Συγγραφέας: Dr. Αναστασία Μοσχοβάκη
Η ανδρική ανικανότητα είναι θέμα που απασχολεί σε αυξανόμενα ποσοστά ειδικά στον δυτικό κόσμο.
Μελέτες δείχνουν ότι ο μισός ανδρικός πληθυσμός στην ηλιακή ομάδα των 40 με 70 ετών παρουσιάζει κάποιου βαθμού στυτική δυσλειτουργία. Από την άλλη, στις μικρότερες ηλικίες, το 10%, παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, ποσοστό που βαίνει αυξανόμενο.
Βασικά αίτια στην ανδρική ανικανότητα είναι συστηματικά νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις, που εμπλέκονται στις διαταραχές της ανδρικής σεξουαλικής λειτουργίας, ενώ σημαντική είναι η σχέση της ανδρικής σεξουαλικής δυσλειτουργίας με το φαινόμενο της παθολογικής βιολογικής γήρανσης.
Ανδρική ανικανότητα και κλινικές έρευνες
Η μελέτη των παθολογικών νοσημάτων και καταστάσεων που εμπλέκονται στην ανδρική ανικανότητα είναι σχετικά πρόσφατη από την ιατρική επιστήμη. Η καθυστερημένη σχεδίαση καλά οργανωμένων επιστημονικών κλινικών ερευνών για την ανδρική ανικανότητα και τη σχέση της με τα νοσήματα οφείλεται μεταξύ άλλων και σε κοινωνικές προκαταλήψεις που συνδέονταν με στερεότυπα ανδρισμού, σύμφωνα με τα οποία άνδρες που εμφάνιζαν συχνότερα σεξουαλικές δυσλειτουργίες δεν θεωρούνταν άνδρες.
Ανδρική ανικανότητα – Ο οργανικός και ψυχολογικός παράγοντας
Αυτό που πρέπει όλοι οι άντρες να γνωρίζουν για την ανδρική ανικανότητα είναι ότι ο οργανικός και ο ψυχολογικός παράγοντας συνυπάρχουν σε πολλές περιπτώσεις σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Επίσης, ότι η πρόωρη εκσπερμάτιση έχει συνήθως ψυχολογικά αίτια όταν η libido και οι στύσεις βαίνουν καλώς και παρατηρείται συχνά σε αγχώδη άτομα.
Σήμερα η Επιστήμη της Ιατρικής έχει στην φαρέτρα της αποτελεσματικές εξετάσεις διερεύνησης της ανδρικής ανικανότητας, αποτελεσματικές μεθόδους πρόληψης και θεραπείας της διαταραχής. Είναι σημαντική όμως η πρώιμη παρέμβαση.
Ανδρική ανικανότητα και γήρανση : Η σεξουαλική λειτουργία και η σχέση της με την ηλικία
Η φυσιολογική σεξουαλική λειτουργία του άνδρα προϋποθέτει ακέραιη libido, καθώς και ικανότητα στύσης και διατήρησης της στύσης, ικανότητα φυσιολογικής εκσπερμάτισης και ομαλής υποχώρησης της στύσης μετά την συνουσία. Ο χρόνος επηρεάζει τη φυσιολογική σεξουαλική λειτουργία του άνδρα, η χρονολογική λειτουργία όμως που αναπτύσσεται το φαινόμενο διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Σεξουαλική επιθυμία και ανδρογόνα
Η σεξουαλική επιθυμία (libido) έχει άμεση σχέση με τα ανδρογόνα και ειδικά την τεστοστερόνη. Η libido (λίμπιντο) προκαλεί σεξουαλικές σκέψεις, επηρεάζεται από ψυχολογικά ερεθίσματα (οπτικά, οσφρητικά, απτικά, ηχητικά, φανταστικά) και αποτελεί κινητήρια δύναμη στην διαδικασία ανεύρεσης σεξουαλικής συντρόφου.
Τα ανδρογόνα είναι υπεύθυνα για την κανονική και αυξημένη libido (λίμπιντο) στον φυσιολογικό άνδρα, αλλά μελέτες σε ευνουχισμένους άνδρες έχουν δείξει ότι δεν είναι τόσο σημαντικά για την απρόσκοπτη λειτουργία του στυτικού φαινομένου, που ανησυχεί κυρίως τον σύγχρονο άνδρα. Η τεστοστερόνη επηρεάζεται από την ηλικία, καθώς με την πάροδο του χρόνου τα επίπεδα της μειώνονται, κάτι που μπορεί να επιφέρει πτώση της libido (λίμπιντο). Ωστόσο, στην ανδρόπαυση σπάνια τα ορμονικά επίπεδα είναι τόσο χαμηλά, ώστε να επιβάλλεται φαρμακευτική ορμονική ενίσχυση.
H στύση πραγματοποιείται λόγω αύξησης της ροής του αίματος στους σχισμοειδείς χώρους του γεννητικού συστήματος, μετά από χάλαση των λείων μυϊκών ινών που υπάρχουν στην περιοχή. Το φαινόμενο της στύσης προκαλείται από νευρικά αντανακλαστικά, που κινητοποιούνται μετά από την επίδραση ποικιλίας ψυχογενών και ορμονικών παραγόντων. Έτσι η στύση πραγματοποιείται σε τρεις φάσεις: Η πρώτη φάση, η έναρξη της στύσης, προϋποθέτει κυρίως άθικτη ψυχική σφαίρα, ομαλή ορμονική λειτουργία, καλά νευρολογικά αντανακλαστικά και περιφερικά ερεθίσματα. Η δεύτερη και η τρίτη φάση, που αντίστοιχα χαρακτηρίζονται από πλήρωση των αρτηριών του πέους και αποθήκευση επαρκούς όγκου αίματος στο δίκτυο των σηράγγων, προϋποθέτουν κυρίως άθικτη τοπική ανατομία και καλό αγγειακό σύστημα, όπου ρέει το αίμα.
Σεξουαλική λειτουργία και αθηρωμάτωση
Καθώς το σώμα γερνά, με την πάροδο της ηλικίας, το αγγειακό σύστημα παθαίνει φθορές, κάτι για το οποίο ευθύνεται κυρίως η αθηρωμάτωση. Αποτέλεσμα είναι η ελάττωση της ροής του αίματος στους σχισμοειδείς χώρους και η διαταραχή της δεύτερης και τρίτης φάσης της στύσης. Επιπρόσθετα, τα σηραγγώδη σώματα του πέους παθαίνουν δομικές μεταβολές και κατά την διαδικασία της γήρανσης μειώνεται η ενδοτικότητα και η ικανότητα συμπίεσης των αγγείων του πέους, γεγονός που επηρεάζει περαιτέρω κυρίως την δεύτερη και τρίτη φάση της στυτικής λειτουργίας.
Στην αθηρωμάτωση, το τοίχωμα των αρτηριών αποφράσσεται από τα λιπίδια, τα οποία υφίστανται δομικές τροποποιήσεις, ενώ παράλληλα συρρέουν λευκοκύτταρα από το αίμα και φλεγμονώδεις παράγοντες. Προοδευτικά, αναπτύσσονται ινώδεις αλλοιώσεις και το τοίχωμα της αρτηρίας γίνεται πιο σκληρό, αναπτύσσεται δηλαδή αθηροσκλήρυνση.
Η αθηρωμάτωση προσβάλλει διάφορες περιοχές του αρτηριακού συστήματος και διαταραχή στην αιμάτωση του οργάνου, φαινόμενο που συχνά γίνεται σιωπηλά χωρίς συμπτώματα. Η λειτουργία του οργάνου, που φέρει τα προσβεβλημένα αγγεία, διαταράσσεται, διότι δεν τροφοδοτείται με επαρκή ζωτικά στοιχεία αίματος, που είναι απαραίτητα για την απρόσκοπτη λειτουργία του.
Η αθηρωμάτωση στην περιοχή των καρδιακών αγγείων οδηγεί σε στεφανιαία καρδιακή νόσο και έμφραγμα, στην περιοχή του εγκεφάλου σε εγκεφαλική ανεπάρκεια, στην περιοχή του γεννητικού συστήματος σε στυτική δυσλειτουργία. Συγκεκριμένα, όταν η αθηρωμάτωση προσβάλλει το γεννητικό σύστημα, ενώ μπορεί να υπάρχει στύση λόγω ομαλής λειτουργίας της πρώτης φάσης, υπάρχει μειωμένη σκληρότητα και καθυστέρηση πλήρους στύσης, λόγω κακής λειτουργίας της αγγειακής φάσης.
Παράγοντες που επιταχύνουν την αθηρωμάτωση επηρεάζοντας την σεξουαλική λειτουργία
Η κόπωση των αμυντικών βιολογικών συστημάτων που επέρχεται με τον χρόνο έχει ως αναπόφευκτη συνέπεια τις φθορές στις αρτηρίες και την εναπόθεση λιπιδίων, με αποτέλεσμα η αθηρωμάτωση να είναι βασικό χαρακτηριστικό της γήρανσης. Το φαινόμενο δεν παρουσιάζεται πάντα στην ίδια ηλικία. Η καλή ποιότητα του αιμοφόρου αγγείου, που αιματώνει επαρκώς τα ζωτικά όργανα, αποτελεί ένα βασικό συστατικό χαρακτηριστικό αρκετών ακμαίων υπεραιωνόβιων.
Στον φυσιολογικό άνδρα η νεαρή βιολογική ηλικία και η αντοχή του αγγείου στην επέλευση της αθηρωμάτωσης, οφείλεται τόσο στην κληρονομικότητα, όσο και σε περιβαλλοντικούς και διατροφικούς παράγοντες. Ο σημαντικότερος παράγοντας του περιβάλλοντος που επιταχύνει την αθηρωμάτωση είναι το κάπνισμα. Oι τοξικές συνέπειες του καπνού, είναι σημαντικές λόγω της προοδευτικής και συσσωρευτικής τοξικής επίδρασης του καπνού σε όλο το αγγειακό σύστημα με συνέπεια στυτική δυσλειτουργία, ανεπάρκεια καρδιακών αγγείων, κακή κυκλοφορία αίματος στα άκρα. Οι καπνιστές άνδρες παρουσιάζουν σε νεαρότερες ηλικίες ανδρική ανικανότητα.
Άλλοι παράγοντες που ενέχονται στην αθηρωμάτωση και σχετίζονται με παράγοντες διατροφής και καθημερινότητας, είναι η παχυσαρκία, που συνοδεύεται από δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο από 29kg/m2 ( ΒΜΙ: το πηλίκο του βάρους διά του τετραγώνου του ύψους). Επίσης, η έλλειψη άσκησης, οι διαταραχές της γλυκόζης νηστείας, η διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά, όπως αυτά που περιέχονται στο βούτυρο, στα παχιά κρέατα, στα σκληρά τυριά.
Η πλήρης διακοπή του καπνού, η άσκηση, η απώλεια περιττών κιλών, η πλούσια σε φρούτα λαχανικά και χαμηλή σε ζωικά λιπαρά διατροφή είναι σημαντικά μέτρα, για την εξασφάλιση νεαρής βιολογικής ηλικίας, στο φυσιολογικό άτομο.
Ανδρική ανικανότητα και γήρανση : Οι ψυχολογικοί παράγοντες
Η σχέση των ψυχολογικών παραγόντων με δυσλειτουργίες στις σεξουαλικές σχέσεις έχει μελετηθεί ιατρικώς. Το άγχος, η κατάθλιψη, η συναισθηματική σύγκρουση, η έλλειψη έλξης, οι σεξουαλικές αναστολές, η σύγκρουση σχετικά με τις σεξουαλικές προτιμήσεις, οι φόβοι είναι ψυχολογικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν. Πολλές φορές δρουν συσσωρευτικά με την πάροδο του χρόνου, με συνέπεια να πρωτοεμφανίζονται δυσλειτουργίες σε φαινομενικά επικοινωνιακές σεξουαλικές σχέσεις υγιών ατόμων, που αφορούν και τις τρεις βασικές συνιστώσες της ομαλής σεξουαλικής λειτουργίας δηλαδή την libido, την διαδικασία της στύσης, την φυσιολογική εκσπερμάτιση. Ιατρικές στατιστικές μελέτες αποδεικνύουν ότι η καλή σεξουαλική ζωή είναι βασικό συστατικό στοιχείο της ζωής ακμαίων ατόμων μεγάλης, χρονολογικά, ηλικίας.
Ανδρική ανικανότητα και γήρανση : Παθήσεις, νοσήματα και καταστάσεις που προκαλούν διαταραχές
Παθολογικά νοσήματα και καταστάσεις που διαταράσσουν την ομαλή σεξουαλική λειτουργία είναι νοσήματα και καταστάσεις που προκαλούν διαταραχές με τρεις βασικούς μηχανισμούς. Με εξαιρετικά μειωμένη λίμπιντο (libido) ή αδυναμία έναρξης της στύσης, με αδυναμία πλήρωσης και αποθήκευσης επαρκούς ποσότητας αίματος στα αγγεία του γεννητικού συστήματος και με διαταραχές εκσπερμάτισης.
Ανδρική ανικανότητα και γήρανση : Εξαιρετικά μειωμένη libido ή αδυναμία έναρξης της στύσης
Τα νοσήματα αυτά επηρεάζουν κυρίως το νευρογενές ή ενδοκρινικό στοιχείο της στύσης. Πρόκειται για παθήσεις και καταστάσεις, όπως ορισμένες ορμονικές και μεταβολικές διαταραχές, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ορισμένες παθήσεις νεύρων και του νωτιαίου μυελού, ορισμένα φάρμακα, η κατάχρηση αλκοόλ. Ειδικά η κατάχρηση αλκοόλ είναι αρκετά διαδεδομένη στην Ελλάδα. Προκαλεί βλάβες των νεύρων και επηρεάζει τα στυτικά αντανακλαστικά.
Το πρόβλημα της χρήσης αλκοόλ σπανίως συνειδητοποιείται από τους συστηματικούς πότες, αλλά και από το περιβάλλον τους. Σύμφωνα με μελέτες το 10% περίπου του πληθυσμού είναι προβληματικοί πότες, χωρίς να αναγνωρίζεται, φαινόμενο προοδευτικώς επιδεινούμενο. Εάν σας αρέσει το αλκοόλ, καλό είναι να μην πίνετε πάνω από τρεις φορές την εβδομάδα και πάνω από δύο ποτήρια τη φορά, χαμηλής, σχετικώς περιεκτικότητας σε αλκοόλη, όπως η μπύρα ή κρασί.
Ανδρική ανικανότητα και γήρανση : Αποθήκευση αίματος στα αγγεία του γεννητικού συστήματος.
Η αδυναμία πλήρωσης και αποθήκευσης επαρκούς ποσότητας αίματος στα αγγεία του γεννητικού συστήματος είναι η πιο συχνή οργανική αιτία διαταραχής της ομαλής σεξουαλικής λειτουργίας. Εδώ συγκαταλέγονται νοσήματα και καταστάσεις ο ανεπαρκής εντοπισμός και θεραπεία των οποίων προάγουν την αθηρωμάτωση. Για παράδειγμα, η άνοδος της χοληστερόλης (χοληστερίνης) του αίματος, η υπέρταση, το μεταβολικό σύνδρομο, ορισμένες παθολογικές αιματολογικές διαταραχές, η άνοδος του σακχάρου του αίματος (ζάχαρο).
Χαρακτηριστικό κοινό των νοσημάτων αυτών είναι πως τις περισσότερες φορές είναι σιωπηλά, δεν έχουν δηλαδή συμπτώματα, δρουν ύπουλα σε βάθος χρόνου. Σήμερα, ωστόσο, εντοπίζονται πρώιμα με την προληπτική παθολογική εξέταση στο ιατρείο, η οποία πρέπει να πραγματοποιείται τουλάχιστον σε ετήσια βάση. Τα νοσήματα αυτά δρουν συνεργικά με το κάπνισμα. Αυτό σημαίνει ότι η τοξική επίδραση τους στα αγγεία του γεννητικού συστήματος είναι αυξημένη στους καπνιστές. Οι παθήσεις και οι διαταραχές αυτές είναι εξαιρετικά διαδεδομένες, σήμερα όμως υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία.
Σπανιότερα, ορισμένα φάρμακα, τοπικά τραύματα και άλλες παθήσεις διαταράσσουν την ομαλή αιμάτωση της γεννητικής περιοχής.
Ανδρική ανικανότητα και γήρανση : Διαταραχές εκσπερμάτισης
Υπάρχουν οργανικά νοσήματα, που ενδέχεται να προκαλέσουν διαταραχές αμιγώς στην λειτουργία και την ποσότητα της εκσπερμάτισης. Για παράδειγμα, τοπικές αλλοιώσεις στον αυχένα της ουροδόχου κύστης, αλλά και ορισμένα προστατικά σύνδρομα. Από την άλλη, νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, προκαλούν συχνά διαταραχές, σε περισσότερους από έναν από τους μηχανισμούς που προαναφέρθηκαν.
