Η δυσλεξία είναι μαθησιακή διαταραχή, η οποία επηρεάζει την ανάγνωση, τη γραφή, τον προφορικό λόγο και τα μαθηματικά, ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια, και είναι πιο συχνή στα αγόρια παρά στα κορίτσια (ποσοστό 4:1). Σύμφωνα με τη «Βρετανική Εταιρεία Δυσλεξίας», τα άτομα με δυσλεξία εμφανίζουν οπτικές και ακουστικές διαταραχές, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν τη μαθησιακή διαδικασία. Είναι άτομα με υψηλό δείκτη ευφυΐας και έχουν χαρισματικό, δημιουργικό και παραγωγικό μυαλό που απλά μαθαίνει με έναν διαφορετικό τρόπο. Σύμφωνα με διεθνή στατιστικά στοιχεία, το ποσοστό των παιδιών με δυσλεξία φτάνει στο 10%-15% του γενικού σχολικού πληθυσμού στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτό υπολογίζεται στο 4-6%.
Τα συμπτώματα της δυσλεξίας είναι δύσκολο να αναγνωριστούν πριν το παιδί εισέλθει στον σχολικό χώρο και μπει στη μαθησιακή διαδικασία, και σε γενικές γραμμές είναι:
Δυσλεξία σε παιδιά προσχολικής ηλικίας:
- Καθυστέρηση του λόγου σε σύγκριση με παιδιά της ηλικία τους, αν και αυτό μπορεί να έχει και άλλες αιτίες
- Δυσκολίες στην προφορά των γραμμάτων της αλφαβήτου
- Μπέρδεμα στις μορφές των γραμμάτων, κυρίως αυτά που μοιάζουν οπτικά
- Μπέρδεμα των ήχων των γραμμάτων
- Δυσκολίες στην εξιστόρηση γεγονότων με λογική αλληλουχία
- Δυσκολίες στον συντονισμό καθημερινών πράξεων
- Δυσκολίες στην ονομασία αριθμών, χρωμάτων και γραμμάτων
- Δυσκολίες σε ασκήσεις ομοιοκαταληξίας
Σε μαθητές Δημοτικού:
- Δυσκολίες στο κομμάτι της ορθογραφίας, όπως λάθη στο θεματικό και καταληκτικό κομμάτι της λέξης
- Δυσκολίες στην ανάγνωση, όπως τοποθέτηση επιπρόσθετων φθόγγων ή συλλαβών στις λέξεις, παράλειψη ή επανάληψη μικρών λέξεων του κειμένου, κόμπιασμα, λάθη στον τονισμό των λέξεων
- Δυσκολίες στον γραπτό λόγο με γραφή μικρών και ανεπαρκών εκθέσεων, χωρίς δομή, με συντακτικά λάθη
- Δυσκολία στον σχηματισμό των γραμμάτων, γραφή εκτός γραμμών τετραδίου (δυσγραφία) ή κακογραφία, δηλαδή, έλλειψη ακρίβειας στον σχηματισμό γραμμάτων (δυσανάλογα και δυσανάγνωστα ως προς το μέγεθος γράμματα)
- Δυσκολίες στην οπτική και ακουστική επεξεργασία των λέξεων
- Δυσκολίες προσανατολισμού στο χώρο και το χρόνο
- Αδύνατη μνήμη ακολουθιών
- Δυσκολίες κοινωνικο-συναισθηματικής φύσεως
- Διαταραχές ελλειμματικής προσοχής
Σε μαθητές Γυμνασίου:
- Αργή ταχύτητα γραφής
- Λάθη στη θεματική και την καταληκτική ορθογραφία των λέξεων, αν και γνωρίζουν τους γραμματικούς κανόνες
- Παράληψη σημείων στίξης στο γραπτό κείμενο
- Λάθη στη σύνταξη κειμένων, διατήρηση απλής δομής στον γραπτό λόγο, ενίοτε παράληψη προλόγου-επιλόγου. Για εκείνους ένα καλό γραπτό θεωρείται αυτό που δεν έχει ορθογραφικά λάθη και όχι η δομή. Όταν στο κείμενο υπάρχουν ορθογραφικά λάθη, δυσκολεύονται να τα αναγνωρίσουν και να κάνουν τις απαραίτητες διορθώσεις
- Δυσκολίες στη σύνταξη περιλήψεων
- Έχουν φτωχό λεξιλόγιο, διστακτικό λόγο και δυσκολία στην επεξεργασία ακουστικών πληροφοριών
- Έλλειψη οργάνωσης
Σύμφωνα με τη «Διεθνή Εταιρεία Δυσλεξίας» (IDA) 1, στις οικογένειες που υπάρχει κληρονομικό ιστορικό δυσλεξίας και μαθησιακών δυσκολιών, η αξιολόγηση των παιδιών θα πρέπει να ξεκινάει τον Φεβρουάριο της Α΄ Δημοτικού (δηλαδή στα μέσα της σχολικής χρονιάς), καθώς το πρώιμο πρόγραμμα παρέμβασης μπορεί να αποδειχτεί καθοριστικό για τη μετέπειτα μαθησιακή τους πορεία. Εάν η διάγνωση τεθεί στις δύο πρώτες τάξεις, στην Γ’ τάξη, ή στις δυο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού, τα ποσοστά επιτυχημένης παρέμβασης είναι 82%, 46% και 15%, αντίστοιχα2. Εφόσον ο γονιός διαπιστώσει κάποια από τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά της δυσλεξίας και έχει ενημέρωση από τον δάσκαλο της τάξης, σε όποια ηλικιακή ομάδα και αν ανήκει το παιδί, καλό είναι να γίνει ένας ανιχνευτικός μαθησιακός έλεγχος από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς.
Δυσλεξία και διαδυκτιακή εκπαίδευση
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση στο πλαίσιο της προσπάθειας περιορισμού του COVID-19, είναι κάτι καινούριο για τα ελληνικά δεδομένα. Αν και κανένα διαδικτυακό εργαλείο δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή, ο τρόπος που γίνεται πλέον η εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά για μαθητές με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες. Σύμφωνα με την «Διεθνή Εταιρεία Δυσλεξίας», η διαδικτυακή εκπαίδευση βελτιώνει τον τρόπο που μαθαίνουν οι μαθητές, τους κάνει να προσέχουν περισσότερο καθώς δεν υπάρχουν οι περισπασμοί της τάξης στο σχολείο, λαμβάνουν πιο εξατομικευμένη προσοχή από τον δάσκαλο και είναι πιο συνεπείς στις υποχρεώσεις τους1.
Επιπροσθέτως, καθώς η παράδοση του μαθήματος βελτιώνεται με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οι στρατηγικές για την υποστήριξη των μαθητών με δυσλεξία γίνονται πιο διαδραστικές και οι μαθητές ανταποκρίνονται καλύτερα. Μελέτη στο πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ της Κροατίας επιβεβαίωσε πως οι μαθητές με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να προσαρμοστούν σε οποιοδήποτε διαδικτυακό μάθημα, ανεξαρτήτως ηλικίας και προτιμήσεων3. Σε πρόσφατη μελέτη στην Αμερική με συνεντεύξεις από 8 καθηγητές βραβευμένους στην διαδικτυακή εκπαίδευση, επιβεβαίωσε πως αν αυτή γίνει από δασκάλους έμπειρους σε αυτό τον τρόπο διδασκαλίας και με τη χρήση ενός ευρέως φάσματος τεκμηριωμένων στρατηγικών, τότε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει όσο και η δια ζώσης4.
Συμπερασματικά, αν χρησιμοποιηθεί το σωστό υλικό, σχεδιασμένο και προσαρμοσμένο στις μαθησιακές ανάγκες του κάθε μαθητή, με τον εξειδικευμένο ειδικό σε θέματα δυσλεξίας και μαθησιακών δυσκολιών ο οποίος έχει λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση για διαδικτυακή διδασκαλία, ο μαθητής με δυσλεξία μπορεί να εκπαιδευτεί εξ αποστάσεως με επιτυχία, σε όλους τους γνωστικούς τομείς.
Αναφορές
- International Dyslexia Association. A Parent’s Guide to Online Virtual Schools, 2016
- Πολυχρονοπούλου Σ. Πανεπιστημιακές σημειώσεις μαθήματος «Διάγνωση, αξιολόγηση και αντιμετώπιση της δυσλεξίας», 2012
- Zak Diane. An Introduction to Programming in C++. Microsoft Visual Studio, 6th Edition, 2012
- Kumar S, Martin F, Ritzhaupt A, Budhrani K. Online Learning, Teaching Strategies of Award-Winning Online Instructors, Edutopia.org, 2020
Ιωάννα Δημητριάδου (6937423882, [email protected])
Ειδική Παιδαγωγός σε θέματα Δυσλεξίας και Μαθησιακών Δυσκολιών, PgD
Μέλος του British Dyslexia Association
