Σας έχει τύχει ποτέ να αισθανθείτε ναυτία πριν από μία σημαντική παρουσίαση; Έχετε μήπως παρουσιάσει διαρροϊκά συμπτώματα από το φόβο του αεροπλάνου; Ή μήπως εμφανίζετε δυσκοιλιότητα όταν η ψυχολογία σας δεν είναι καλή; Πολλές γαστρεντερικές ενοχλήσεις συνδέονται άμεσα με τη διάθεση, γεγονός το οποίο οφείλεται στη θεωρία πως το έντερο είναι ο δεύτερος εγκέφαλος του σώματος.
Πως επικοινωνούν ο εγκέφαλος και το έντερο;
Οι περισσότεροι γνωρίζουν πως το νευρικό σύστημα αποτελείται από τον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη. Το «νευρικό δίκτυο» απαρτίζεται από τους νευρώνες (νευρικά κύτταρα) και τους νευροδιαβιβαστές (χημικές ουσίες που μεταφέρουν νευρικά σήματα), που ενώνουν τον εγκέφαλο με κάθε όργανο του σώματος.
Λίγοι όμως γνωρίζουν πως στο γαστρεντερικό σύστημα, και ιδιαιτέρως στο έντερο, εντοπίζεται ένα σημαντικό τμήμα του νευρικού συστήματος. Μάλιστα, το έντερο διαθέτει περισσότερους νευρώνες ακόμη και από τη σπονδυλική στήλη! Επειδή το εντερικό νευρικό σύστημα μοιράζεται τους ίδιους νευρώνες και νευροδιαβιβαστές, οι ειδικοί το ονομάζουν δεύτερο εγκέφαλο του ανθρώπινου οργανισμού. Η σύνδεση εγκεφάλου και εντέρου είναι εκείνη που εξηγεί γιατί το στρες και η κακή διάθεση προκαλούν διάρροια ή δυσκοιλιότητα, αλλά και το αντίστροφο.
Σήμερα η επιστημονική κοινότητα μπορεί να παραθέσει πολλά παραδείγματα καταστάσεων ψυχικής υγείας, στις οποίες εμφανίζονται έντονα γαστρεντερικά προβλήματα. Από την κατάθλιψη, μέχρι το Parkinson, το Alzheimer, τον αυτισμό, τη σκλήρυνση κατά πλάκας και το στρες μετά από τραυματισμό. Συχνές ενοχλήσεις που εμφανίζονται είναι το έλκος, η σπαστική κολίτιδα (μορφή διάρροιας και δυσκοιλιότητας) και ο κοιλιακός πόνος.
Ένας συγκεκριμένος νευροδιαβιβαστής με το όνομα σεροτονίνη φαίνεται να παίζει ρόλο κλειδί στην παράδοξη σχέση εγκεφάλου- εντέρου. Η σεροτονίνη, γνωστή και ως ορμόνη της χαράς, βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα όταν επικρατεί το συναίσθημα του ενθουσιασμού. Όμως, σε περιόδους έντονου στρες η παρουσία της ορμόνης στο νευρικό σύστημα μειώνεται. Σαν αποτέλεσμα αλλάζει η διάθεση, αλλά και η λειτουργικότητα του εντέρου.
Τι μπορείτε να κάνετε;
Υπολογίζεται πως περίπου ένα στα τρία άτομα με κατάθλιψη εμφανίζει χρόνια δυσκοιλιότητα. Την ίδια στιγμή άτομα με σπαστική κολίτιδα, δηλαδή ευερέθιστο έντερο, έχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να βιώσουν κάποιου είδους στρες. Η καθημερινή διαχείριση των εντερικών συμπτωμάτων είτε πρόκειται για δυσκοιλιότητα, είτε για διάρροια και ναυτία, είναι σημαντική. Εξίσου απαραίτητη είναι όμως και η διαχείριση του στρες με κάποιον ειδικό γιατρό για θέματα ψυχικής υγείας.
Όλα αυτά βέβαια μέχρι τα επόμενα χρόνια οι ειδικοί να βρουν έναν ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο να ενισχύσουν την «ορμόνη της χαράς» στον οργανισμό!
Ήβη Παπαϊωάννου, RDN, MS, MBA Διαιτολόγος, Διατροφολόγος Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ [email protected]
Βιβλιογραφία Callaghan, B., Fields, A., Gee, D., Gabard-Durnam, L., Caldera, C., Humphreys, K., Tottenham, N. (n.d.). Mind and gut: Associations between mood and gastrointestinal distress in children exposed to adversity. Development and Psychopathology, 1-20. Cleveland Clinic. Health Library. Gut-Brain Connection. Accessed 27/6/2019. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/16358-gut-brain-connection Roohafza H, Bidaki EZ, Hasanzadeh-Keshteli A, Daghaghzade H, Afshar H, Adibi P. Anxiety, depression and distress among irritable bowel syndrome and their subtypes: An epidemiological population based study. Adv Biomed Res. 2016;5:183. Published 2016 Nov 28. doi:10.4103/2277-9175.190938. Today’s Dietitian. Mouse Study Explains Why GI Distress Accompanies Depression. Accessed 27/6/2019. https://www.todaysdietitian.com/news/062119_news.shtml
