ZS, Salam RA, Haider BA, Bhutta ZA. Folic acid supplementation during pregnancy for maternal health and pregnancy outcomes. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 3. Gao Y, Sheng C, Xie RH, Sun W, Asztalos E, Moddemann D, Zwaigenbaum L, Walker M, Wen SW. New Perspective on Impact of Folic Acid Supplementation during Pregnancy on Neurodevelopment/Autism in the Offspring Children - A Systematic Review. PLoS One. 2016 Nov 22;11(11):e0165626. doi: 10.1371/journal.pone.0165626. eCollection 2016.
