Όλοι μας βλέπουμε όνειρα καθημερινά. Σπάνια όμως τα θυμόμαστε; Γιατί άραγε γίνεται αυτό; Ο ύπνος είναι πιο περίπλοκος από ό, τι πιστεύαμε στο παρελθόν. Ο εγκέφαλος περνά ένα ψυχικό rollercoaster. Κάποιες στιγμές του ύπνου, βρίσκεται σε ηρεμία και άλλες σε πλήρη πνευματική δραστηριότητα.
Οι λόγοι για τους οποίους ξεχνάμε τα όνειρα μας
Το στάδιο REM
Κατά τη διάρκεια του σταδίου REM, σε κρίσιμα μέρη του εγκεφάλου μας αυξάνεται η ροή του αίματος. Αυτό συμβαίνει στον φλοιό, που δημιουργεί το περιεχόμενο των ονείρων, και το μεταιχμιακό σύστημα. Το σημείο που επεξεργάζεται τη συναισθηματική μας κατάσταση. Ενώ βρισκόμαστε σε αυτή την κατάσταση, τα δύο αυτά μέρη του εγκεφάλου λειτουργούν στο απόλυτο, ενώ αντίθετα ο μετωπιαίος λοβός – ο οποίος κατευθύνει τις βασικές μας ικανότητες – «κοιμάται». Αυτό σημαίνει ότι συχνά δεχόμαστε τυφλά ότι συμβαίνει στα όνειρά μας, μέχρι να έρθει η ώρα να ξυπνήσουμε.
Η επιστήμη έχει δείξει επίσης ότι όσο πιο έντονη φαντασία έχουν τα όνειρά, τόσο πιο δύσκολο είναι να τα θυμόμαστε. Τα όνειρά που έχουν μια πιο σαφή δομή, είναι πιο εύκολο να τα θυμόμαστε, λέει η καθηγήτρια, Deidre Barrett. Υπάρχει επίσης μια κρίσιμη παράμετρος που συμβάλει στο να θα θυμόμαστε ή θα ξεχνάμε τα όνειρά μας: η νορεπινεφρίνη. Είναι συγχρόνως ορμόνη και νευροδιαβιβαστής. Ως ορμόνη εκκρίνεται από τον επινεφρίδιο αδένα και λειτουργεί μαζί με την επινεφρίνη/ αδρεναλίνη για να δώσει στο σώμα ξαφνική ενέργεια σε στιγμές έντασης και άγχους. Ως νευροδιαβιβαστής μεταφέρει νευρικές ωθήσεις από τον ένα νευρώνα στον άλλο. Στον βαθύ ύπνο είναι σε χαμηλά επίπεδα. Ο ύπνος REM χαρακτηρίζεται από έλλειψη νορεπινεφρίνης στον εγκεφαλικό φλοιό, στην οποία οφείλονται και τα χαρακτηριστικά των ονείρων.
Τι λένε οι ειδικοί για τα όνειρα
Η Francesca Siclari, ερευνήτρια ύπνου στο Lausanne University Hospital, λέει ότι υπάρχουν σαφείς διαχωριστικές γραμμές μετά της κατάστασης ύπνου και ξύπνιου –και αυτό δεν είναι τυχαίο. «Είναι καλό το ότι η κανονική ζωή και η ζωή των ονείρων είναι εντελώς διαφορετική. Εάν θυμόμασταν κάθε μικρή λεπτομέρεια (σ.σ. των ονείρων μας) όπως στην πραγματική ζωή, θα άρχισε να μας κάνει να τα μπερδεύουμε με αυτά που πραγματικά συμβαίνουν στη ζωή μας». Θα μπερδεύαμε δηλαδή την πραγματικό ζωή με τη ζωή στα όνειρα.
Όπως λέει, οι άνθρωποι που πάσχουν από κάποια σοβαρή διαταραχή ύπνου, όπως η ναρκοληψία, δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τι έχει συμβεί στον ξύπνιο τους και τι στον ύπνο τους, που τους δημιουργεί αρκετά προβλήματα. Γιατί ξεχνάμε «Όταν κάποιος με ρωτάει γιατί δεν θυμάμαι τα όνειρά μου του απαντάω: Γιατί σε παίρνει ο ύπνος πολύ γρήγορα, κοιμάσαι βαριά και ξυπνάς με ξυπνητήρι», λέει ο ερευνητής ύπνου στο Harvard, Robert Stickgold. «και συνήθως η απάντησή τους είναι «πως το βρήκατε».
Η κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου
Ο Stickgold λέει ότι πολλοί άνθρωποι θυμούνται τα όνειρά τους την περίοδο που ξεκινά ο ύπνος, όταν το μυαλό αρχίζει να περιπλανιέται και οι ονειρικές εικόνες εμφανίζονται όσο ο άνθρωπος είναι σε κατάσταση ύπνου – ξύπνιου. Αυτό το στάδιο είναι στα πρώτα 5 με 10 λεπτά μετά τον ύπνο. Αν κάποιος ξυπνήσει αμέσως μετά από αυτό το διάστημα, θα θυμάται το όνειρο που είδε. Όταν όμως κάποιος κοιμάσαι γρήγορα –που κακά τα ψέματα είναι κάτι που ευχόμαστε όλοι να μας συνέβαινε- όταν ξυπνήσει πιθανότατα δεν θα θυμηθείτε τίποτα από αυτό το μέρος του ύπνου.
Δίνει έτσι και έναν τρόπο για να θυμόμαστε τα όνειρά μας. Όπως λέει ο Stickgold, εάν είστε από τους ανθρώπου που ξυπνάνε και ξεκινάνε αμέσως την μέρα τους, ο εγκέφαλος γεμίζει με το μετά και ξεχνάει το πριν του ύπνου. Μια καλή τεχνική είναι όσο είστε στο κρεβάτι ξύπνιοι, να μην ανοίξετε τα μάτια σας αμέσως, και να προσπαθήσετε να θυμηθείτε τι συνέβη όσο κοιμόσασταν.
Υπάρχουν επίσης κάποια πιο… δραστικά μέτρα για να θυμάστε: τρία ποτήρια νερό πριν από τον ύπνο. «Λέω στους ανθρώπους να πίνουν τρία μεγάλα ποτήρια νερό πριν πέσουν στο κρεβάτι. Προσοχή, όχι τρία ποτήρια μπύρας, γιατί το αλκοόλ είναι κατασταλτικό του REM. Έτσι θα ξυπνήσετε τρεις ή τέσσερις φορές τη νύχτα και θα τείνετε να ξυπνήσετε στο τέλος το REM».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:
Όνειρα: Τα 6 απλά πράγματα που δεν μπορούμε να κάνουμε στα όνειρά μας
