Κετογονική δίαιτα: Μύθοι και πραγματικότητα, του ιατρού-διαιτολόγου Ιάκωβου Θεοδοσίου

04-09-2019

Κετογονική Δίαιτα είναι η δίαιτα που δημιουργεί στον οργανισμό μια ειδική μεταβολική κατάσταση που λέγεται κέτωση. Μάλιστα επειδή προέρχεται μέσω της διατροφής λέγεται διατροφική κέτωση.

Κέτωση έχουμε όταν αυξάνεται η συγκέντρωση ουσιών στο αίμα που λέγονται κετόνες ή κετονικά σωμάτια. Οι κετόνες είναι προϊόντα που προέρχονται από την διάσπαση του λίπους στο συκώτι. Αυτό συμβαίνει, όταν η διαθέσιμη συγκέντρωση γλυκόζης στα κύτταρα είναι πολύ μικρή και ο οργανισμός αναγκάζεται να χρησιμοποιεί το λίπος ως αποκλειστική πηγή καυσίμου. Άρα θα λέγαμε και ότι είναι ο ιατρικός ορισμός της μέγιστης καύσης λίπους ή λιπόλυσης.

Από την εμπειρία μου, δεν υπάρχει αστοχία στο αδυνάτισμα σε αυτή την δίαιτα και αν υπάρξει ένα, είναι  ίσως γιατί κάποιοι άνθρωποι δεν κατάφεραν να την εφαρμόσουν. Είναι κατάλληλη για ολόκληρη την γκάμα διαταραχών λίπους, από την κυτταρίτιδα, έως την νοσογόνο παχυσακία.
Οι δράσεις της κετογονικής δίαιτας δεν περιορίζονται στο αδυνάτισμα. Η κετογονική δίαιτα έχει θεραπευτικές δράσεις σε διάφορες ασθένειες όπως, η νόσο Alzheimer, η αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση, ο αυτισμός, ο καρκίνος, οι ημικρανίες, τα εγκεφαλικά τραύματα, ο χρόνιος πόνος, η νόσος του Parkinson, οι διαταραχές του ύπνου, κ.α.

Για να αναλύσουμε την σύγχυση που έχει γύρω από την κετογονική δίαιτα ξεκινώντας από την ιστορία της.
Η κετογονική δίαιτα εισήχθη από τους σύγχρονους γιατρούς ως απομίμηση του μεταβολισμό της νηστείας, στην θεραπεία για την επιληψία τη δεκαετία του 1920. Για δύο δεκαετίες αυτή η θεραπεία χρησιμοποιήθηκε ευρέως, αλλά με τη σύγχρονη θεραπεία αντιεπιληπτικών φαρμάκων η χρήση της, μειώθηκε δραματικά. Η δίαιτα που χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία της επιληψίας ονομάστηκε Κλασική Κετογονική Δίαιτα – CKD. Είναι η δίαιτα που περιέχει μια αναλογία 4:1 κατά βάρος λιπαρών προς το συνδυασμό πρωτεΐνης και υδατάνθρακα. Αυτό επιτυγχάνεται με τον αποκλεισμό τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, όπως αμυλούχα φρούτα και λαχανικά, ψωμί, ζυμαρικά, δημητριακά και ζάχαρη, ενώ παράλληλα αυξάνεται η κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά όπως ξηροί καρποί, κρέμα γάλακτος και βούτυρο, λίπη, λιπαρά κρέατα όπως μπέικον κα.

Η κέτωση που δημιουργείται σε αυτή την δίαιτα (CKD) είναι περισσότερο μια κέτωση που προέρχεται από την υπερβολική ποσότητα λίπους που καταναλώνουμε. Είναι μια αντιδραστική άμυνα του οργανισμού, στο να κάψει το υπερβολικό λίπος που εισέρχεται σε αυτόν, που μπορεί να αγγίζει και το 80% του συνόλου των ημερήσιων θερμίδων και να προστατευτεί. Αυτός είναι ο λόγος που η δίαιτα αυτή δεν ενδύκνεται για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Γιατί στην παχυσαρκία το πρόβλημα δεν είναι το λίπος της τροφής, αλλά το δικό μας. Το μόνο που μπορεί να προσφέρει στο αδυνάτισμα είναι μια ανορεξία, που προκαλεί η κέτωση και τίποτε άλλο.

Επίσης μια αιτία που έμπλεξαν την κλασική κετογονική δίαιτα με την παχυσαρκία ήταν οι αθλητές και οι bodybuilders οι οποίοι περνούν κάποια πεντάωρα ή και περισσότερο στα γυμναστήρια κάθε ημέρα και η δίαιτα αυτή τους βοήθησε αφού μπορούσαν να αναπτύξουν τους μύες τους.

Πόσο όμως μπορεί να είναι υγιεινή μια τέτοια δίαιτα για τον σύγχρονο μέσω άνθρωπο εκβιομηχανοποιημένης κοινωνίας που ο χρόνος για άθληση και σωματική δραστηριότητα έχει μειωθεί στην καθημερινή βασική δραστηριότητα;

Εννοείται ότι θα πούμε ΝΑΙ στη κετογονική δίαιτα ΝΑΙ κάνει για αδυνάτισμα μόνο όμως όταν στηρίζεται σε ιατρικά πρωτόκολλα που λέγονται ΚΕΤΟ ΝΗΣΤΕΙΑΚΕΣ δίαιτες οι οποίες γίνονται με σοβαρή ιατρική παρακολούθηση.

Μύθοι και οι αλήθειες

Σήμερα οι διαστάσεις που έχει πάρει η κετογονική δίαιτα παγκοσμίως είναι εκρηκτικές. Η σύγχρονη ιατρική έχει κατανοήσει πλήρως τους μηχανισμούς και την δράση της κέτωσης.
Δυστυχώς όμως, παγκοσμίως ελάχιστοι είναι οι ιατροί επιστήμονες που ασχολούνται σοβαρά με το θέμα της κέτωσης. Αποτέλεσμα αυτού είναι, οι διαστάσεις που έχει πάρει η κετογονική δίαιτα να προκαλούν περισσότερο σύγχυση για το θέμα, παρά διευκρινιστική ενημέρωση για το ευρύ κοινό.
Το κλειδί της κατανόησης είναι ότι, η δράση της προέρχεται από την κέτωση και η κέτωση προέρχεται από τον περιορισμό και μόνο του υδατάνθρακα και όχι από την αύξηση των λιπαρών της τροφής.

Η κετογονική δίαιτα είναι μια θεραπευτική δίαιτα. Και ως θεραπευτική δίαιτα ορίζεται μια τροποποιητική δίαιτα που δημιουργεί ιδιαίτερες συνθήκες στον οργανισμό μας και η οποία έχει περιορισμένο χρόνο δράσης και διακόπτεται με την βελτίωση αυτού που την εφαρμόζει.
Όσον αφορά την παχυσαρκία, και εδώ ισχύει η δέσμευση του χρόνου δηλαδή ότι δεν είναι μια δίαιτα που θα πρέπει να υιοθετήσουμε ως τρόπο ζωής αλλά να την χρησιμοποιήσουμε για την επίλυση του προβλήματος του βάρους και του λίπους μας.
Για την παχυσαρκία οι κατάλληλες κετογονικές δίαιτες είναι οι ΚΕΤΟ ΝΗΣΤΕΙΑΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ με αποτελέσματα τέτοια, που δεν μπορεί να φέρει ούτε το πιο επιθετικό χειρουργείο βαριατρικής για την παχυσαρκία.

Κέτο Νηστειακή δίαιτα είναι δίαιτα χαμηλή τόσο σε υδατάνθρακα όσο και στα λιπαρά που μας εγγυάται ότι η κέτωση οφείλεται στο δικό μας λίπος που καίγεται και όχι στο λίπος της τροφής. Έχοντας την δυνατότητα του πλήρη ελέγχου της κέτωσης που δημιουργούμε αλλά και την δυναμική της δίαιτας, μπορούμε να ενεργοποιήσουμε την καύση λίπους στον βαθμό που επιθυμούμε και να είμαστε ασφαλείς. Ο βαθμός λιπόλυσης ελέγχεται καθημερινά. Τα προγράμματα αυτά είναι μικρής διάρκειας ολήγων ημερών και η αποτελεσματικότητα είναι περίπου 7-10% του βάρους μας στο διάστημα αυτό.

Αφορά όλες τις κατηγορίες διαταραχής βάρους και λίπους ακόμα και την κυτταρίτιδα. Η διάρκεια και αυτή εξατομικεύεται ανάλογα με τα δεδομένα του κάθε ανθρώπου. Είναι η ιδανική λύση για άτομα που χρειάζονται μια πολύ γρήγορη απώλεια λίπους και βάρους. Λόγοι που θα μπορούσαν να μας στρέψουν στην επιλογή της δίαιτας αυτής μπορεί να είναι τόσο υγείας, ευεξίας αλλά και αισθητικής.

Οφέλη στην υγεία

Ραγδαία μείωση λιπώδους ιστού
Ραγδαία μείωση σωματικού βάρους
Μείωση της αντίστασης της ινσουλίνης
Μείωση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα
Κατάργηση αισθήματος πείνας και βουλιμίας
Βέλτιστη ψυχική διάθεση
Μείωση συμπτωμάτων φλεγμονής
Μείωση αρτηριακής πίεσης
Μείωση καρδιακού ρυθμού
Μείωση τριγλυκεριδίων
Αύξηση καλής χοληστερίνης HDL
Μείωση κακής χοληστερίνης LDL

Κρύβει κινδύνους?

Η διατροφική κέτωση που προκαλείται  δεν θα πρέπει να συγχέεται με την διαβητική κετοξέωση που είναι μια επικίνδυνη και απειλητική για την ζωή μεταβολική κατάσταση, που συμβαίνει στους διαβητικούς Τύπου 1 με αρρύθμιστο διαβήτη και συνυπάρχουν ταυτόχρονα οξέωση, υψηλό σάκχαρο και κέτωση.

Επιπλοκές

Κατά την εφαρμογή μια κετογονικής δίαιτας μπορεί να εμφανίσουμε στην φάση προσαρμογής στην κέτωση κόπωση, αδυναμία, ζάλη, ναυτία, έμετο, πονοκέφαλο, ευέξαπτη αντίδραση, δυσοσμία αναπνοής, και υπογλυκαιμία. Οι επιπλοκές αυτές συνήθως εξαλείφονται αρκετά εύκολα, και οφείλονται στην φάση της απότομης αλλαγής του μεταβολισμού. Με μια σωστή προετοιμασία και με τις σωστές ρυθμίσεις σπάνια εμφανίζονται αλλά και ρυθμίζονται άμεσα από τον ιατρό με εμπειρία επί του θέματος. Επίσης είναι αραιή η εμφάνισή τους σε μικρής διάρκειας κετογονικές δίαιτες.

Τα προβλήματα αρχίζουν να εμφανίζονται στα μεγάλης διάρκειας προγράμματα και ιδίως σε αυτά με τα πολλά λιπαρά. Μπορεί να εμφανίσουμε πολυουρία, αφυδάτωση, υποκαλιαιμία, υπονατριαιμία, υπερουριχαιμία, υπερασβεστιουρία, ανεπάρκεια ιχνοστοιχείων & βιταμινών, νεφρολιθίαση, αύξηση LDL και αύξηση Χοληστερόλης. Και πάλι όμως η σωστή διαιτητική παρακολούθηση ιατρική φροντίδα  καθ όλη τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά και η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μπορούν να εξαλείψουν τα προβλήματα.

Ιάκωβος Θεοδοσίου γιατρός-διαιτολόγος

Ιδιωτικό Ιατρείο διαταραχών Θρέψης και Βαριατρικής.