Άρθρο του Γεωργίου Καπετάνου Ομότιμου Καθηγητή Ορθοπαιδικής ΑΠΘ: “Απέναντι στη Νομική Ευθύνη. Απ’ την ματιά ενός γιατρού”.

26-12-2016

Δεν θα προσπαθήσω να δικαιολογήσω τα αδικαιολόγητα αλλά να εκφράσω κάποιες σκέψεις, παράπονα πικριες ενός γιατρού μετά από κοντά 45 χρόνια συνεχούς άσκησης της  Ιατρικής σ’ όλες της τις μορφές, ξεπερνώντας κατά το δυνατόν την οποιαδήποτε φυσιολογική , θα έλεγα, υποκειμενικότητα κρίσης. Είναι ξέσπασμα- εκ του περισσεύματος της καρδίας και όχι επιστημονική εισηγηση.

Αρχικά επιτρέψτε μου να σταθώ σε τρεις διαπιστώσεις- τεκμηριωμένες με πλήθος στοιχείων.

α) Έχουμε εξαιρετικούς γιατρούς.

 Θέλετε η ευφυΐα της φυλής, οι ιατρικές μας σχολές, αλλοι παραγοντες πάντως είναι βέβαιον ότι το επιστημονικό  επίπεδο των  Ελλήνων γιατρών είναι από τα υψηλότερα διεθνως . Αποδεικνύεται από το πλήθος  καθηγητών και διευθυντών μας στα μεγαλύτερα  κεντρα του κοσμου, την ενεργό συμμετοχή μας σε διεθνή συνέδρια, τις δημοσιεύσεις και τις αναφορές στη βιβλιογραφία και τα σχόλια για τα νέα μας παιδιά στο εξωτερικό.

β) Η συντριπτική πλειοψηφία των γιατρων μας  έχουν το τεκμήριο της αριστείας  δεδομενου ότι  ήταν φτωχά παιδιά, από επαρχία που ξεκίνησαν με όνειρα, φιλοδοξίες, προσφορά για την μαγεία της  Ιατρικής και όχι να «καζαντίσουν» και να πλουτισουν και

γ) Αναμφίβολα υπάρχει στις ημέρες μας ένα άσχημο κλίμα για τους γιατρούς με ευθύνη της πολιτείας, των  ΜΜΕ, του κόσμου και των ίδιων των γιατρών. Έχουμε απαξιώσει τους γιατρούς, τους έχουμε απονείμει πρωτεία της διαφθοράς  μαζι  με τους δικηγόροους, εφοριακους ,τους  δημοσιογράφους  κλπ. σαν να μην είναι παιδιά μας, σαν να μην είμαστε εμείς. Περιμένουμε απ’ τους γιατρούς περισσότερα και σπουδαιότερα από οποιονδήποτε άλλον, αφήνοντας στα χέρια τους  τη ζωή τη δική μας και των δικών μας. Μετράμε το οποιοδήποτε λαθάκι τους, το μεγεθύνουμε, το πομπεύουμε. Η πολιτεία συμβάλλει πολλαπλώς με λαϊκισμούς και προχειρότητες, τα ΜΜΕ βρίσκουν ελκυστικό θέμα και ο κόσμος ξεσπά την οργή και το φόβο του.

Νοσταλγώ τα εφηβικά μου ξενύχτια, με τους γιατρούς του Κρόνιν  και το Σβάιτσερ και το γιατρό μαζί με τον παπά, τον δάσκαλο, τον δικαστή, τους πιο σεβάσμιους στις μικρες μας  κοινωνίες. Και ξεχνάμε όλοι μας εύκολα την πορεία του γιατρού της συντριπτικής πλειοψηφίας των συναδέλφων. Όνειρα, στερήσεις, πρέπει πάντα να είσαι ο καλύτερος, να περάσεις στην Ιατρική,πολύ σκληρά φοιτητικά χρόνια, να τελειώσεις σε 6-7 χρόνια+ 2 χρόνια ο στρατός  (για τους άντρες) + 1 χρόνο αγροτικό+ 5-6 χρόνια αναμονή για ειδικότητα +6-7 χρόνια ειδικότητα [όλα αυτά μεσοι οροι]  πέρασες τα μέσα της ζωής σου (40-45) για να πεις «τελείωσα». Και δεν τελείωσες!!  Τώρα αρχίζεις! Να βρεις δουλειά. Νοσοκομεία, Πανεπιστήμια, Μετεκπαίδευση, Διδακτορικό, Βιογραφικό. Ποιος ρώτησε για την οικογένειά σου; Τα παιδιά σου; Την ψυχή σου; Αν τολμήσεις να ρωτήσεις « πως θα ζήσω;» θα σου πουν « μα η Ιατρική είναι λειτούργημα». Και θα αρχίσουν οι γνωστοί περίεργοι συνειρμοί.  Και η μαθητεία, το διάβασμα, τα ξενύχτια, οι αγωνίες δεν τελειώνουν ποτέ (δια βίου μάθηση-κυριολεξία).

Ποιος γνωρίζει ότι ο μισθός του πρωτοδιοριζόμενου  ανειδίκευτου γιατρού στη Μ. Βρετανία είναι πάνω από διπλάσιος από τον δικό μου, 40 χρόνια καθηγητής  και διευθυντής, ότι οι γιατροί του πρώην ΙΚΑ με 800 ευρώ έπρεπε να βλέπουν δεκάδες ασθενών ημερησίως[πανω από πενηντα συχνα] οτι οι Πανεπιστημιακοί δουλεύουν αμισθί  στα νοσοκομεία, ότι  η υπερωρία του ειδικευομένου είναι 2-3 ευρώ την ώρα και ένα σωρό άλλες τέτοιες λεπτομέρειες. Ποιος γνωρίζει για τους γιατρούς που δουλεύουν σε μπαρ… Ποιος γνωρίζει ότι από καθαρά ιδιοτελείς αιτίες των εκάστοτε κυβερνήσεων και προχειρότητες έχουμε, σύμφωνα με τον πληθυσμό μας και τις διεθνείς προδιαγραφές, 7000 περισσότερους γιατρούς, ενώ η Τουρκία έχει έλλειμμα 20000 γιατρών και είναι ασφαλως ελκυστικος  προορισμος μαζι με τα οργανωμενα νοσοκομεια τους για τους γιατρους μας.

Δύο διευκρινίσεις εδώ.

α) Δεν παραπονιόμαστε. Ναι είναι λειτούργημα η Ιατρική! Οι χαρές που δίνει δεν μετρώνται με τίποτα άλλο. Είναι στα μάτια, στην ευγνωμοσύνη, τις προσευχές των αρρώστων μας. Πάλι γιατροί θα γινόμασταν!!

‘Όλα αυτά δεν μπορούν να αποτελέσουν δικαιολογίες ούτε ελαφρυντικά για οποιαδήποτε εκτροπή εκ του νόμου σε καμία περίπτωση. Τα Ιπποκρατικά: «Μακράν απ’ αυτού η οίησις, η αλαζονεία, η φιλοχρηματία και η αισχροκέρδεια» είναι- θα πρέπει να είναι- η πυξίδα μας, απαράβατος κανόνας.

Κατά τη δική μου σκέψη, ας δούμε πότε ο γιατρός μπορεί να βρεθεί απέναντι στο νόμο, και να με συγχωρέσουν οι νομικοί για το ίσως αυθαίρετο και αδόκιμο της ορολογίας.

1/ ΑΜΕΛΕΙΑ

2/ ΛΑΘΟΣ

3/ ΔΙΑΦΘΟΡΑ

4/ ΠΡΟΘΕΣΗ

Το  τελευταίο ξεφεύγει απ’ την Ιατρική εμπλοκή, ανήκει στο κοινό δίκαιο και δεν νομίζω ότι κανείς γιατρός θα ήθελε να κάνει κακό στον άρρωστό του εκτος αν ο ιδιος ηταν ψυχικα αρρωστος.

Επιτρέψτε μου λίγες κουβέντες για την Αμέλεια και το Ιατρικό λάθος που είναι κοντά και είναι έργο των δικαστών – εξαιρετικά δύσκολο- συχνα     να το ξεδιαλύνουν.

Ναι υπάρχει μερικές φορές Αμέλεια και Ιατρικό  λάθος, όπως σε κάθε εργαζόμενο. Μόνο που εδώ τα αποτελέσματα, οι επιπτώσεις συχνά είναι σοβαρές. Αλλά η μάστιγα των Δικαστηρίων που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και που ο τραυματίας- άρρωστος- πρώτα πάει στο Δικηγόρο και μετά στο Γιατρό, ήρθε και εδώ τα τελευταία χρόνια. Στα νοσοκομεία κυκλοφορούν αφίσες για ιατρικές ασφαλίσεις αλλά και για αποζημιώσεις ασθενών. Αναπτύχθηκε μια όχι ευκαταφρόνητη βιομηχανία αποζημιώσεων με εξειδικευμένα νομικά γραφεία. Η  Ορθ/κή είναι δυστυχως μια από τις πρώτες « βαλλόμενες» ειδικότητες στα Δικαστήρια για προφανείς λόγους .Το οποιοδηποτε προβλημα εχει δημιουργηθει το εχει  ο αρρωστος μπροστα του κάθε πρωι που ξυπναει( στραβο δακτυλο,  κοντο ποδι) το βλεπει και αναθεματιζει τον γιατρο. Κανεις δεν βλεπει την ουλη στο εντερο η το στομαχι.).  Ο κόσμος έχει ευαισθητοποιηθεί αρνητικά και ψάχνει τρόπους  για έσοδα. Μερικές φορές έχει δίκιο.

Μα ποια είναι η άλλη πλευρά; Η ματιά του γιατρού; Που δεν λέγεται στα Δικαστήρια, γιατί αυτά, πολύ σωστά, στηρίζονται σε στοιχεία, ντοκουμέντα και όχι συναισθηματισμούς.

Γνωρίζουμε όλοι μας τα Νοσοκομεία μας και τις συνθήκες. Καθημερινός ανελέητος πόλεμος.

Αντίξοες συνθήκες, έλλειψη παραϊατρικού προσωπικού, δουλειά των νεαρών γιατρών για 1-2 24ωρα, στα όρια της σωματικής και ψυχικής αντοχής, απέναντι σ’ ένα κόσμο οργισμένο με όλους και όλα, καχύποπτο και απαιτητικό. Όταν ο γιατρός εργάζεται υπό την απειλή της ποινικής δίωξης και τεράστιων αποζημιώσεων τότε παύει να είναι θεράπων. Οχυρώνεται πίσω από πρωτόκολλα, στατιστικές και προγνώσεις- συνήθως τις δυσμενέστερες για να είναι καλυμμένος- και αποποιείται τη θεραπευτική ευθύνη. Ο άρρωστος δεν θέλει μόνο τις γνώσεις του γιατρού. Θέλει την αγάπη του, την κατανόησή του. Τέτοιοι δεσμοί δεν δημιουργούνται με ένα γιατρό αντίπαλο. Η αμέλεια και το λάθος είναι εύκολο να γίνουν, δίνονται καθημερινές μάχες για την ζωή , ακροβατώντας συνεχώς πάνω σ’ ένα τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στην τεκμηριωμένη γνώση, τα πρωτόκολλα και το αυτοσχέδιο ρίσκο, το απρόοπτο, την εξαίρεση, το άγνωστο. Περνώντας συνεχώς από το θρίαμβο της σωστής πρόβλεψης στην απελπισία της διάψευσης. Να γιατί οι γιατροί είναι πλέον ευάλωτοι από κάθε άλλο επαγγελματία σε σωματικές και ψυχικές παθήσεις. Ο μέσος όρος ζωής των γιατρών είναι μικρότερος του συνόλου. 1 στους 10 των νέων γιατρών στην Ευρώπη φλερτάρει με την ιδέα της αυτοκτονίας, περίπου 150-200 γιατροί Γερμανοί αυτοκτονούν κάθε χρόνο και περίπου 1 στους 3 νέους ειδικευόμενους εμφάνισαν κατάθλιψη στο πρώτο έτος δουλειάς. Μη σταθούμε στην ποιότητα ζωής, στην έλλειψη  ελεύθερου χρόνου, στα διαζύγια. Και στο πιο πρόσφατο. 300 εργαζόμενοι στο χώρο της Υγείας προσβλήθηκαν από τον ΕΜΠΟΛΑ, προσπαθώντας να σώσουν το πρόσωπο της ανθρωπότητας.

Και ας πω και δυο κουβέντες για την πολυσυζητημένη «διαφθορά» που σημαίνει κατάχρηση εξουσίας για ίδιον όφελος και έχει δύο πλευρές, αυτόν που δίνει και αυτόν που παίρνει. Και σχεδόν όλοι μας έχουμε εμπλακεί στη μία ή την άλλη διαδικασία κάποια φορά στη ζωή μας. Πείτε μου σας παρακαλώ ποιος από εμάς, γνωστός, επώνυμος όταν έχει κάποιο πρόβλημα υγείας θα πάει στα εξωτερικά ιατρεία στη σειρά, θα εξετασθεί από τον εφημερεύοντα, θα μπει στη λίστα χειρουργείων, θα χειρουργηθεί από τον εφημερεύοντα κλπ.Ολοι μας θα προσπαθησουμε να βρουμε τον καλυτερο και γρηγορωτερο τροπο να λυσουμε το προβλημα μας στο Δημοσιο η Ιδιωτικα.

Η διαφθορά είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Η πρόεδρος της  Διεθνούς  Διαφάνειας σε συνέντευξή της στην  «Καθημερινή» (13/1/08) αναφέρει ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, σε παγκόσμιο επίπεδο πληρώνονται σε «μίζες» περισσότερα από 1 τρις δολάρια όταν το συνολο της παγκοσμιας οικονομιας είναι τριαντα τρις δολλαρια ! Πολύ πρόσφατα, καθυστερημενα,  η Ελλάδα εντάχθηκε στο διεθνές δίκτυο “ European Health Fraud and Corruption Network ” που έχει την τεχνογνωσία, τους τρόπους, τις συμβουλές για την πρόληψη.

Τα τελευταία χρόνια η σπατάλη στο χώρο της Υγείας μειώθηκε θεαματικά. Στις 14/11/2010 σ’ ένα άρθρο μου στη « Μακεδονία» με 10 προτάσεις για την εξυγίανση του συστήματος  Υγείας, ανάμεσα στα άλλα, είχα προτείνει ( όπως και πολλοί αρμοδιότεροι εμού) την εφαρμογή διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων για τον περιορισμό της Υπερδιάγνωσης  και Υπερθεραπείας που ήταν  δύο μάστιγες στην άσκηση της δουλειάς μας και επικίνδυνες  ατραποι. Πρόσφατο άρθρο στο  TIME αναφέρει ‘ότι το 2012 στις ΗΠΑ το 1/3 του κόστους της Υγείας πήγε για εξετάσεις, δοκιμασίες και εγχειρήσεις που δεν χρειάζονταν. Το 2013 στον ΕΟΠΥΥ γραφτηκαν 119 εκατομ. Παραπεμπτικα για διαγνωστικες εξετασεις και φυσικοθεραπειες.

Δεν θέλω να σταθώ στο περιβόητο « φακελάκι». Είναι σαφές ότι κανένας εισαγγελέας δεν θα με κατηγορήσει για τα αυγά ευγνωμοσύνης ή το κέντημα της γριούλας μετά την εγχείρηση , που έστειλε στη γιορτή μου. Αλλά δικαίως θα έπρεπε να τιμωρηθώ αν εκβίαζα αυτή τη γριούλα πριν το χειρουργείο για φακελάκι.

Η Ελλάδα έχει καλούς γιατρούς. Με γνώση, τεχνική, έγνοια για τον άρρωστο, εντιμότητα. Το αποδεικνύουν οι χιλιάδες καταξιωμένοι μας γιατροί σ’ όλον τον κόσμο, οι 100000 νέοι Έλληνες επιστήμονες-μετανάστες στο εξωτερικό ( σημαντικότατη η αναλογία γιατρών) που γίνονται ανάρπαστοι, υποδείγματα εντιμότητας και τάξης.

Δεν έχουμε θεσμικό πλαίσιο. Με ένα κράτος-σύστημα διαφθορέα που προσπαθεί να σε δυσκολέψει, να σε μειώσει, να σε γελάσει, να σε προσαρμόσει σ’ αυτό το πνεύμα.

Σταματώ εδώ. Δεν θα ήθελα όμως να κλείσω με γκρίνια και δικαιολογίες ότι φταίνε οι άλλοι. Όλοι μας  έχουμε μερτικό και ευθύνη. Και εμείς οι γιατροί όπως όλοι οι Έλληνες.

Χρειάζονται ασφαλώς Νόμοι- Πλαίσιο και εφαρμογή τους αφ’ ενός, και  αφ’ ετέρου από εμάς καθημερινός αγώνας να κερδίσουμε τη χαμένη αξιοπιστία μας, που την αξίζουμε. Όπως παλιά.

Ψαρεύοντας επίμονα αισιοδοξία, σταματώ

α) Στους νέους μας. Είναι καλύτεροι από μας.Ειναι η ελπιδα μας.Προσφατα σε μια συναντηση και συζητηση που ειχα στο Birmingam της Αγγλιας  με μια μεγαλη ομαδα νεων γιατρων μας παρολο που αμοιβονται εξαιρετικα καλα εκει,  είδα το Νόστο στα μάτια τους.Για αυτην την Πατριδα με τα τοσα προβληματα που συνεχως μας  πληγωνει και την πληγωνουμε.

β) Η « Κρίση» έχει οξύνει την ηθική συνείδηση των γιατρών. Έρχονται κοντά στον άρρωστο άνθρωπο που καταφεύγει στη βοήθειά τους.Πληθος νεων και παλαιοτερων γιατρων προσφερουν ανιδιοτελως την βοηθεια τους και απαλυνουν την τον απιστευτο πονο συνανθρωπων μας στους   Γιατρους  του κόσμου, στους Γιατρους χωρίς σύνορα και σε αλλους φορεις.

Δυο αλήθειες-αρχές θα μας βοηθήσουν να σταθούμε με καθαρά μάτια απέναντι στο Νόμο:

Ο στίχος του Ελύτη ( από τη συλλογή «εκ του πλησίον»)»…σωρεύει ο φιλάργυρος ανυπαρξία και χαίρεται» και

Το Ρήμα του Σοφοκλή: «Οι γιατροί είναι προνομιούχοι. Αναρίθμητα τα θαύματα του κόσμου, μα σαν το ανθρώπινο σώμα τίποτα»

Ας σεβόμαστε λοιπόν αυτό το θαύμα.–