Mε ένα στα πέντε παιδιά να έχει αλλεργική προδιάθεση και ένα στα τρία να παρουσιάζει εκδηλώσεις αλλεργίας, είναι φυσικό τα αλλεργικά παιδιά στο σχολείο να είναι πολλά. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας, το άσθμα αλλά και η τροφική αλλεργία είναι τα συχνότερα και σημαντικότέρα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα αλλεργικά παιδιά στο σχολείο, ενώ από τις συχνότερες αιτίες απουσίας είναι οι αλλεργίες και το άσθμα.
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας, έρευνα απέδειξε ότι το 6% των παιδιών σχολικής ηλικίας πάσχουν από τροφική αλλεργία, με ένα στα πέντε να παρουσιάζει συμπτώματα στο σχολείο. Επίσης, υπολογίζεται ότι περίπου το 40% των παιδιών με αλλεργικό βρογχικό άσθμα παρουσιάζει στο σχολείο μέχρι τρία επεισόδια ανά μήνα, κάποια από τα οποία μπορεί να είναι σοβαρά. Όπως και να ‘χει, το αλλεργικό παιδί χρειάζεται έγκαιρη και ορθή αντιμετώπιση των οξέων περιστατικών, γεγονός που καθιστά αναγκαία την συνεργασία μεταξύ των παιδιών, των γονιών τους, των ειδικών ιατρών και των υπευθύνων του σχολείου.
Tο αλλεργικό παιδί στο σχολείο και μειωμένη σχολική απόδοση
Τα συμπτώματα των αλλεργιών – ακόμα και η απλή δυσφορία – μπορούν να δυσκολέψουν τη συγκέντρωση των αλλεργικών παιδιών στο μάθημα. Η ρινίτιδα και το άσθμα ενοχοποιούνται περισσότερο από όλες τις αλλεργίες για τη μειωμένη απόδοση του αλλεργικού παιδιού. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ρινίτιδα εξαιτίας της ρινικής απόφραξης που προκαλεί διαταράσσει τον ύπνο των παιδιών με αποτέλεσμα την επόμενη ημέρα να αισθάνεται κουρασμένο και νυσταγμένο. Από την άλλη και τα φάρμακα για την αντιμετώπιση της (αντιισταμινικά) προκαλούν υπνηλία, ενώ τα αποσυμφορητικά προκαλούν συμπτώματα υπερκινητικότητας και νευρικότητα, όπως εξάλλου και μερικά φάρμακα για τη θεραπεία του άσθματος.
Aλλεργικό παιδί και σχολείο: Πού κρύβονται οι κίνδυνοι
Τα αλλεργιογόνα και οι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν κρίση στο χώρο του σχολείου είναι η σκόνη κιμωλίας, τα ακάρεα σκόνης και τα επιθήλια ζώων του σχολείου ή και κατοικίδιων που μεταφέρονται στα ρούχα των μαθητών. Επίσης, οι συνήθεις ύποπτοι σπόρια μυκήτων και γύρεις, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις που αντιδράσεις σε αλλεργικά παιδιά πυροδοτούν και οι μαρκαδόροι με τους οποίους γράφουν στον πίνακα.
Τα ενδοοικιακά αλλεργιογόνα βρίσκονται και στις αίθουσες των σχολείων και των παιδικών σταθμών. Μοκέτες, χαλιά, οι αίθουσες που δεν αερίζονται επαρκώς καθώς τα παράθυρα μένουν κλειστά, όλα ευνοούν την ανάπτυξη ακάρεων. Ειδικά το Σεπτέμβριο που οι χώροι ανοίγουν μετά από μακρά περίοδο κλεισούρας το πρόβλημα είναι εντονότερο. Από την άλλη, οι ίδιες συνθήκες ευθύνονται και για την ανάπτυξη μυκήτων σε εσωτερικούς χώρους. Οι αντιδράσεις των αλλεργικών παιδιών ίσως είναι εντονότερες αν φοιτούν σε σχολικά κτίρια που τα παράθυρα τους δεν είναι σχεδιασμένα να ανοίγουν καλά, ώστε να αερίζεται ο χώρος. Από την άλλη, το φθινόπωρο, οι αλλεργιογόνοι μύκητες του περιβάλλοντος ευνοούνται από τα πρωτοβρόχια και οι δυνατοί άνεμοι μεταφέρουν τα σπόρια τους στις αίθουσες, αυξάνοντας τον κίνδυνο για το αλλεργικό παιδί.
Τα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα, μετά το καλοκαίρι που συνήθως υπάρχει ύφεση, αρχίζουν να αντιμετωπίζουν επιδείνωση των συμπτωμάτων, κυρίως εξαιτίας της υγρασίας και των απότομων αλλαγών της θερμοκρασίας. Το άγχος του σχολείου μπορεί επίσης να αποτελέσει εκλυτικό παράγοντα, ενώ συχνά τα παιδιά με δερματικές βλάβες αντιμετωπίζουν τη σκληρότητα των συνομηλίκων τους με αποτέλεσμα το πρόβλημα να επιδεινώνεται. Ορισμένες τροφές μπορούν επίσης να αποτελέσουν. Οι γονείς παιδιών με ατοπική δερματίτιδα που κοιμούνται στον παιδικό σταθμό, θα πρέπει να ενημερώσουν τους υπεύθυνους για τους παράγοντες που πυροδοτούν εξάρσεις (σκληρά σαπούνια και απορρυπαντικά, συγκεκριμένα υφάσματα, προϊόντα φροντίδας δέρματος, πολύ ζεστό νερό, ιδρώτας κλπ)
Αλλεργικό παιδί στο σχολείο και απομάκρυνση αλλεργιογόνων
Οπως τονίζει η ειδική αλλεργιολόγος Τρισεύγενη Καψάλη, διευθύντρια του αλλεργιολογικού τμήματος ΝΙΜΙΤΣ, έχει μεγάλη σημασία, εάν τα συμπτώματα παιδιών με γνωστές αλλεργίες επιδεινώνονται στο σχολείο, να εντοπισθούν οι παράγοντες που ευθύνονται για το πρόβλημα και να γίνονται προσπάθειες απομάκρυνσης τους. Η προστασία από τα ακάρεα είναι δυσκολότερη, για παράδειγμα, στους παιδικούς σταθμούς, όπου τα παιδιά κοιμούνται σε εγκαταστάσεις που συχνά υπάρχουν μόνιμες μοκέτες. Οι γονείς θα πρέπει να ενημερώσουν τους υπεύθυνους για την ανάγκη μείωσης της έκθεσης του παιδιού στα ακάρεα της σκόνης και να συνεργαστούν ώστε και με την βοήθεια του γιατρού να βρουν λύσεις. Συμπτώματα άσθματος αλλά και ρινίτιδας έχει διαιπιστωθεί ότι προκαλούν συχνά και τα αλλεργιογόνα κατσαρίδας. Αν το παιδί έχει γνωστή αλλεργία σε αυτά, πρέπει να ενημερωθούν οι υπεύθυνοι του σχολείου.
Aλλεργικό παιδί με άσθμα και άσκηση
Η άσκηση είναι ένας ακόμη παράγοντας κινδύνου για το αλλεργικό παιδί με άσθμα, γι αυτό και ο γυμναστής θα πρέπει να έχει ενημερωθεί. Κατάλληλη προετοιμασία και αναπνοές, μπορούν να βοηθήσουν, ενώ υπάρχουν αθλήματα που χαρακτηρίζονται μη ασθματογόνα (όπως κολύμβηση). Οι καιρικές συνθήκες έχουν κι αυτές τον ρόλο τους και αυτός είναι ένας ακόμη λόγος που τόσο ο γυμναστής, όσο και το ίδιο το αλλεργικό παιδί θα πρέπει να είναι καλά ενημερωμένοι. Πολύ συχνά η ασθματική κρίση στην γυμναστική πυροδοτείται όταν ο αέρας είναι ψυχρός και εισπνέεται από τη μύτη. Το ίδιο συμβαίνει όταν τα επίπεδα υγρασίας είναι υψηλά, όταν οι ατμοσφαιρικοί ρύποι παρουσιάζουν μεγάλη συγκέντρωση και όταν τα ποσά γύρεων ή σπόρων μυκήτων στον αέρα είναι αυξημένα.
Αλλεργικό παιδί και σχολείο – Οδηγίες για τους γονείς
Το παιδί βρίσκεται στο σχολείο περίπου για το ένα τρίτο της ημέρας και ως εκ τούτου υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να εμφανίσει εκεί κάποια κρίση ή επιδείνωση. Η Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας έφτιαξε για τους γονείς των ευαισθητοποιημένων στα αλλεργιογόνα παιδιών έναν βασικό δεκάλογο:
- Προγραμματίστε συνάντηση με τους δασκάλους ή τους καθηγητές, ώστε να τους ενημερώσετε για το πρόβλημα του παιδιού
- Ενθαρρύνετε το παιδί να παίρνει τη ρυθμιστική του θεραπεία όπως αυτή έχει συνταγογραφηθεί από τον γιατρό σας
- Συζητήστε με το παιδί για τους παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν μια αντίδραση.
- Ενημερώστε το γυμναστή για το άσθμα και τα προειδοποιητικά συμπτώματα μιας κρίσης που ξεκινά και ζητήστε του να σας ενημερώνει συχνά για την κατάσταση του παιδιού.
- Συζητήστε με τους υπεύθυνους του σχολείου για την αναζήτηση των ιδανικών λύσεων για το παιδί σας
- Βεβαιωθείτε ότι έχει καθημερινά στην τσάντα του τα φάρμακα του
- Ενθαρρύνετε το να ζητάει βοήθεια από τους δασκάλους ή τους καθηγητές του, αν αισθάνεται ότι τα συμπτώματα αρχίζουν να εκδηλώνονται ή ότι τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα επιδεινώνονται.
- Ενημερώστε το προσωπικό του κυλικίου και τους δασκάλους ή καθηγητές αν το παιδί παρουσιάζει αλλεργικές αντιδράσεις και σε συγκεκριμένες τροφές
- Επισκεφθείτε τον γιατρό σας αν αντιληφθείτε ότι το παιδί έχει προβλήματα μάθησης, αντοχής στο παιχνίδι ή αδυναμία. Πιθανόν να οφείλονται στο πρόβλημα του ή ακόμη και στα φάρμακα που παίρνει.
- Φτιάξτε ένα αναλυτικό σχέδιο αντιμετώπισης κρίσεων. Ενημερώστε τους δασκάλους ή τους καθηγητες του για το σχέδιο αυτό και βεβαιωθείτε ότι βρίσκεται πάντα μέσα στην τσάντα του.
Αλλεργικό παιδί και σχολείο: Τροφική αλλεργία
Η επίμονη και διαρκής ενημέρωση των αλλεργικών παιδιών με τροφική αλλεργία, τόσο για τις τροφές που πρέπει να αποφεύγουν, όσο και για τους κινδύνους της αλλεργικής αντίδρασης είναι απαραίτητη και μπορεί να δράσει προληπτικά. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας, η συχνότερη αιτία αλλεργικών αντιδράσεων στο σχολείο είναι το πρόχειρο φαγητό στα διαλείμματα. Γι αυτό οι γονείς θα πρέπει να προετοιμάζουν το πρόγευμα από το σπίτι και να εκπαιδεύσουν το αλλεργικό παιδί, ώστε να μην ανταλλάσσει το κολατσιό του, αλλά ούτε και να αγοράζει σνακ από το κυλικείο.
Από τις τροφές που ενοχοποιούνται για το 90% των αλλεργικών αντιδράσεων στο σχολείο είναι το γάλα, το αυγό, τα δημητριακά, το αράπικο φυστίκι, η σόγια και οι ξηροί καρποί των δέντρων (αμύγδαλο, καρύδι, φυστίκι αιγίνης). Αν έχετε αλλεργικό παιδί με τροφική αλλεργία πρέπει να του μάθετε να τα αποφεύγει, ενώ αν πηγαίνει δημοτικό ή παιδικό σταθμό πρέπει να ενημερώσετε και το διδακτικό προσωπικό για τα επικινδυνα τρόφιμα. Ο καλύτερος τρόπος είναι να συνταχθεί με την βοήθεια του γιατρού έντυπο με όλες τις επικίνδυνες τροφές. Το ίδιο έντυπο πρέπει να περιλαμβάνει επίσης τις πιθανές αντιδράσεις, καθώς και τον τρόπο αντιμετώπισης κάθε αντίδρασης. Ετσι, ο υπεύθυνος δάσκαλος ή καθηγητής θα μπορεί να αναγνωρίσει τα συμπτώματα της τροφικής αλλεργίας, αλλά και να αντιδράσει σωστά σε περίπτωση που εκδηλωθούν συμπτώματα
Σύμφωνα με το αμερικάνικο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων το αλλεργικό παιδί με τροφική αλλεργία μπορεί να παρουσιάσει κνίδωση, εξάνθημα, φαγούρα στο στόμα, πρήξιμο στη γλώσσα ή το λαιμό, δυσκολία στην αναπνοή, κοιλιακές κράμπες και εμετό ή διάρροια. Επίσης έκζεμα, ζαλάδες, απώλεια των αισθήσεων.
Αλλεργικό παιδί και πρόσθετα τροφίμων
Ενοχα για αλλεργικές αντιδράσεις είναι και κάποια από τα πρόσθετα τροφίμων. Ενα από αυτά είναι η παπαϊνη, ένζυμο που μπορεί να μαλακώσει τους ιστούς του κρέατος και των πουλερικών και προέρχεται από την παπάγια. Οπως τονίζει η Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας αλλεργικό σοκ έχει αναφερθεί ότι μπορούν να προκαλέσουν πολλές πηκτικές ουσίες, ενώ ύποπτη είναι και η λεκιθίνη αφού η κύρια πηγή προέλευσης της είναι το αυγό και η σόγια.
Αλλεργικό παιδί: Η συχνότητα και οι αιτίες
Ενα παιδί που γεννιέται σήμερα έχει δύο με τρεις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εκδηλώσει αλλεργική πάθηση στη διάρκεια της ζωής του σε σχέση με τα παιδιά που γεννιόταν πριν από 20 χρόνια. Αν όμως η αλλεργία δεν είναι παρά η διαφοροποιημένη αντίδραση του οργανισμού σε ουσίες φυσιολογικά αβλαβείς, τότε γιατί η διαταραχή αυτή της ανοσολογικής ανοχής έγινε μαζική τώρα και όχι πριν από 20 χρόνια; Αναζητώντας την άγνωστη ακόμη απάντηση, οι ειδικοί πιθανολογούν ότι το φαινόμενο οφείλεται σε αλλαγή του γενετικού υποστρώματος που έχει προκληθεί από μεταβολές των περιβαλλοντικών συνθηκών.
Ερευνες έχουν αποδείξει πως η εμφάνιση της εποχικής αναπνευστικής αλλεργίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία επηρεάζεται από το οικογενειακό ιστορικό. Αν ένας γονέας είναι αλλεργικός, τότε η πιθανότήτα το παιδί του να εμφανίσει τα συμπτώματα είναι λίγο μεγαλύτερη από αυτή του γενικού πληθυσμού. Αν και οι δύο γονείς είναι αλλεργικοί, οι πιθανότητες ανεβαίνουν σε 50%, ενώ στην περίπτωση που το ζευγάρι πάσχει από την ίδια αλλεργική νόσο το ποσοστό φτάνει στο 65%. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι τόσο απλά. Τελευταίων ετών μελέτες δείχνουν ότι η προδιάθεση κληρονομείται με πολύ πιο σύνθετο τρόπο και πως το περιβάλλον παρεμβαίνει καθοριστικά στην εκδήλωση ή όχι της αλλεργίας.
Οι μειωμένες πιθανότητες μικροβιακών λοιμώξεων που έχει σήμερα το παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του (και άρα το μη «εκπαιδευμένο» του ανοσοποιητικό σύστημα), η ατμοσφαιρική ρύπανση μέσα και έξω από το σπίτι αλλά και στους χώρους που περνά αρκετές ώρες καθημερινά, οι τροφές που έχουν αλλάξει σύσταση και το έντονο άγχος ερευνώνται από τους επιστήμονες ως ένοχοι παράγοντες για την αύξηση των αλλεργικών παθήσεων, χωρίς μέχρι τώρα να έχει καθοριστεί η ποσόστωση της ευθύνης του κάθε παράγοντα. Εκείνο ωστόσο που έχει καθοριστεί είναι πως τα παιδιά, όπως και οι έφηβοι, αποδεικνύονται πιο ευαίσθητα στις εποχικές αλλεργίες και παρουσιάζουν διαφορές σε σχέση με τους ενήλικες τόσο στην ένταση της εκδήλωσης των συμπτωμάτων, όσο και στη συχνότητα των κρουσμάτων.
