Δεν πρόκειται απλά για ένα αισθητικό θέμα, αλλά για μία κατάσταση που αγγίζει το 85% των εφήβων, μπορεί να συνεχιστεί στην ενήλικη ζωή και έχει σημαντικότατες επιπτώσεις στην κοινωνικότητα και ποιότητα ζωής ενός ατόμου. Η ακμή έχει τις ρίζες της σε ορμονικούς παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή σμήγματος, αλλά και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Διαβάζοντας κανείς την αιτιολογία της πάθησης θα αναρωτιέται, και όχι άδικα, εάν και πως η διατροφή μπορεί να παίξει το ρόλο του θεραπευτή.
Η διατροφή και η υγεία του δέρματος
Κάθε σημείο του σώματος χρειάζεται συστατικά της διατροφής είτε για να δομηθεί, είτε για να επιτελέσει όλες τις φυσιολογικές του λειτουργίες. Δεδομένου πως ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να παράξει τα διατροφικά συστατικά από μόνος του, τα γεύματα που κανείς επιλέγει καθημερινά αποτελούν τις αποκλειστικές πηγές των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων. Πιο συγκεκριμένα το δέρμα έχει «ανάγκη» από: πρωτεΐνες που σχηματίζουν το πλέγμα του, καλά ωμέγα 3 λιπαρά που το ενυδατώνουν, αλλά και από βιταμίνες και ιχνοστοιχεία τα οποία βοηθούν στην προστασία και ανανέωση των δερματικών κυττάρων. Συνειδητοποιώντας τον σημαντικότατο ρόλο που παίζει η διατροφή στην υγεία του δέρματος, είναι σχεδόν αδύνατο να αποκλειστεί η σημασία αυτής στην αντιμετώπιση της ακμής.
Διατροφικές αλήθειες και μύθοι για την ακμή
Θα μπορούσαμε να πούμε πως η σχέση διατροφής και ακμής έχει περάσει από 3 περιόδους. Στις αρχές του 1900 η σοκολάτα ήταν ο βασικός τροφικός υπαίτιος, για να έρθει το 1960 η εποχή της αμφισβήτησης οποιασδήποτε συσχέτισης και να φτάσουμε τελικά στο σήμερα, όπου οι ειδικοί έχουν στα χέρια τους ένα σύνολο από αξιόπιστα αποτελέσματα.
Οι τροφές που ακολουθούν έχουν κατά καιρούς συσχετιστεί με την εμφάνιση ακμής. Ποιές από αυτές όμως αξίζει να προσέξετε;
- Τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τρόφιμα που απορροφώνται γρήγορα από τον οργανισμό, όπως τα γλυκά, τα αρτοσκευάσματα, ορισμένα λαχανικά και φρούτα, τα επεξεργασμένα προϊόντα δημητριακών. Αποτέλεσμα της άμεσης απορρόφησης τους είναι η ανισορροπία σε ορμονικούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν την παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας. Συγκεκριμένα, η αύξηση των επιπέδων της ινσουλίνης μετά την κατανάλωση ενός γεύματος με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, σχετίζεται με την υπερδραστηριότητα των σμηγματογόνων αδένων. Ακόμη μία συνέπεια των τροφών αυτών είναι τα υψηλά επίπεδα ανδρογόνων ορμονών που προκαλούν παραγωγή σμήγματος.
- Γάλα: Η καθημερινή κατανάλωση γάλακτος, αλλά όχι τυριού, έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση της ακμής. Μάλιστα το άπαχο γάλα φαίνεται πως επιβαρύνει περισσότερο την κατάσταση, αναδεικνύοντας την προστατευτική δράση ορισμένων καλών λιπαρών που βρίσκονται στην ολόπαχη επιλογή. Όπως και οι τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, έτσι και το γάλα έχει επίδραση στην παραγωγή ορμονών οι οποίες επηρεάζουν την παραγωγή σμήγματος.
- Βιταμίνη Α, βιταμίνη D και ψευδάργυρος: Τα τρία αυτά θρεπτικά συστατικά, που βρίσκονται σε μικροποσότητες στα τρόφιμα, συμμετέχουν στην ανάπλαση του δέρματος και στον έλεγχο της λιπαρότητας. Η βιταμίνη Α περιέχεται σε κόκκινα, κίτρινα, πορτοκαλί και σκούρα πράσινα λαχανικά, ενώ οι κυριότερες πηγές του ψευδαργύρου είναι τα θαλασσινά, το κρέας και οι ξηροί καρποί. Η βιταμίνη D συντίθεται τις ηλιόλουστες μέρες στα κύτταρα του δέρματος, ενώ το χειμώνα οι πιο «σίγουρες» πηγές της είναι τα συμπληρώματα διατροφής.
- Σοκολάτα: Ίσως η πιο διάσημη «ένοχη» συνήθεια όσων έχουν ακμή. Στην πραγματικότητα όμως φαίνεται πως δεν είναι το κακάο της σοκολάτας που προκαλεί την έξαρση των συμπτωμάτων. Οι τροφές στις οποίες περιέχεται, τούρτες, δημητριακά, αρτοσκευάσματα, είναι πλούσιες σε ζάχαρη, λιπαρά και θερμίδες που ενδεχομένως πυροδοτούν την παραγωγή σμήγματος.
Εκτός όμως από τις τροφές που μόλις αναφέρθηκαν, τα καλά λιπαρά των ψαριών, τα λαχανικά και τα φρούτα περιέχουν συστατικά που δρουν «πυροσβεστικά» στην αντιμετώπιση της δερματικής φλεγμονής που προκαλεί η ακμή.
Για την αντιμετώπιση της ακμής ακολουθείστε τις συμβουλές του δερματολόγου σας. Για μία ολιστική προσέγγιση και μικρότερη ένταση των συμπτωμάτων αποφύγετε τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη και την καθημερινή κατανάλωση γάλακτος. Δώστε έμφαση σε λιγότερο επεξεργασμένα τρόφιμα όπως τα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Βιβλιογραφία:
1. Burris J, Rietkerk W, Woolf K. Acne: the role of medical nutrition therapy. J Acad Nutr Diet. 2013 Mar;113(3):416-30
2. Fiedler F, Stangl GI, Fiedler E, Taube KM. Acne and Nutrition: A Systematic Review. Acta Derm Venereol. 2016 May 3.
